Yalnızlık öldürüyor
***
Bugüne kadar iyi yaşlanma “sağlık ve mutluluk” üzerine yürütülmüş pek çok çalışma yapıldı. Bunlardan biri ve bana göre de en önemlisi ünlü Harvard çalışmasıdır. ABD’de 1938’de başlayan bu çalışma halen de devam ediyor. Çalışmanın şu andaki başkanı ruh sağlığı uzmanı Robert Waldinger ise bize elindeki bulguları şu çok önemli cümlelerle özetliyor:
“75 yıllık bu çalışmadan elde ettiğimiz en açık mesaj şudur: İyi ilişkiler bizi mutlu ve daha sağlıklı tutar NOKTA... Toplumsal bağlar bize gerçekten iyi gelir NOKTA... YALNIZLIK ÖLDÜRÜR... Ailelerine, arkadaşlarına ve topluluklarına sosyal bakımdan daha bağlı olanlar daha mutlu, sağlıklıdır ve daha uzun yaşarlar. YALNIZLIĞIN TOKSİK OLDUĞU ortaya çıkmıştır...”
ÖNEMLİ
DR. LEVİTİN NE DİYOR
Harvard’lı doktor Robert Waldinger’in yukarıdaki düşüncelerine Dr. Daniel Levitin “BAŞARILI YAŞLANMA” kitabında şu önemli cümleleri de ekliyor: “80 yaşındayken 50 yaşına kıyasla ilişkilerinizin niteliği kolesterol düzeyinize göre daha büyük bir sağlık göstergesidir. İyi ilişkiler beyninizi korur.”
Ve devam ediyor... “Harvard araştırmasının en önemli bulgusu ‘İLİŞKİLERİN MUAZZAM ETKİSİ’dir. Bu etki daha evvel farkına vardığımızdan çok daha büyüktür. Kişinin başarılı bir kariyeri, parası ve iyi bir fiziksel sağlığı olabilir ama destekleyici, sevgi dolu ilişkiler olmadan mutlu olmayacaktır.”
NOT: Dr. Daniel J. Levitin’in “BAŞARILI YAŞLANMA” kitabından alınmıştır.
BİR SORU
İYİ YAŞLANMA PLANINIZ HAZIR MI
Meslek hayatımın 40’ıncı yılını çoktan aştım. İlgi alanlarımdan biri, belki de birincisi “sağlıklı bir yaşam” ve “iyi bir yaşlanma süreci” oldu. Belki de bu nedenle yaşı 50-60’ları geçen yüzlerce insanla sohbet etme fırsatı buldum. Bu sohbetlerin çoğunu da “eğitimli ve imkânlı insanlar” ile yaptığımı belirtmeliyim. Konuştuğum ve benden destek isteyenlerin çoğu öncelikle bulundukları yaş diliminden geriye baktıklarında neleri yanlış yaptıklarını anlamaya çalışıyordu ama içlerinden pek azı önlerinde kalan ve gittikçe kısalan yaşam dilimi ile meşguldü. Kısacası çoğunun bir “İYİ YAŞLANMA PLANI” mevcut değildi. Kısacası önlerinde kalan yaşam sürecini oluruna bırakmışlar ve özellikle 60’tan 70’ten sonrasının bir “yoksunluk, kayıplar, hatta düşkünlük süreci” olduğuna kendilerini de inandırmışlardır. Ve ben onların hemen hepsine inatla ve ısrarla “yaşlanmanın bir hastalık olmadığını, yaşlılığın bizi güçsüz ve zayıf düşürme, halsiz, hasta ve bitkin bırakma dönemi olarak planlanmadığını” anlatmaya çalıştım. Peki muvaffak oldum mu? Sanırım evet. Ama gördüğüm şu ki bu fikri daha geniş platformlarda paylaşmalıyım. Nedeni şu: Modern tıptaki hızlı ve olumlu gelişmeler, hijyenik koşulların genelde giderek iyileşmesi, aşılar ve benzeri koruyucu sağlık önlemlerinin yaygınlaşması ve ulaşılabilir olması ve daha pek çok nedenle bilelim ki ömrümüz giderek uzayacak, yaşlılık döneminde geçirdiğimiz yaşam dilimi gittikçe daha da büyüyecektir. Bu nedenle hepimizin imkânları ölçüsünde birer “İYİ YAŞLANMA PLANI” oluşturması ve bu planı sık sık gözden geçirerek ısrarla gündemde tutması vazgeçilmez bir “YENİ HAYAT” ayrıntısı. Bu planın yeni ve vazgeçilmez maddelerinden birinin ise sosyalleşmek ve çoğalmak olduğu kesindir. Nedenine gelince...
KESİP SAKLAYIN
YAŞLANMA PLANI İÇİN 5 TAVSİYE
VARAN 1 - İYİ BESLENİN: Beslenme ömrü uzatmanın ve iyi yaşlanmanın en önemli faktörlerinden biri. Ama bilelim ki “birincisi” değil. Özellikle 70’li yaşlardan sonra ikinci hatta üçüncü sıralara düşebiliyor. Beslenme konusunda anneannenizin tavsiyelerinden farklı yeni bir şey yok. Ne kadar az kalori tüketir, şekeri, unu ve işlenmiş besinleri ne kadar az yer içerseniz, ne kadar çeşitli, doğru ve dengeli beslenir, bitkisel besinlere ağırlık verirseniz o kadar iyi yaşlanırsınız.
VARAN 2 - AKTİF OLUN: Düzenli fiziksel aktivite / egzersiz değeri son yıllarda daha da öne çıkan bir iyi yaşlanma parametresi. Ve en az beslenme kadar önemli bir ayrıntı. Hatta yaş elliyi geçti mi beslenmeden de önemli hale gelebiliyor. Yetmiş ve daha ileri yaştakiler içinse tartışmasız en mühim konu haline geliyor. Aktivite arttıkça -yürüdükçe, çalıştıkça- ömürler uzuyor.
VARAN 3 - UYKUYU İHMAL ETMEYİN: İyi bir gece uykusu yaşlanmanın kalitesini arttırıyor ve ömrü kesinlikle uzatıyor. Hele bir de gündüz şekerlemeleriyle desteklenebilirse –tabiî ki altmışından sonra- uykunun faydası daha da belirginleşiyor. Unutmayın, uykunuzun sadece süresi değil, kalitesi de önemli.
VARAN 4 - SAĞLIĞINIZI İZLEYİN: Sağlık kontrollerini düzenli yaptıran, aşılarını ihmal etmeyen (yaşlılıktaki zatürree, grip ve zona aşıları dahil), tıbbi tavsiyelere uyumlu, erken teşhis olanaklarından faydalanan, prensip olarak koruyucu tıbba ağırlık verenlerin yaşam kaliteleri daha yüksek, yaşlanma planları daha etkili, ömürleri daha uzun oluyor.
VARAN 5 - EMEKLİLİĞİ ERTELEYİN: Yaşlılığını da çalışarak sürdürebilen, hayattan ve üretmekten kopmayan, emekliliği “yan gelip yatmak” olarak değil de “işi rölantiye almak” ve fakat “hayattanz asla kopmamak” olarak değerlendirebilenler daha doğrusu emekliliğini erteleyenler daha iyi ve daha güzel yaşlanıyor.
