İn vitro fertilizasyon (IVF) ya da halk arasındaki adıyla tüp bebek; bir yumurtanın sperm tarafından, vücut dışında (in vitro) sunî olarak döllenmesi sürecidir. IVF, kısırlık tedavisinde diğer yardımlı üreme yöntemleri başarısız olduğunda kullanılan önemli bir tedavi yöntemidir.
Son yıllarda yaşanan önemli teknolojik gelişmelerden biri olan 3 boyutlu yazıcılar, teknolojinin birçok alanında olduğu gibi sağlık alanında da önemli gelişmelere öncülük edebiliyor. Üç boyutlu yazıcılar ile protez veya yapay organ oluşturularak günümüzde bazı hastalıkların tedavisinde kayda değer ilerlemeler sağlanıyor. Geçtiğimiz günlerde 3 boyutlu yazıcılar kullanılarak üretilen testis dokusunun, infertilite (kısırlık) problemi yaşayan erkeklerin tedavisinde kullanılma ihtimali bilim dünyasında tartışılıyor. Peki, 3 boyutlu yazıcılar kullanılarak kısırlık önlenebilir mi? Üroloji Uzmanı Ege Can Serefoğlu yanıtladı...
#3 Boyutlu YazıcılarAmerika Birleşik Devletleri Harvard Üniversitesi ve Danimarka Copenhagen Üniversitesinde yapılan bir araştırma, aromalı, gazlı alkolsüz içeceklerin aşırı tüketiminin testislerin çalışmasını bozarak üreme sağlığını ciddi derecede tehdit ettiğini ortaya koydu. Yaş ortalaması 19 olan 3000 erkek üzerinde yapılan çalışmaya göre bu ürünler sperm sayısında, hareketinde ve morfolojisinde anlamlı düşüş yapmakta.
#Üreme SağlığıTüp bebek tedavisine dair en merak edilen aşamalardan biri tedavinin son basamağı olarak tanımladığımız embriyonun transfer sürecidir. Transfer işlemi embriyonun gelişimi, sayısı, hastanın yaşı ve çiftin daha önceki denemeleri gibi farklı kriterler değerlendirilerek yumurta toplama işlemi sonrası 2- 6. günler arasında gerçekleştirilmektedir. Embriyo transferi çoğunlukla ağrısız geçen bir süreçtir ve anestezi uygulanmasına gerek kalmaksızın işlem gerçekleştirilir. Embriyo transferi öncesi verilen ilaçların düzenli olarak kullanılması büyük önem taşırken transfer sonrası ise ağır egzersizlerden kaçınılması gerekir.
#Transfer ÖncesiEvlenecek ya da bebek sahibi olmak isteyen çiftlerde SMA taraması başladı. Günde 3 bin 500 testin yapılacağı taramada ilk kan örneği erkekten alınacak. Erkeğin taşıyıcı çıkması halinde kadından da örnek istenecek. İkisi de taşıyıcı çıkan çiftlere tüp bebek imkânı sağlanacak, masrafları devlet karşılayacak.
#SMAYumurta tembelliği, üreme çağındaki kadınlarda en sık tespit edilen hormonal bozukluktur ve görülme sıklığı %5-15 arasında değişkenlik gösterir. Genetik faktörler dışında insülin direncine bağlı olarak gelişen obezite ve Tip 2 şeker hastalığı gibi durumlar yumurta tembelliğine sebep olabilir. Yumurta tembelliği olan kadınların büyük bir çoğunluğu çocuk sahibi olma konusunda bir takım problemlerle karşılaşır. Bu problemin giderilmesi için medikal tedaviye ek olarak kilo verme, diyet ve egzersiz gibi yaşam tarzında yapılacak değişiklikler oldukça önemlidir.
#Yumurta TembelliğiDoğal yolla çocuk sahibi olamayan çiftler için tüp bebek büyük bir umut kaynağı olmuştur. Gerçekten de, kısırlıktan yakınan olguların yaklaşık yarısında bu yolla gebelik elde edilebilmekte. Dünyada tüp bebek çalışmaları 40 yıl önce başladı. İngiltere’de Louise Brown tüp bebek yöntemiyle dünyaya gelen ilk çocuktur. Bu başlangıç denemelerinde erkekten alınan spermler kadından toplanan yumurtanın etrafına bırakılmakta ve kendiliğinden yumurtaya girmesi beklenmekteydi. Ancak sperm sayısı çok az ise ya da yumurtanın zarlarını delip de içine giremeyecek bir zayıflığa sahipse, bu durumda ne yazık ki döllenme gerçekleşemez ve istenen sonuç da alınamaz. İşte, 1991 yılında Cornell Üniversitesi’nden Prof. Gianpiero D. Palermo, bu sıkıntıları çözüme kavuşturmak üzere tek bir sperm hücresini saç kılı kalınlığında bir iğne yardımıyla yumurta içine yerleştirerek günümüzde ICSI ya da mikroenjeksiyon olarak bilinen tekniği gerçekleştirdi. Böylelikle tüp bebekten fayda gören çiftlerin sayısı da önemli ölçüde artmış oldu. Hemen arkasından da, azoospermik erkekleri baba yapacak TESE ya da testiküler sperm eldesi tekniği ile tüp bebek tedavisi başladı.
#Tüp BebekÇocuk sahibi olmayan çiftlere umut olan tüp bebek uygulaması bu kez akılalmaz bir yanlışlığa ve büyük bir karışıklığa sebep oldu. ABD'de tüp bebek yöntemiyle çocuk sahibi olan çift yaptırdıkları DNA testiyle korkunç gerçeği öğrendi...
#Tüp BebekHindistan'da 70 yaşında olduğunu iddia eden bir kadın tüp bebek yöntemiyle anne oldu ve böylelikle dünyanın en yaşlı annesi olduğunu ifade etti. 70 yaşında ilk çocuğunu kucağına alan anne ve oğlunun fotoğrafları tüm dünyada bir anda gündem oldu.
#HindistanHindistan'da 70 yaşında olduğunu iddia eden bir kadın tüp bebek yöntemiyle anne oldu ve böylelikle dünyanın en yaşlı annesi olduğunu ifade etti. 70 yaşında ilk çocuğunu kucağına alan anne ve oğlunun fotoğrafları tüm dünyada bir anda gündem oldu.
#HindistanDoğal yolla çocuk sahibi olamayan çiftlerin sıklıkla başvurduğu bir yöntem olan tüp bebek tedavisi ile hamile kalma eşler tarafından merak ediliyor. Kadın ve erkekten de kaynaklanabilen çeşitli sorunların tüp bebek tedavisi yoluyla olumlu sonuçlara ulaşması, tüp bebek nasıl olur, aşamaları nelerdir araştırmalarına yoğunluk kazandırıyor. Aşılama şeklinde meydana gelen tüp bebek nasıl olur, bu süreç ne şekilde seyreder merak edenlere, işte tüp bebek aşamaları ve tedavisi hakkında her şey...
#Tüp BebekÜremeye yardımcı tedavi yöntemlerinden biri olan tüp bebek tedavisi ile hamile kalan anne adaylarının gebelikleri çoğunlukla doğal yollardan elde edilen gebelikler gibi seyreder. Tüp bebek tedavisiyle hamile kalan kişilerin gebelik takibi sırasında herhangi bir olumsuzluğa rastlanmaması durumunda normal doğum tercih edilebilir. Anne adayının sezaryen doğum ile şartlandırılmaması gerekir.
#GebelikÇoğu bilimsel araştırma, son yıllarda sperm kalitesinde gittikçe artan bir bozulmadan bahsetmekte. Burada da çevresel faktörlerin payının ön plana çıktığını görüyoruz. Özellikle elektromanyetik dalgalar, sigara, hava kirliliği, tarım ilaçları ya da pestisitlerle uzun süreli temas gibi çok sayıda etkenin, çocuk sahibi olma şansını düşürdüğü, ya da daha geç gebe kalınmasına yol açtığı gösterildi. Bahsettiğimiz bu faktörler temelde spermin genetik malzemesini bozarak döllenme kapasitesini azaltmakta ya da gebeliğin sağlıklı biçimde sürdürülebilmesini engellemekte. Spermin genetik yapısındaki bozulma DNA hasarı olarak bilinir. Sperm hücreleri testiste olgunlaşıp yumurtaya doğru yolculuğuna başladığında çok hassas bir süreç geçirir. İşte tam bu sırada yukarıda bahsettiğimiz etkenler ortaya çıkarsa, DNA hasarı gelişir. Böyle bir spermin yumurtayı dölleme gücü önemli derecede azalmıştır.
#DNA HasarıÇocuk sahibi olmaya niyetlenen çiftlerin en merak ettikleri konu hiç kuşkusuz beklemekle ileride doğal yolla bebeklerinin olup olmayacağı. Bunu ne yaparsak yapalım kesin olarak bilemeyiz. Ama şunu bilebiliriz; hiç bir şekilde doğal yolla gebeliğin sağlanamayacağı bir sorun olup olmadığını. Ancak bunu da ortaya çıkarabilmek için bazı tetkikler gerekir. Oysa, evlendikten sonra çiftlerin büyük kısmı doğal yolla çocuk sahibi olabiliyor, sadece %15’inde gebelik gelişmez. Bu yüzden de evliliğin daha ilk gününde tetkiklere başlanması önerilmez. En az 1 yıl geçer, hala gebelik görülmezse o zaman her iki eş de incelemeye alınır.
#Gebelik İçin Bekleme Süresi Ne Kadar OlmalıTahlillerde bazen sperm sayısı çok az gelebilir. Şayet bunların hareketi de bozuksa, o zaman doğal yolla gebelik şansı düşük olacaktır. Bu olgular tüp bebek adayı olarak kabul edilebilir. Gerçekten de tüp bebek, sperm değerleri doğal yolla gebelik olmasına yetmeyecek erkekler için çok büyük bir umut kaynağı olmuştur. Öyle ya, en azından çiftlerin yarısının yüzünü güldürmekte. Ancak çok az sayıda sperm çıkan erkeklerde durum biraz farklı seyretmekte. Özellikle ilk bakışta sperm görülmeyen ama detaylı incelenince bir kaç tane hücre olduğu anlaşılan erkekler için bu daha da önem kazanır. Çoğu çalışma, bu durumda testislerden alınacak spermlerle tüp bebek yapılırsa gebelik başarısının artacağını göstermiştir.
#EpididimGaziantep'te yaşayan Murat (32) ve Duygu (26) Ceylan çifti, baba Ceylan’da bulunan Kartagener Sendromu nedeniyle 9 yıl boyunca çocuk sahibi olamadı. İki kalbi bulunan ve organlarının yerleri ters olan baba Murat Ceylan, İstanbul’da gerçekleştirilen özel bir tüp bebek tedavisi sonucu kızı ‘Ömür’ü kucağına aldı.
#Tüp BebekSperm tahlil sonucuna bakıldığında en sıkıntılı tanı hiç kuşkusuz azoospermi olduğunun anlaşılmasıdır. Bunun anlamı, ölü ya da canlı hiç olgun sperm hücresi çıkmıyor demektir. Şayet sperm yoksa doğal yolla çocuk olması da beklenmez. Yaklaşık tüm erkek nüfusunun %1’inde bulunur.
#Mikrotese AmeliyatıTüm erkek nüfusunda %1, kısırlık nedeniyle araştırılan çiftler de ise %10-15 oranında azoospermi görülür, yani tahlillerde ölü ya da canlı hiç sperm hücresi bulunmaz. Ancak bir kısım olguda ise detaylı olarak incelendiğinde, az sayıda da olsa olgun sperme rastlanabilmektedir. Buna “kriptozoospermi” denilir. Kriptozoospermi tedavi ile düzeltilemiyorsa tüp bebek önerilir. Üretimi ileri derecede azalmış spermlerin fonksiyonlarının nasıl etkileneceği halen araştırma konusudur. Acaba tahlillerde çok az sayıda bulunan spermler tüp bebek sonucunu nasıl etkiler? Ya da, tüp bebek sırasında embriyo biyopsisi yapıp bunu genetik incelemeye gönderdiğimizde şayet olumsuz bir netice gelirse bunun nedeni sperm midir?
#Sperm KalitesiAdet görmek kadınlarda ergenlik çağı ile başlayan ve menopozla sona eren doğal bir süreçtir. Ortalama adet döngüsü 28 gün olarak kabul edilir fakat bazı hormonal bozukluklar, stres, polikistik over ve aşırı kilo problemleri adet döngüsünde değişikliklere ya da hiç adet görmemeye yol açabilir. Adet görmeyi engelleyen problem tespit edilip doğru bir tedavi yolu izlendiğinde çocuk sahibi olmak isteyen kadınların anne olması mümkündür. Hormonal bozukluk söz konusuysa birtakım ilaçlarla adet döngüsü düzenlenir ve yumurtlama sağlanır; erken menopoz kaynaklı yaşanan adet düzensizliği tespit edildiyse çiftler tüp bebek tedavisine başvurabilir.
#Adet Görmeyen KadınlarTürkiye, sağlık turizmi kapsamında diş tedavisi, estetik tedavi, ortopedi, onkoloji ve tüp bebek tedavisi için de Avrupalıların bir numaralı uğrak noktası oldu. Sağlık turizmi için Türkiye’ye gelen kişi sayısı 642 bin 444 kişi olurken, bunların 400 binini Avrupalılar oluşturdu. Sağlık turizmi geliri 1 milyar doları aştı.
#Sağlık10 yılı hemşire 20 yılı da yönetici olmak üzere 30 yılını hastanelerde geçiren ve herkese ‘düzenli mamografi çektirin’ diye tavsiyede bulunan Arzu Karataş, meme kanseri olduğunu son evrede öğrendi. 18 kemoterapi aldığı bir yılı sevdikleriyle birlikte olduğu için ‘en anlamlı yılımdı’ diye tarif eden Karataş, iyileşir iyileşmez kanser hastaları kadınlara kucak açtı. Kurduğu Pİ Kadın Kanserleri Derneği ile 4 yılda 1100 kadının hayatına dokundu.
#Arzu KarataşAdenomyozis, genellikle kadınların yaşı arttıkça görülen bazı hastalıklardan birisidir. Myomlar gibi kırk yaş üzerinde olan kadınlarda daha sıkça görülen hastalıklardan birisi de adenomyozisdir. Adenomyozis, genellikle semptomları fazla miktarda ve sancılı adet görür. Aşırı kanama, günlük hayatta bazı kısıtlamalara yol açar. Adenomyozis nedir? Nasıl geçer merak edilen tüm detayları ile sizler için derledik.
#AdenomyozisGeçtiğimiz günlerde torun bakmak istemeyen büyük annelerin sesine kulak vermiştik. Ancak madalyonun bir de diğer yüzü var. Aileler, akrabalar, arkadaşlar, hatta çok yakın olmadığımız insanlar bile ‘Ne zaman çocuk yapacaksınız?’ sorusunu sormaya çekinmeyebiliyor. Peki çocuk baskısı gören çiftler bu durumla nasıl başa çıkabilir? Bu haberimizde söz konusu baskıyla yaşayanları dinliyoruz...
#Çocuk Baskısı