Acilen DNA bankasına ihtiyacımız var

Suçlunun saptanmasında en önemli delil olan DNA çözümü, İstanbul'daki bombalı saldırıların ardından yeniden gündeme geldi. Türkiye, DNA çözümünde Batı ülkelerini yakalamış olsa bile hâlâ DNA bankası olmaması, büyük eksiklik diye değerlendiriliyor. Türkiye'yi sarsan bombalı saldırılarda kullanılan canlı bombaların kimlikleri, Adli Tıp Kurumu'nda birkaç gün bekledikten sonra, ailelerin memleketlerinden getirilmesinin ardından ortaya çıkarılabildi. Gözaltına alınan zanlılarla ilgili geçmişe yönelik bilgilere ulaşmak içinse eski dosyalar karıştırıldı, parmak izi araştırması yapıldı. Adli Tıp uzmanlarına göre Türkiye'de DNA bankası bulunsa, soruşturma daha hızlı adımlarla yürütülebilirdi.En önemli delil DNA, 'bir kişinin genetik bilgisinin tamamının yer aldığı temel yapıtaşı' olarak tanımlanıyor. Kişinin tükürük, deri, kan, saç, kemik, idrar, ter ve sperm gibi her türlü biyolojik metaryalinden elde edilen DNA profilleri, babalık veya kimlik tespiti için kullanılıyor. Bütün dünyada olduğu gibi Türkiye'de de DNA, mahkemelerce dikkate alınan en önemli delillerden biri. Başta İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Sevil Atasoy ile Adli Tıp Kurumu 5. İhtisas Dairesi Başkanı Dr. Faruk Aşıcıoğlu olmak üzere birçok Adli Tıp uzmanı, kongre, seminer ya da toplantılarda DNA bankası kurulması gerektiğini dile getiriyor. Son olarak İstanbul'da 58 ülkeden 1200 kişinin katılımıyla yapılan 'Avrupa Adli Bilimler Kongresi' ve hemen ardından Kayseri'de toplanan 'İkinci Anadolu Bilimler Kongresi'nde, Türkiye'de de DNA Bankası'nın kurulması üzerine konuşmalar yapıldı ve talepler bir kez daha dile getirildi. Ancak bugüne kadar hiçbir siyasi iktidar, bilim adamlarının bu istemleri doğrultusunda hareket etmedi. Hatta, DNA bankasının neden kurulması gerektiği bile yeterince tartışılmadı.Tekrar eden suçlar Türkiye'deki uzmanların önerdiği banka ise dünyadaki örnekleri kadar geniş kapsamlı değil. Uzmanlar, kriminal arşivlere dayanarak, Türkiye'de başta 'tecavüz' olmak üzere 'hırsızlık, müessir fiil ve terör' suçlularından alınacak DNA profillerinin saklanmasını öngörüyor. Çünkü, eldeki kriminal verilere göre tecavüz, hırsızlık ve darp gibi suçlar 'tekrarı' en fazla olan suç tipleri. Bu suçları işleyen kişilerin DNA profilleri bankada saklanacak. Kişinin aynı suçu bir daha işlemesi halinde, olay yerinde bıraktığı herhangi bir ipucu, sadece birkaç basit işlemle polisi suçluya götürecek. Ayrıca dünyadaki tecrübeler, DNA bilgisi kayıtlı kişilerde suç işleme eğiliminin düştüğünü gösteriyor.Kodlamak güvenli mi? Suçludan alınan DNA çözümlerinin 'farklı amaçlarla' kullanılabileceği endişesi uzmanlara göre 'yersiz'. Çünkü profil çıkarma işleminde, kişinin genetik yapısı ve vücut özelliklerini ortaya çıkaran kodlar değil, bireysel farklılıkları saptayan kodlar kullanılıyor. Bu kodlar numara serisi halinde bilgisayar kayıtlarına geçiyor ve DNA örneği imha ediliyor. Bankada da sadece bu kodların tutulması öngörülüyor.Yasa çıkarılmalı Uzmanların önerisine göre, DNA bankasının, 'güvenilir' olması için yasal zemine oturtulması, normal bankalar gibi bağımsız bir 'üst kurul' tarafından denetlenmesi gerek. Tüm bu düzenlemeler için de önce 'Delil Toplama Yasası' ve ardından da 'DNA Bankası Yasası'nın çıkarılması şart.Britanya önde Batılı ülkelerin çoğunda DNA bankası bulunuyor. Bu konuda en çarpıcı örnek ise Britanya. 2 milyon kişinin DNA'sını depolayan Britanya'da, haftada yaklaşık 700 olay bu yöntem aracılığıyla çözülüyor. İskoçya'da ise trafik suçlarında bile kişiden DNA bilgisi alınıyor. Almanya ve Fransa da adli soruşturma nedeniyle gerekli olduğuna karar verilirse, bir yerleşim yerinde oturanların tamamından kan alınarak DNA incelemesi yaptırabilecek yasalara sahip. Yani, her ülke, kendi adli yapısına uygun olarak hangi suç türüne göre nasıl saklanılacağına kendisi karar veriyor. Radikal