Arena'da hayvanseverlik

Doğan HIZLAN

İspanya'da Bizet'nin ünlü operası Carmen'in yeni prodüksiyonu hayvanseverlerin tepkisini çekmiş.

Yönetmen Salvador Tavora, boğa güreşlerinin yapıldığı Arena'da Carmen'i sergilerken, opera icrasına gerçeklik kazandırmak için, matadora boğayı öldürtmüş.

Hayvanseverlerin tepkisi üzerine bu sahne operadan çıkarılmış.

Tepkinin çelişkisi beni şaşırttı. Arena'da boğa güreşleri yapılmıyor mu, matadorlar boğaları öldürmüyor mu?

Gerekçe şu:

Kanlar içinde yerde yatan bir boğa ile bir sanat şaheserini bağdaştırmak mümkün değil.

İnsanların hayvan sevgisindeki davranışlarını, hayvanların canlarıyla ilgili tepkilerini, düşüncelerini anlamıyorum. İçinde bir iki yüzlülük var.

Hayvanların boğazlanmasına karşı olanlar, kesilen hayvanların etlerini yemiyorlar mı? O zaman başkalarının katil olmasını göz yumuyorlar, tetikçi kullanıyorlar.

Belki bu konuda en tutarlı davranış, vejeteryen olmak.

Televizyonda seyrettiğim Carmen gösterisini halk ayakta alkışlıyordu. Herhalde onlar dernek mensubu değillerdi.

Carmen'in temsili zaman zaman operada gerçekçilik girişimlerinin örneğine bir yenisini ekliyor. Sevilla sokaklarında bir Carmen çekilmiş, Aida, mısır piramitlerinde sahnelenmişti. İkisinde de kan yoktu. Kan büyüyü bozar çünkü.

Her gün boğaların canına kastedilen insanların memleketinde bu duyarlık bana bir dostumun anısını hatırlattı.

Türkleri hapishanelere kapatan İngilizler, ayaklarından tutup tavuk taşıyanlara ceza keserlermiş.

Acaba Carmen'de bir boğanın öldürülmesi, operaya bir şey katar mı? Sanmıyorum. Aksine, yerde can çekişen bir hayvan görüntüsü beni irkiltir.

Ancak, operada da olsa boğalara hakkı hayat tanınması İspanyolların güreş dışındaki hayvan sevgisini göstermesi açısından ilgilendirdi beni.

***

Ben, zeytinyağlı yemek taraftarı olduğumdan, et konusunda ısrarcı değilim. Et de yiyorum. Vejateryen değilim.

Rahmetli Muammer Aksoy, bir gün Cumhuriyet'te Nadir Nadi'yi ziyarete geldiğinde vejeteryenliği savunurken, Nadir Bey'e, ‘‘Yahu sen kadavra yiyorsun’’, demişti.

Gerçekten de bu açıdan bakıldığında, Muammer Aksoy haklı.

Hayvanlara yaklaşımımda, nefret ve sevgi konusunda aşırı uçlarada dolaşmadım. O bakımdan özel bir görüşüm yok.

Hayvan sevgisinin evcil hayvanlarla sınırlı olanına, biraz evcil bir sevgi gösterisi gözüyle bakıyorum.

Yaban hayvanlarına gösterilen sevginin, daha bencillikten uzak, daha geniş bir sevgi dairesi çizdiği kanısındayım.

***

Ben gene de tepki gösterenlerden yanayım, estetikle bağdaşmayan bir duruma tahammül edemedikleri için.

Fettan Carmen, Don Jose'nin hançeriyle yere serilirken, bir de kanlı boğa görüntüsü işin inceliğine aykırı kaçıyor.

Sanırım tepki gösterenler de hayvan sevgisinden çok estetize edilmeyen bir öldürmeye karşı durmuşlardır.