Yaz tatili paranın katili

Tatile çıkacağım ya bu ay... Şimdi daha da çok para lazım ama maaşım yazın ortasında daha da azalıyor.

Bankamatiğe korkarak gidiyorum artık ‘acaba bu ay ne kadar azalacak maaşım’ diye...

Ocaktan (5.137 lira) bugüne iki kez azaldı maaşım, yazın ortasında daha da düşecekmiş...

Mayısta 4.840 lira almıştım, haziran sonunda ne kadar maaş çekebileceğim? Şimdiden bileyim dedim en azından... Bir de neden bu düşüşleri yaşıyorum ki?“

7.000 lira brüt maaşı olan genç bir bankacıdan işittim bu sözleri ve soruları... Önce ilk sorusunu cevaplayayım: Haziran sonunda net maaşı; mayısa (4.840 lira) göre yaklaşık 400 lira daha düşecek, hesabına net 4.441 lira yatırılacak.

Diğer soruya; yani, ‘net maaşın yıl içinde azalmasının nedenine’ bakalım şimdi...

Bankalar da; farklı sektörlerden birçok kurumsal işletme de, çalışanlarının maaşlarını brüt olarak belirliyor. Yıl içinde hep aynı brüt üzerinden maaş hesabı yapıyorlar. İşveren olarak her ay aynı maliyete (1-net maaş, 2-vergiler, 3-sigorta prim kesintileri) katlanıyorlar.

Ancak bu üç kalemin toplamı yıl içinde değişmese de, net maaş azalıp maaştan kesilen vergi artabiliyor. Yıl içinde vergi oranının yüzde 15’den başlayıp, yüzde 20, 27 ve yüzde 35’e çıkmasından kaynaklı olarak...

Çalışanların maaşı brüt üzerinden belirlenmişse; yıl içinde işveren açısından toplam maliyet de bir değişiklik olmasa da, çalışanın net maaş azalıp, ücret üzerinden hesaplanan vergi ise artabiliyor.

Tablo I’de yer alan örnek ücretler üzerinden; hangi brüt ücrete sahip çalışanın, yıl içinde net maaşının ne kadar azaldığı görülebilir.

‘Net ücret’ üzerinden hesaplamalarda uygulama
Bir de çalışanlarının maaşlarını ‘netten hesaplayan’ işletmeler var.

Çalışan her ay aynı net maaşı hesabında görmesine rağmen, bu çalışan için işverenin katlandığı maliyet ise aydan aya artar. Net maaşın 12 ay boyunca aynı kalması için; işverenin her bir çalışan için ödediği vergi ilerleyen aylarda artabiliyor. (Yılın başında ücreti üzerinden yüzde 15 vergi hesaplanan bir çalışan için, ilerleyen aylarda vergi oranı yüzde 20, 27 ve yüzde 35’e kadar çıkabilmekte.)

Tablo II’de yer alan örnek ücretler üzerinden hangi net ücret için işverenin yıl içi işçilik maliyetinin hangi ayda ne kadar artacağı görülebilir.