Kalp gerçekten kırılır mı

Sıcak bir kahvaltı sohbeti masayı çoktan sarıp sarmalamış durumda. Sofradakilerden biri bir başkası için olumsuz bir düşünce beyan edince Süleyman Bey’in ağzından şu mısralar anında dökülü verdi:

“Bu çeşme ne güzelmiş
Su içecek tası yok
Kırma insan kalbini
Yapacak ustası yok!”
Ben her zaman ki meraklı halimle “Bu şiir kimindir sayın Cumhurbaşkanı’m?” diye sorunca, rahmetli Demirel “Doktor, bu muhayyer kürdi makamında harika bir şarkının sözleridir. Bestekârı Ramazan Uraş’tır. Şarkıyı en güzel icra eden ise Zeki Müren’dir” yanıtını verdi. İtiraf edeyim, “Kalp gerçekten kırılır mı?” sorusu ne zaman gündeme gelse aklıma önce yukarıdaki şarkı sözleri takılır. Kırık kalp sendromuna gelince...

BİLİMSEL VERİ
KALP KIRILIR

KALP ani, ölçüsüz ve baş edemediği bir travmayla karşılaştığında birdenbire yetersizliğe düşebilir. Hatta çalışmayı boş verip aniden durabilir. Bu bilimsel olarak da kabul edilmiş kardiyolojik bir gerçektir ve “KIRIK KALP SENDROMU” olarak bilinir. Kırık kalp meselesinin kalp uzmanları arasındaki diğer adları “TAKOTSUBO KARDİYOMİYOPATİSİ” ya da “STRES KARDİYOMİYOPATİSİ”dir. Tanınmış kalp cerrahı ve sağlık yazarı Dr. Nikki Stamp’a göre, “Bu sendrom kalp krizine benzer. Kriz başladığında aşırı duygusal yük kalp damarlarının/koroner arterlerin sıkışıp kalmasına yol açan büyük miktarda hormonun -aniden- salınımına sebep olur. Neticede de kalp kası hücrelerine yaşamsal kan akışı sınırlanır”.

Peki, sonuç? Yeteri kadar oksijen ve şeker bulamayan yani ihtiyaç duyduğu enerjiyi üretemeyen kalp kası hücreleri aniden ve ciddi ölçüde hasar görür, içindeki kanı dolaşım sistemine pompalayamaz hale gelir.


İsterseniz gelin, Dr. Nikki Stamp’in “KIRIK BİR KALP ÖLDÜRÜR MÜ?” kitabından yola çıkarak “KIRIK KALP MESELESİ”ni biraz daha açalım. Açalım çünkü yaşadığımız bu stresli günlerin “kalbimize her zamankinden daha çok ihtimam ve ilgi göstermemiz gereken günler olduğu” düşüncesindeyim. Konuya o kitaptaki iki kırık kalp sendromu vakasıyla girelim...

KIRIK KALP VAKASI 1:
AKTRİST Carrie Fisher 2016 yılında ardında sayısız şaşkın ve üzgün STAR WARS fanı bırakarak aramızdan ayrıldı. Hemen ertesi gün de annesi Debbie Reynolds felç geçirip hayatını kaybetti. Yakınları annenin kalbinin ve vücudunun pes ettiğini söyledi. Kızının kaybıyla çaresizliğe düşüp hayata veda eden Debbie muhtemelen “KIRIK KALP”ten ölmüştü.

KIRIK KALP VAKASI 2
1952’de tanışan Don ve Maxine Simpson hemen evlendiler. Yapışık ikiz gibi -hayatları boyunca- her adımda, her an birlikteydiler. Maxine 87 yaşında öldü ve 4 saat sonra Don da son nefesini verdi.ÖNEMLİ
SORUN SADECE ‘ROMANTİZM’ Mİ

DR. Stamp kitabında önce şu harika soruya yanıt aramış: “İki kalp bir diğeri olmadan atamayacak kadar iç içe olabilir mi?”
Vardığı sonuç da özetle şu olmuş: “Leonardo da Vinci’nin o güzelim kalp çizimlerini yapmasından yüzyıllar önce alimlere göre, ‘ruhun merkezi’ kalpti... Bugün için kalp, ruhun ve duygularımızın merkezi veya kaynağı olmayabilir ama onlardan etkilendiği su götürmez bir gerçektir. Duygularımızı en güçlü hissettiğimiz yer göğsümüzdür. Birini kaybettiğimizde, anksiyetemiz tuttuğunda veya sevginin, sevincin dayanılmaz hafifliğini yitirdiğimizde göğsümüzde ‘kör bir sancı’ hissederiz. Dikkat kesilirsek, mutlu olduğumuzda da ‘kalbimizin kuş gibi sektiğini’ veya korktuğumuzda ‘gök gibi gürlediğini’ de hissedebiliriz. Hatta bazen hayatımızın aşkını gördüğümüzde ‘kalbimizin pırpır attığı’ bile olur... Malumun ilanı gibi gelebilir, ancak yas ruhunuz için olduğu kadar bedeniniz için de kötüdür.”
Anlaşılan o ki bu sendromu sadece romantizmle izah etmek pek mümkün değil.

İYİ BİLGİ
PEKİ, O ZAMAN SORUN NE

KIRIK kalp sendromundan etkilenenlerin büyük bir çoğunluğunu kadınlar oluşturuyor. Vakaların yüzde 90’ı kadın. Doğal olarak da meseleye bazıları “kadınsal bir problem” gibi bakabiliyor. Sorunun nedeni net olarak bilinmemekle birlikte aslında süreç şöyle gelişiyor: “Yoğun ve ölçüsüz yas, kaygı, korku, endişe gibi durumlarda vücudumuz inanılmaz bir kimyasal banyo yapıyor, muazzam bir adrenalin, noradrenalin ve dopamin yükü ile boğuşmak zorunda kalıyor. Bu yoğun kimyasal banyo kalbimizin daha hızlı atmasına ve anormal çalışan bir pompaya dönüşmesine yol açıyor. Diğer taraftan aynı kimyasal banyo nedeniyle büyük damarlarımız da kasılıyor, kan basıncımız yükseliyor, kalbimizin önündeki yük baş edilmesi güç seviyelere ulaşabiliyor. Neticede de kalp bu ilave yüke karşı daha fazla güç harcamak zorunda kalıp aniden ve ciddi ölçüde hasta düşüyor. ”
Kısacası o kalp aniden kırılı veriyor.

KISA BİLGİ
TEDAVİSİ VAR MI

DR. Stamp’a göre öncelikle şu ayrıntı önemli: “Toplum Takotsubo’yu kadınlara yamamaya hevesli olsa da muhtemelen iş tam olarak öyle değil. Birçok farklı hücresel süreç, vücut sinyalinin ve farklı hormonların etkisi söz konusu. Ve tıp bilimi günümüzde de hâlâ bunları çözmeye çalışıyor. Diğer taraftan kırık kalp sendromu için etkisi kanıtlanmış bir tedavi de hâlâ mevcut değil. Geniş anlamda ‘destekleyici bakım’ olarak adlandırılan farklı yaklaşımlar kullanılıyor. Bunun için de hasta kalbin yükünü hafifleten, adrenalin tipi stres hormonlarının yan etkileriyle savaşan ve kalbin işini biraz daha kolaylaştırmak için kan damarlarını gevşeten ilaçlar kullanılıyor.”

ÖZET BİLGİ
KALBİNİZİ duygusal travmalardan da koruyun.

ÖZETİ ŞUDUR: Kalbinizi sadece sigara, alkol, stres, tansiyon yüksekliği, kan şekeri fazlalığı, kolesterol/trigliserid yükünden değil, duygusal travmalardan da korumaya özen gösterin.

(NOT: Dr. Nikki Stamp’ın “KIRIK BİR KALP ÖLDÜRÜR MÜ?” isimli bu harika kitabını “Ruhun merkezi kalpte mi?” sorusuna cevap arayan kalp sağlığına düşkün herkese tavsiye ederim.)