“Ayakkabımı Kendim Bağlarım”

Çocuğun ayakkabısını kendisinin giymesi, bağcıklarını bağlaması gibi davranışların hangi gelişim sürecinde gerçekleştiğini biliyor musunuz? Psikolog Danışman Perihan Demirbaş, konuyla ilgili merak edilenleri anlattı.

Çocuk her gelişim döneminde farklı yetenekler geliştirir, farklı davranışlar kazanır. Bireysel farklılıkları bir yana bırakırsak yapılan araştırmalar her gelişim döneminde belli davranış kalıplarının tüm çocuklarda aynı yaş dönemlerine denk geldiğini göstermektedir. 4 yaşındaki bir çocuk okuma-yazma öğrenemez. Bu konuda çocuğu zorlamak da çocukta güven kaybı yaratır, kısacası işe yaramaz. Aynı şekilde 2 yaşındaki bir çocuk kendi başına giyinemez, kendi bakımını kendisi yapamaz ve bu konuda ısrar etmek boşunadır. Çocuk belli bir olgunluğa gelmeden belli becerileri geliştiremez.

Ayakkabı bağlamak çocuk gelişim dönemlerinden biri olan oyun döneminin gelişimsel bir görevidir. Gelişimi normal seyreden bir çocuğun okula başlamadan önce ayakkabı bağlamayı öğrenebileceği varsayılır.

Çocuk Hangi Dönemde, Neleri Yapabiliyor?

Oyun dönemi 3-6 yaş arasındaki dönemdir. Bu dönemde önemli bedensel görevlerden bir tanesi, öz bakım kazanmak yani kendi kendine yemek yiyebilmek, giyinmek, elini yüzünü yıkayabilmektir. Bir diğeri de el-göz koordinasyonudur. Çocuğun el-göz koordinasyonu gelişmesi okula hazırlık açısından da önemlidir.

Ayakkabı bağlamak, çöpten adam çizebilmek, yaşını söyleyebilmek, bazı renkleri tanımak ( üç-dört renk), paraları tanımak, sağ elini-sol elini gösterebilmek, on parmağı yanlışsız sayabilmek bu döneme özgü kazanılması gereken davranışlardan bazılarıdır. Ancak bireysel farklılıklar unutulmamalıdır. 3 yaşında ayakkabısını ayağına geçirebilen bir çocuk, ancak bu gelişim döneminin sonuna doğru yani 5-6 yaş gibi ayakkabısını bağlayabilir ve sağ-sol el ve ayağını gösterebilir.

Ailelere Öneriler

Ayakkabı bağlamak tek başına ele alındığında hem öz bakım hem de el-göz koordinasyonunun önemli bir göstergesidir. Çocuk ayakkabı bağlamayı zor kavrasa da bunun için uğraşmasına ve zaman harcamasına izin verilmeli, yüreklendirilmelidir. Bu konuda çocuğun üstüne gidilmemesi iyi olur. Çocuğun gayreti de sonuca ulaşana değin sözel olarak pekiştirilmelidir.

Bu konudaki diğer bir önemli nokta oyun çağını yaşamakta olan çocuğun ayakkabısını bağlayarak özgürce hareket etmesidir. Bir çocuk için anne-babası olmadan da kendi başına bir şeyleri başarmanın, bu anlamda büyüyerek özgürleşmenin ilk adımıdır ayakkabısını kendi başına bağlayabilmek.

Her gelişim dönemine ait gelişim görevleri vardır ancak bu gelişim görevlerini başka çocuklarla kıyaslamak, çocukla ilgili yapamıyor diye endişeye kapılmak anne-babaların sergilediği bazı olumsuz davranışlar olsa da bunun yerine çocuğun zamanı geldiğinde, hazır olduğunda, olgunlaştığında becerilerinin gelişeceğine inanmak çocuk için en destekleyici tutum olacaktır.

Eğer gelişim görevlerinin gerçekleşememesi nedeni ile uyum ve davranış sorunları yaşanıyorsa, bu noktada mutlaka bir uzmandan destek alınmalıdır.