Ercan Kumcu: Çapa tarıyor mu?

Ercan KUMCU

ÇAPA, suda sandal ya da teknenin akıntı ya da rüzgár nedeniyle ilerlemesini önler. Kara taşıtlarındaki fren rolünü oynar.

Çapa, teknenin büyüklüğüne göre hem ağırdır, hem de sivri çıkıntıları vardır. Sivri çıkıntılar çapanın suyun içinde bir taşa takılması ya da kuma saplanması içindir.

Kuma saplanmayan ya da bir taşa takılmayan çapa, tekne ile hareket eder. Bu duruma ‘‘çapanın taraması’’ denir. Çapa atmış bir tekne rüzgár ya da akıntı nedeniyle ilerlemeye devam ediyorsa üç olasılık vardır.

Büyük bir olasılıkla çapa tarıyordur. Bir başka olasılık çapanın ipinin kopmasıdır. Çapa işe yaramıyordur. Son olasılık ise çapanın ipinin uzun bırakılmasıdır. İpin boyu uzun tutulunca ipin uzunluğu kadar tekne hareket etmeye devam edecektir.

Olasılıklardan hangisi gerçekleşirse gerçekleşsin, kaptan durumun farkına varmazsa, tekne sürüklenip kayalıklara çarpacaktır.

ÇAPA EDEBİYATI

Çapa edebiyatıyla, istikrar programının uygulanmaya başlamasıyla tanıştık. Enflasyonu indirmek için döviz kurları çapa olarak kullanılmaya başlandı. Döviz kurlarındaki günlük değişmeler enflasyon hedefi doğrultusunda saptandı. Değişmelerin boyutu da daha önceden kamuoyuna açıklandı.

Çapanın görevi gereği, bir süre sonra, ip gerilince, çapa tutacak ve gerçekleşen enflasyonun daha önce açıklanmış kur değişmelerine yaklaşması söz konusu olacaktır.

İstikrar programı çerçevesinde çapa atılmıştır. Yani, kur değişmeleri enflasyonun yıl sonunda yüzde 20'ye ineceği hedefiyle tutarlı olarak önceden günlük olarak açıklanmıştır.

Çapanın tutacağını garanti altına almak için IMF ile bir stand-by düzenlemesi yapılmıştır. Bir dizi yapısal reformlar yapılmış ve yapılmaya da devam edilmektedir.

Çapanın taramasına neden olabilecek rüzgárlar ve dalgalar azaltılmıştır. Bütçe gelişmeleri hedeflerle tutarlıdır. Tekneyi sürükleyecek akıntılar yavaşlatılmıştır. Faizler düşmüş ve ileride kamu finansmanını zorlayacak faiz harcamalarından tasarrufa gidilmiştir.

Merkez Bankası'nın açıklanan kur değişmelerini sağlayabileceği konusunda piyasalara güven verilmiştir. Piyasalar, Merkez Bankası'na güvenmişlerdir.

Bütün bunlar yapıldığı halde, enflasyon dokuz aydır kur değişmelerine yaklaşmamıştır. Sanki, çapa tarıyormuş gibi bir görüntü vardır. Çünkü tekne hálá hareket etmektedir. Çapanın taraması için bir neden yoktur. Çünkü, hükümet açıkladığı programdan ciddi boyutta bir sapma göstermemiştir. Çapanın ipi de kopmamıştır. Çünkü, küçük yalpalamalar olsa da, programa büyük ölçüde sadık kalınmıştır.

İP UZUN BIRAKILDI

Galiba, çapanın ipini fazla uzun tuttuk. Yapısal reformların daha hızlı yapılması ve kamu sektörünün açıklarının daha hızlı indirilmesi gerekiyor. Beklenmedik gelişmelerin olumsuz sonuçlarını asgariye indirmek için de daha aktif olmamız şart oluyor. Kaptan, yani IMF, olayın farkında. Önemli olan da bu.

2001 bütçesi mutlaka çapanın ipinin kısaltılması amacıyla hazırlanıp uygulanacaktır. Çapa tutup da tekne birdenbire durduğunda, üzerindekiler düşmemek için sıkı tutunmalıdır. İp tutmazsa, vay halimize!