Baharatlardaki ‘Sudan’ tehlike
Türkiye’den Singapur’a ihraç edilen üç baharat ürünü; öğütülmüş sumak, öğütülmüş tatlı biber ve tavuk baharatında ayakkabı ve zemin cilası gibi plastik renklendirmede kullanılan Sudan I-III-IV isimli kimyasal renklendiriciler tespit edildi. Singapur Gıda Bakanlığı söz konusu baharatların toplatılması ve kullanılmaması çağrısı yaparken, uzmanlar doğada olmayan canlılıktaki renkleri yaratabilmek için kullanılan sentetik gıda boyalarının çocuklarda hiperaktivite bozukluğu, yetişkinlerde ise kanser başta, deri dökülmesi, astım, alerji gibi rahatsızlıklara yol açabileceği konusunda uyarıyor.
SAĞLIĞINIZLA RUS RULETİ OYNAMAYIN
Gıda mühendisi Ebru Akdağ, böyle durumlarda tüketiciye vereceği en önemli tavsiyenin ‘bilinen marka’ tüketmek olduğunu söylüyor, ‘Ama’ diyerek, şöyle devam ediyor: “Maalesef, hele de bu olay özelinde sadece markaya bakmanın yeterli bir kriter olmadığı da aşikâr. Bu sebeple:
1- Alışveriş yaparken etiketlerdeki bilgileri dikkatlice okuyun.
2- Gıdaları, özellikle kırmızı biber ve ürünlerini seçerken, anormal derecede kırmızı renkli veya makul olmayan fiyata (düşük) satılanlardan kaçının.
3- Doğal olmayan veya anormal renkte herhangi bir gıda bulursanız, ALO 174 hattına bildirin.
4- Olası kirleticilere veya katkı maddelerine aşırı maruz kalmaktan kaçınmak için belirli ürün kategorilerini sürekli tüketmek yerine, dengeli ve çeşitli bir diyet uygulayın.
AÇIKTA SATILAN DAHA TEHLİKELİ
“Toplumda şöyle yaygın bir kanı var: ‘Paketli gıdalar kötüdür.’ Hayır, değildir. Açıkta satılan gıdalar için bir kontrol sistemi yok. Aldatmacaya daha müsait. Paketli gıdalarda bir tağşiş oldu mu sistem ‘alarm’ veriyor ve hemen harekete geçilebiliyor. Kuru bitki karışımları ve baharatlar, özellikle de açıkta satılıyorsa, koku ya da bozulma gibi bir emaresi de olmadığı için, en çok hilenin yapıldığı ürünler arasında. Hele de saklama koşullarına uygun şekilde tutulmazsa aflatoksin (kanserojen maddeler) oluşabiliyor. Yani çarşıdan, pazardan açık ürün almak Rus ruleti oynamak ile eşdeğer. Mümkün mertebe üreticisini bildiğiniz yerlerden alışveriş yapın.”
SİNGAPUR YASAKLADI
Gıda Dedektifi’ni takip ediyor musunuz? Etmiyorsanız muhakkak edin. Şehir Plancısı Musa Özsoy’un yönettiği Gıda Dedektifi bir toplumsal farkındalık platformu. Amaç, ‘Ne yediğinizi bilin!’ sloganı ile toplumda etiket okuma farkındalığı ve tüketici bilincini geliştirmek. Arifoğlu markasının 3 üründe tağşiş yaptığını da oradan okudum. Habere göre, Singapur Gıda Bakanlığı piyasada 250 gramlık pakette satılan ‘Öğütülmüş Sumak’, 70 gramlık paketteki ‘Öğütülmüş Tatlı Biber’ ve 180 gramlık paketle satılan ‘Tavuk Baharatı’nda kansere sebep olabilecek endüstriyel boya kullanıldığını tespit etti, ürünlerin piyasadan toplatılması talimatını verdi.
PAKETİMİZDEN TANIYIN
‘Sudan 1-3 ve 4’ boyası maddesi aslında solvent, boya, cila, yer parlatıcıları gibi ürünlerin imalatında renklendirici olarak kullanılıyor. Bu boyaların gıda maddelerinde kullanılması ülkemiz de dahil olmak üzere çok sayıda ülkede yasak. Ancak ucuz olması nedeniyle gıda ürünlerinde kullanılabiliyor. Kırmızı toz-pul biber ile sumak, Sudan boyalarının en çok kullanıldıkları ürünlerin başında. Bu boya gıdalara yoğun bir kırmızı ya da turuncu renk veriyor. Canlı renklere sahip baharatlar kime cazip gelmez ki? Peki, bir baharat ya da herhangi bir gıdaya Sudan boyası katılıp katılmadığını nasıl anlayacağız? Anlayamazsınız. Tespiti ancak laboratuvar analizleri ile mümkün. Burada en büyük görev ise Tarım ve Orman Bakanlığı’na düşüyor.
EN ÇOK TOZ VE PUL BİBERDE KULLANILIYOR
‘SUDAN 1-3 ve 4’ boyası maddesi aslında solvent, boya, cila, yer parlatıcıları gibi ürünlerin imalatında renklendirici olarak kullanılıyor. Bu boyaların gıda maddelerinde kullanılması ülkemiz de dahil olmak üzere çok sayıda ülkede yasak. Ancak ucuz olması nedeniyle gıda ürünlerinde kullanılabiliyor. Kırmızı toz-pul biber ile sumak, Sudan boyalarının en çok kullanıldıkları ürünlerin başında. Bu boya gıdalara yoğun bir kırmızı ya da turuncu renk veriyor. Canlı renklere sahip baharatlar kime cazip gelmez ki? Peki, bir baharat ya da herhangi bir gıdaya Sudan boyası katılıp katılmadığını nasıl anlayacağız? Anlayamazsınız. Tespiti ancak laboratuvar analizleri ile mümkün. Burada en büyük görev ise Tarım ve Orman Bakanlığı’na düşüyor.
ETİKETLERİ OKUMAK VE ANLAMAK HAYAT KURTARIR
İç Hastalıkları uzmanı, Dr. Ayça Kaya, Sudan boyalarının karsinojenik (kanser oluşumuna neden olan) ve genotoksik (gen hasarına yol açan) kimyasal maddeler olduklarını belirterek, “Sudan boyaları gıda ürünlerinde kullanılması yasak olan azo boyalar sınıfında. Bu boyalar vücutta, genetik mutasyona neden olan ve kanser yapan bazı maddeler açığa çıkarırlar. Bugün piyasadaki birçok üründe gıda boyası kullanılmakta ama burada dikkat edilmesi gereken boyanın doğal mı, sentetik mi olduğu. Doğal ise sıkıntı yok. Sıkıntı sentetik olanlarda çünkü gözle bakarak sentetik boyayı tespit etmek mümkün değil. Burada en büyük görev, düzenli kontrol ve testlerin yapılması anlamında yetkililere düşmekte. Zira sentetik gıda boyaları hiperaktivite ve kanser başta deri dökülmesi, astım gibi önemli rahatsızlıklara sebebiyet veriyor. Mesela ‘tartrazin’! Sentetik gıda boyasıdır, E102 kodu ile kullanılır. Bir başka gıda boyası; Ponso 4R (E124). Aldığınız her ürünün etiketine bakın! Bunlar etikette yazar zaten. Etiketleri okumak ve tabii anlamak sizi birçok yanlıştan kurtarabilir” diyor.
