Sık Tomografi için Kanser Uyarısı!

Tıp alanında 40 yılı aşkın bir süredir kullanılmakta olan bilgisayarlı tomografi (BT) ile birçok hastalığın teşhisi mümkün hale gelse de sık tomografi çektirenlerin vücutlarında oluşan radyasyonun kansere yol açtığı ortaya çıktı.

Hem kontrol amaçlı hem de belli bir şikayeti olup da sağlık kuruluşlarına baş vuranlar kişilere karşı BT tetkiki yaygınlaşmıştır.

BT çekimlerinin yarısı gövde, üçte biri de beyin için yapılmakta olup % 75’i hastanelerde gerçekleşiyor. Sigara içtiği için kanser şüphesi yaşayanlara “Bronkoskopi” yerine “Sanal Bronkoskopi”, barsaklar için de içten tarama amaçlı “Kolonoskopi” yerine “Sanal Kolonoskopi” ve kalp damarlarının görüntülenmesi olan “Anjiyo” yerine “Sanal Anjiyo” BT ile kolaylıkla yapılabildiğinden şu sıralar oldukça gündemde.

Son yıllarda yeni cihazlarla çekim süresinin bir saniyeden az olması, ayrıca anestezi(uyutma) gerektirmemesi çocuklarda BT yi daha fazla kullanılır hale getiriyor. ABD’de yapılan bir araştırmada BT çekimlerinin en az üçte birinin fazladan yapılmış ve gereksiz olduğu ortaya konmuştur.

Radyasyon Kansere Yol Açıyor

Bilgisayarlı tomografide kullanılan X-ışınları, vücuttaki hücrelerin yapıtaşları olan DNA’ya doğrudan ya da içindeki bazı yapılara zarar veriyor. Hücrelerdeki bu hasar, çoğu zaman tamir edilebilir düzeyde oluyor. Onarılamayan hücrelerin ise kansere neden olan kanserojen hücrelere dönüşmesi söz konusu. Radyasyonun yol açtığı hücrelerdeki bu hasar radyasyon miktarı arttıkça katlanarak artıyor.

Japonya’da 2. Dünya Savaşı’nda atılan Atom bombasından yayılan radyasyondan etkilenen kişilerde ölçüm yapılmış. Bu çalışmada 50 yıl süreyle izlenen yaklaşık 250 bin kişinin aldığı ortalama doz 50 mSv’den az olmasına karşın kanser gelişme riskinin arttığı gözlenmiştir. Çocuklardaki etkisinin ise büyüklerden daha da fazla olacağı yalın bir gerçektir.

BT yerine “Ultrasonografi” ve “MR” Tercih Edilmeli

BT çekiminin akciğer filmi gibi bir direkt grafinin 50 katı fazla radyasyon verdiği bilinmelidir. Özellikle baş ağrısı, nöbet geçirme, şüpheli travma durumlarında ve çocuklarda apandisit araştırmasında vücut taraması adına (tüm vücut Check-up) BT çekimlerinden kaçınılmalıdır. BT yerine radyasyon vermeyen “Ultrasonografi” ve “Manyetik Rezonans Görüntüleme” (MR) ile sonuca gidilmeye çalışılmalıdır. BT çekimleri bu hızda devam ederse yakın bir gelecekte tüm kanserlerin %2’sinin BT’de alınan doza bağlı gelişeceği öngörülmektedir.

Dr. Ali Ölmezoğlu 
Radyasyon Onkolojisi Uzmanı