Alayına isyan!

5 ÜZERİNDEN 4,5

Kelly Çetesİ’nİn Gerçek Hİkâyesİ
Yönetmen: Justin Kurzel
Oyuncular: George
MacKay, Essie Davis, Nicholas Hoult, Charlie Hunnam, Russell Crowe, Orlando Schwerdt, Thomasin McKenzie, Sean Keenan, Earl Cave, Marlon Williams, Louis Hewison, Ben Corbett, Jacob Collins-Levy, Claudia Karvan
İngiltere-Fransa-Avustralya ortak yapımı

Avustralyalı kanun kaçağı, polis katili ve çete reisi Ned Kelly, zamanla ikonik bir figüre dönüşen popüler bir halk kahramanı oldu. İrlandalı kökenleri itibariyle İngiliz uzantılı sisteme karşı başkaldırısı, sınıfsal savaşı onu ‘Robin Hood’vari bir motife dönüştürdü. Belki iyi bir yazım tekniğine ve ifade gücüne sahip değildi ama düşüncelerini ve yaşadıklarını kaleme almayı başarmıştı. Geride bıraktıklarından ‘Jerilderie Mektubu’ olarak adlandırılan metin, kimilerince bir ‘komünist manifesto’ydu. Bugünden bakıldığında ise Ned Kelly bir grup tarihçiye göre bir halk kahramanı, bir başka gruba göre de hiçbir özel statüyü ve sevgiyi hak etmeyen bir katil...

Çocuğuma mektuplar...

Kısa süren bir hayatın içine sıkıştırılan onca olay ve ayrıntı, kuşkusuz sinemanın ilgisine mazhar olacaktı. Nitekim bu ilgi çekici hikâye yolun çok başlarında, 1906’da sinema tarihinin ilk uzun metrajlarından biri sayılan ‘The Story of the Kelly Gang’ adlı filmle perdeye taşındı. Charles Tait imzalı bu öncü yapımı ‘The Glenrowan Affair’ (yönetmeni Rupert Kathner, yapım yılı 1951) izledi. Tony Richardson aynı limana 1970 yapımı ‘Ned Kelly’yle uğrarken ana karakteri rock yıldızı Mick Jagger canlandırıyordu. 2003 tarihli ‘Ned Kelly’de ise kamera arkasında Gregor Jordan vardı ve ünlü kanun kaçağına bu kez ‘müteveffa’ Heath Ledger hayat veriyordu.

2020’deyiz ve bir kez daha 1800’lerin ikinci yarısına uzanarak sistemin kendilerine biçtiği rolün üstesinden gelmeye çalışan ve bunu ancak kanundışı olarak gerçekleştirmekten başka çaresi kalmayan genç bir adamın yaşadıklarında geziniyoruz. Justin Kurzel imzalı ‘Kelly Çetesi’nin Gerçek Hikâyesi’ (‘True History of the Kelly Gang’), yetişkin Ned Kelly’nin çocuğuna seslenişler ve gelecekte kendisini değerlendirirken ele alacağı kriterleri işaret ettiği ifadeler de içeren metinden (‘Jerilderie Mektubu’ yani) alıntılar eşliğinde açılıyor. Peşi sıra haydudun çocukluğuna dönüyor ve ne tür koşullarda yetişip nasıl ve neden kanundışına çıktığını, hangi haksızlıklara isyan ettiğini ve mücadeleye karar verdiğini izliyoruz... Nihayetinde de parantez kapanırken çizgidışı bir hayatın neredeyse bütün izlerini sürüyor ve Ned Kelly’nin seçimlerini anlayabiliyoruz.

Film, Peter Carey’nin ‘Man Booker’ ödüllü, 2001 tarihli aynı adlı romanından Shaun Grant’in uyarladığı senaryodan çekilmiş. Perdede 2 saat 4 dakika boyunca Ned Kelly’nin çocukluğuna, babasına, güçlü anne figürüne, Harry Power tarafından yetiştirilerek suç dünyasına adım atışına, gençliğinde boksör olarak ringlerde boy göstermesine, polis memuru Fitzpatrick’le bir randevuevinde tanışıp dostluktan ayrı noktalara düşmelerine, kardeşleri ve yakın arkadaşı Joe Byrne’la birlikte çete kurmasına ve nihayetinde acılı sonuna doğru yol alışına tanıklık ediyoruz. Bütün süreçte ‘Macbeth’ ve ‘Assassin’s Creed’ gibi filmleriyle tanıdığımız Justin Kurzel, son derece dinamik ve etkileyici üslubunu -kahramanın kaotik hayatını daha iyi resmetmesi bakımından gren tonların ağırlıklı olduğu bir görsellik eşliğinde- karanlık bir atmosferle beslemiş. Öykünün ana damarı ise anaerkil bir ailede yetişen Ned’in, son derece güçlü bir kadın motifi olarak öne çıkan annesi Ellen Kelly’ye duyduğu olağanüstü sevgi ve bağlılık üzerinden biçimleniyor. Ana-oğul arasındaki zaman zaman uçlarda gezinen (mesela onu çok küçük yaşlarda soyguncu Harry Power’a bir tür ‘çırak’ olması için para karşılığı satıyor) bu bağ, Ned Kelly’yi bir anlamda ayakta tutan en önemli motivasyon kaynağına dönüşüyor.

Kurzel’in grafik anlatımı, Ari Wegner’in olağanüstü kadrajları (özellikle girişteki, finale de bağlanan drone çekimleri) ve sınıfsal meselelere vurgu yapan senaryosuyla ‘Kelly Çetesi’nin Gerçek Hikâyesi’ bence -evet, daha başındayız ama- şu an itibariyle 2020’de vizyona giren filmlerin açık ara en iyisi...

Performanslara gelince: Oscar adayı ‘1917’de de boy gösteren ama asıl oyunculuk gösterisine burada soyunan George MacKay, muhteşem bir Ned Kelly portresi ortaya koyuyor. Anne Ellen Kelly’de Essie Davis (ki aynı zamanda yönetmen Kurzel’in eşi) son derece etkileyici bir karakter çiziyor. Harry Power’da Russell Crowe kısa, öz ve muhteşem. Keza polis memuru Fitzpatrick Nicholas Hoult dikkat çekici, küçük Kelly’de de Orlando Schwerdt çok iyi.

Joyce ve Beckett damarı

Filmin benim açımdan en ilginç yanlarından biri de Kelly’nin rehin aldığı bir İngilizce öğretmenine yazdıklarını okuttuğu ve yorumlamasını istediği bölümdü. Burada öğretmenle edebiyat ve üslup üzerine bir muhabbet var. Kelly’nin yazdıkları imla kuralları açısından yer yer sorunlu ama coşkulu, akıcı ve içten. Filme kaynaklık eden romanın yazarı Peter Carey de özellikle ‘Jerilderie Mektubu’nu analiz ederken “Belki abartıyorum ama Kelly’nin yazdıklarında James Joyce ve Beckett’la benzer bir damar olduğunu düşündüm” türünde saptamalarda bulunuyor (malum, iki yazar da Kelly gibi İrlandalı).

Sonuç? Hayatına mal olan tren baskınında giydiği zırhla da tarihe geçen bu ilginç karakterin öyküsünü kesinlikle kaçırmayın derim.

GÖRÜNMEZ ADAM 
Yönetmen: Leigh Whannell
Oyuncular: Elisabeth Moss,
Aldis Hodge, Storm Reid, Harriet Dyer,
Michael Dorman, Oliver Jackson
Avustralya-ABD ortak yapımı

‘Görülebilir’ bir film!

Optik konusunda dünyanın en yetenekli bilim insanlarından biri olan kocası Adrian Griffin’in hayatını zehir eden baskıcı yapısından bunalan Cecilia, lüks bir hapishaneyi andıran evlerinden bir şekilde kaçar ve polis olan bir arkadaşının yanına yerleşir. Genç kadın öylesine büyük bir psikolojik çemberin içindedir ki, intihar ettiği haberini aldığı kocasının hâlâ peşinde olduğunu ve izlendiğini düşünür. Nitekim kimi gelişmeler onu haklı çıkarır...
Oyuncu-yönetmen Leigh Whannell, HG Wells klasiği ‘Görünmez Adam’a (‘The Invisible Man’) bir kez daha el atarken öyküyü ‘optik dâhisi’ kıskanç koca üzerinden güncellemiş. Öne çıkan yan ise kurban konumundaki eşin giderek yalnızlaştırılması ve ‘resmi’ kanallardan ‘akıl hastası’ konumuna getirilmesi olmuş. Cecilia bu durumu ‘düşmanını’ tanımlayıp paranoyak havasından kurtulması ve cesaret kazanmasıyla aşmaya çalışıyor.
Yönetmen Whannel, feminist dokunuşlarla da bezediği bu son adımında tıpkı bir önceki filmi ‘Upgrade’de olduğu gibi iyi başlayan koşunun sonunu pek getiremiyor. Öncelikle kökleri eskiye dayanan bu bilimkurguyu çağdaşlaştırırken günümüz teknolojisiyle çelişen yerlerinin üstesinden gelememiş; mesela bir ‘ısı termal’ aracı sorunları çözebilirdi! Ama zaten yukarıda da belirttiğim gibi yönetmenin kendi kaleme aldığı senaryo, ana karakterin psikolojisine, dönüşümüne ve ayakta kalma mücadelesine odaklanmış. Elizabeth Moss’un Cecilia rolünde adeta tek kişilik bir gösteriye soyunduğu ‘Görünmez Adam’, birkaç sahnesiyle (lokantadaki cinayet mesela) etkili olsa da genel toplamda vasatı aşamıyor. Öte yandan ‘Upgrade’de olduğu gibi ön plana çıkan mimari unsurlar (özellikle evin tasarımı), filmin en çekici yanlarından.

Haftanın diğer seçenekleri
Serdar Akar imzalı ‘Acı Kiraz’ın kadrosunda Erdal Beşikçioğlu, Ertan Saban, Belçim Bilgin, Bülent Şakrak ve Halil Ergün gibi isimler yer alıyor. Onur Bilgin’in yönettiği ‘Geçerken Uğradım’da başrolleri Selahattin Taşdöğen, Mihriban Er ve Emre Ertunç paylaşıyor. Fenomen oyuncak ‘L.O.L. Bebekler’in sinema uyarlaması niteliğindeki animasyonu Jared Hillman-David Lauer ikilisi yönetmiş, filmin ismi ‘L.O.L. Sürpriz! Beyaz Perdede’ (‘L.O.L Surprise! Winter Disco’). Yerli animasyon ‘Kaptan Pengu ve Arkadaşları: Mandalina’nın Günlüğü’nü Nurullah Yenihan-Engin Baştürk ikilisi yönetmiş. Yerli gerilim ‘Semur 2: Cinlerin Büyüsü’ Burak Çelik imzasını taşıyor, kadroda yer alan isimlerse şöyle: Furkan Karaca, Bora Altınışık ve Cansel Aydos. Jon Lucas-Scott Moore iklisinin yönettiği ‘Jexi’nin başrollerinde Adam Devine ve Alexandra Shipp var. Roy Andersson’un ‘Sonsuzluk Üzerine’si (‘Om det oandliga’) de haftanın yenilerinden.

ELEŞTİRMENLER ZİRVESİ

Türkiye’nin en iyi sinema yorumcuları haftanın filmlerini değerlendiriyor...