Sedef Batı
Selin Irmak KAÇMAZ
Salim Uzun
Dikkat her gün bakteri içiyoruz!
İşte uzmanından damacana su alırken dikkat edilmesi gerekenler…
55 tanınmış firmanın sularından sadece 14’ünün temiz çıkması gündeme bomba gibi düştü. 41 suda başta "koliform" (dışkı yoluyla bulaşan) bakteriler olmak üzere insan sağlığına zararlı maddeler bulunması, damacana sularının mikroplu olduğunu ortaya koydu.
Deşifre programında konuşan laboratuar yetkilisi Can Demir; “Bandrollü 55 damacana, 11 ayrı laboratuara götürüldü. Burada tahlil edildi. 14’ü uygun çıktı, 41’i sağlığa zararlı” dedi. Büyük firmalar olduğu için isimlerini açıklamadıklarını belirten Önel, ancak firma isimlerini Sağlık Bakanlığı’na bildireceklerini söyledi ve bunun üzerine Sağlık Bakanlığı inceleme başlattı. Peki, “İçme sularının özellikleri nasıl olmalı, damacana su alırken nelere dikkat etmeli, suyun sağlıklı olup olmadığı anlaşılabilir mi?” İşte tüm bunların cevabını Aile Hekimi Doktor Gönül Ateşsaçan veriyor.
Su alırken nelere dikkat etmeliyiz?
Günümüzde içme suyu dediğimizde aklımıza ilk gelenler, 19 litrelik damacanalar (PC- polikarbonat malzemesinden yapılmış plastik şişeler), çeşitli ebatlardaki PET şişeler, çok az miktardaki cam şişeler ve çeşme suyu olarak düşünebiliriz.
PC damacanalar kullanım sonrası, iade edilen ve firmalar tarafından toplanıp tekrar dolum yapılarak birçok kez kullanılan ürünlerdir.
PC damacanaların su firmalarında tekrar kullanım öncesi yıkanarak temizlendiği firmalar tarafından belirtilmektedir. Fakat Sağlık Bakanlığı’nın son incelemesi dikkate alındığında özellikle PC damacanaların temizlenmesi ve yeniden doldurulmasındaki hijyen koşullarının yeterli olmadığı anlaşılmaktır.
Diğer bir içme suyu, yaygın olarak kullanılan 0,33 lt litreden 19 litre tek yönlü (kullanılıp atılan) PET ambalaj ile satılan sulardır. Bu suların, içme suyu olarak hijyen açısından uygun olduğu, sağlık açısından bir risk oluşturmadığı bilinmektedir.
Diğer bir içme suyu da halen yaygın olarak kullanılan çeşme suyudur. Çeşme suyu klorlanarak evlerimize ulaştığından, zararlı bazı bakterilerin varlığı açısından daha az riskli olduğu söylenebilir. Klorun yanı sıra içerdiği tuz ve metal miktarları ayrıca suyun sertliğinin değişken olması nedeniyle, çeşme suyunun içme suyu kalitesi açısından alt sıralarda olduğunu söyleyebiliriz.
Damaca su alırken hangi kriterler önemli?
PC damaca ile su tüketenlerin, hijyen koşullarında dolum yapılıp yapıldığını satın aldıkları firmaları sorgulamaları gerekir. Bunun yanı sıra kullanılan pompa ve sebil aletlerinin temizliği de çok önemlidir. Bunların her hafta sıcak su ile temizlenmesi gerekir. Kısaca damacana su alırken önemli nokta, hijyenik olarak doldurulduğundan emin olduğunuz doğal kaynak sularının tüketilmesi gerekir. Aksi halde hasta olunabilir.
İçilebilir suyun özellikleri nelerdir? Suyun sağlıklı olup olmadığını nasıl anlarız?
İçtiğimiz suyun rengi açık, tortusuz, kokusuz, alkali ve tadı yumuşak olmalıdır. Çeşme suyu kullanacakların, bir risk almamak için suları 30 saniye gibi bir süre kaynatarak kullanmasında fayda vardır. Kaynayan suyun 5-6 saat uygun bir ortamda dinlendirilmesi daha iyi sonuç verir. Bu şekilde sağlık açısından bir risk oluşturmasa da su kalitesi açısından tazeliğini kaybetmiş bir su tüketmiş olunacaktır.
Etiketlere bakılarak hangi suyun alınacağına karar verilmesi ya da daha temiz veya hijyen açısından daha iyi olacağı kararının verilmesi söz konusu değildir. Etiketlerdeki tuz ve metal değerleri suyun sertliği zaten Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanmış kriterlerdir ve bu koşullar sağlandığı için firmaya ruhsat verilmiştir. Bunun yanı sıra etiketlere bakarak tüketiciler eğer istiyorlarsa daha bazik bir su ( PH değer 7-8 arası) ve/veya Na-Sodyum gibi tuzları daha az içeren suları tercih edebilirler bu tamamen bir tercih nedenidir.
İçme suyundaki değişiklikler ishal kusma gibi akut olarak mide ve barsak hastalıklarına, idrar yolu enfeksiyonlarına, uzun dönemde yüksek tansiyon, kalp ve böbrek rahatsızlıklarına, çocuklarda zihinsel ve fiziksel gelişme geriliğine yol açmaktadır. Bunun dışında dişlerde lekelenmelere, diş taşlarına ve diş çürüklerine neden olur.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) hastalıkların % 80’inin su ile ilgili olduğunu ortaya çıkarmıştır. Suyun toplam kalitesi, özellikleri toplum sağlığı açısından çok önemlidir.
İçme sularında bunlara dikkat!
• Hastalık yapıcı mikroorganizmalar içermemelidir.
• Kokusuz, renksiz, berrak ve içimi hoş olmalıdır.
• Sularda fenoller, yağlar gibi suya kötü koku ve tat veren maddeler bulunmamalıdır.
• Tadı yeterli derecede yumuşak olmalıdır.
• Ne aşındırıcı olmalı, ne de taş yapmalıdır.
• Hidrojen sülfür, demir ve mangan gibi elementleri ihtiva etmemelidir.
• Suda sağlığa zararlı kimyasal maddeler bulunmamalıdır. Bazı kimyasal maddeler zehirli etki yapabilir; arsenik, kadmiyum, krom, kurşun, cıva gibi. Bunun yanında baryum, nitrat, florür, radyoaktif maddeler, amonyum, klorür gibi maddeler sınır değerlerinin üzerinde sağlığa olumsuz etkileri olan maddelerdir. Bazı kimyasalların varlığı aynı zamanda, suya kirli suların karıştığının göstergesidir.