Savaş ÖZBEY
Mehmet Üstündağ
Fulya Soybaş
Menemen, pastırma derken bu kez çay tartışması: Şekerli mi içilir şekersiz mi?
Türkiye'de zaman zaman gündeme gelen ’Çay şekerli mi içilir, şekersiz mi’ tartışmalarına, çayın en çok tüketildiği illerden biri olan Erzurum’dan yöresel bir cevap geldi. Erzurumlular, "Çay bize özgü olan kıtlama tarzında içilir" dedi. Şehre özel üretilen kesme şekeri ısırıp küçük bir parçasını ağızda tutarak onunla en az 3-4 bardak çay içtiklerini anlatan Nasır Dikilitaş, "Çay ne şekersiz ne de şekerli içilir. Çay kıtlama içilir. Tabii limonu da ihmal etmeyiz" dedi.
Merkez Yakutiye ilçesi Şükrüpaşa Mahallesi’nde açılışı yapılan Çaykur satış mağazasında ’Çay şekerli mi içilir, şekersiz mi’ tartışması yeniden gündeme geldi.
"Çayın lezzetini alabilmek için şeker kullanılmamalı" diyen Çaykur Genel Müdür Vekili Yusuf Ziya Alim, "Erzurum’da çayı kıtlama içerler ama çayın asıl tadını alabilmek için şeker kullanmamak gerekir. ’Ben şekersiz içemem’ diyenler de oluyor tabii ki ama damak tadı herkeste farklıdır. Çay sağlıklı olsun şekeri de kendi keyiflerine göre ayarlayabilirler. Kişinin tercihine bırakmak lazım o doğru yolu bulur" diye konuştu.
’ÇAY KARADENİZ’DE ÜRETİLİR, ERZURUM’DA TÜKETİLİR’
Erzurum’da çayın sudan daha çok tüketildiğini belirten Alim, Karadeniz Bölgesi haricinde ilk mağazalarını Erzurum’da açtıklarını ve amaçlarının ürettikleri yaklaşık 80 çay çeşidini bu noktaya taşımak olduğunu söyledi.
Sibirya soğuklarının yaşandığı Erzurum’da Dadaşların bolca tükettikleri çayla ısındıklarını sözlerine ekleyen Alim şunları söyledi:
"Çay damarlarımızdaki kan gibidir. Çay Karadeniz’de üretilir ama Erzurum’da tüketilir. Hatta sohbet bölünmesin diye bardak çay istenmez demliklerle servis edilir. Erzurum’da özellikle de pandemi döneminde sağlıklı bir şekilde ısınabilecekleri tek seçenek çaydır. Çay kışın ısıtır, yazın da harareti alır. Çayı bol tüketen Erzurum’a özel bir çay yaptık. Ambalajı Erzurumspor renklerini taşıyor. İçinde 2 numaralı kaliteli çay var ki bu en kaliteli çay türüdür. Biz bölgemizde ’elek altı’ deriz, Doğu’da ise ’kalbur üstü’ denir. Sadece bu bölgede satılacak olan bir türdür. Yurt içi veya yurt dışından Erzurum’a gelen misafirler, buradan hediyelik aldıkları zaman ambalaj rengiyle Erzurumspor’u anımsarken, Çifte Minareli Medrese ve Palandöken Dağı’nın resmini görebilecek. Erzurum genelde bu değerlerle biliniyor. Sağlıklı, doğal, bahçeden fabrikaya giden ve hiçbir katkı maddesi olmayan tescillenmiş Çaykur’un çayını içebilecekler. En iyi çay demlemenin sırrı öncelikle suyun iyi olması ve odun ateşinde demlenmesidir. Demlenme işlemeninden sonra biraz bekletilmesi gerekir biz buna ’çayın oturması’ deriz."
LİMON DA İHMAL EDİLMEZ
Genel Müdür Alim’in "Çayın asıl tadını alabilmek için şeker kullanmamak gerekir" sözlerine Erzurum’dan cevap geldi.
30 yıldan beri çay ocağı işlettiğini belirten Nasır Dikilitaş, "Pandemi nedeniyle iş yerine müşteri almıyoruz. Semaverde demlediğimiz çayları karton bardakta satıyoruz. Çayın Erzurum’un kültüründe çok önemli bir yeri var. Öyle ki fıkralara, şiirlere ve türkülere konu olmuştur. Çay ne şekersiz ne de şekerli, çay kıtlama içilir. Tabii limonu da ihmal edilmez" dedi.
ÇAY ERZURUM ŞEKERİ İLE İÇİLİR
Erzurum’da genelde şekerli çay içilmediğini belirten Yücel Öztürk, "Erzurum’un öz çocukları kıtlama çay içmeyi bilir, dışarıdan gelenler pek bilmez. Biz şekeri bardağın içine atıp tatlı çay içmeyiz. Önce şekeri ısırır, sonra çayı yudumlarız. Çayın tadı zaten şekerle alınmaz, çayın tadı çaydadır. Erzurum kültüründe her zaman kıtlama çay içme vardı. Kışın Erzurum’da çay daha çok tüketilir. Kışın sobamızın üstünde demliklerimiz fokur fokur kaynar. Biz sanayiciler olarak, çalıştığımızda dükkanımıza gelen misafirler sobanın üstündeki demlikten cam bardağına hemen çayını doldurur. Bizden hiç ikram beklemezler. Sıcak çay muhabbeti de ısıtır. Günde ortalama 20 ila 30 bardak çay içiyorum. Çay bardağa dolduğunda şeker de elde olur. Bu şekeri ağza atınca erimez, dil altında gizleyerek iki üç bardak çay içilir. Ağızdaki şeker de tadını verir. Bizim şekerimizin özelliği sert olması kolay kolay erimemesidir. Erzurum şekeri küp ve toz şeker gibi değil. Kesinlikle erimeyen şeker, Erzurum şekeridir. Eskiler der ki ’Bir kıt şeker, yedi fırt çay’ yani yedi yudumda içilen çay demektir. Eğer sonunda şeker eriyorsa o has Erzurum şekeri değildir" diye konuştu.