B12 beynimizin sütüdür

Her vitamin önemli ama bazıları çok önemli. Onlar birden çok görev üstleniyor, eksikliklerinde kalp, beyin, karaciğer, böbrek fonksiyonlarında aksamalar gelişiyor.
B12 vitamini (siyankobalamin) bunlardan biri. O “hayati bir vitamin”. Üstelik çok da “nazlı” ve “kaprisli”. Noksanlığı ile sık karşılaşılıyor. Eksikliği bebeklikten yaşlılığa hemen her yaşta önemli sorunlara yol açıyor.
B 12 vitaminini biz üretemiyoruz, onu mutlaka dışarıdan yiyeceklerle alıp mide-bağırsak sisteminden sorunsuzca geçirerek vücudumuza kazandırmak zorundayız.
Temel kaynağı hayvansal proteinler. Hemen her gün yediğiniz gıdaların çoğunda (şekerli, unlu gıdalar, tahıl ve bakliyat grubu, sebze ve meyveler) zerre kadar B 12 vitamini yok.
Yeteri kadar B 12 vitamini kazanmaktan söz ediyorsak ihtiyacımızı “hayvansal gıdalar” ile karşılamak zorundayız. Ayrıca bir de parantez açalım: Bağırsaklarımızda da yaşayan probiyotik bakteriler aracılığıyla bir miktar B12 vitamini üretebiliyoruz ama bu bize yetmiyor.

En kaprisli vitamin

B12’nin kaprisleri bitmiyor! Emilimi de ayrı bir problem! Midenizde yer alan özel “parietal hücreler” yeteri kadar “intrensek faktör” üretip B12’yi onunla evlendiremezse, bağırsaklarınızda B12 emilimini aksatacak bir hasar varsa veya midenizin bağırsağınızın bir bölümü ameliyatla alınmışsa siz besinlerle bol bol B12 alsanız dahi emilim sorunları nedeniyle düşük B12 düzeyiyle karşı karşıya kalabiliyorsunuz.
Özetle B12 en “zor” ve en “kaprisli” vitaminlerden biri. Eksikliğinde anemiden nöropatiye, bellek zayıflığından kalp damar hastalığına kadar bir dizi sorun başlıyor.

Karaciğerde depolanıyor

B12 olmadan sağlığımızı tam anlamıyla koruyamayız. Vücut B12’yi gıdalar ya da besin destekleri ile alıp karaciğerde depolar. Hücreler B12’ye ihtiyaç duyunca da karaciğerdeki depo devreye girer. Ama bu “depo” B12’nin de bir sınırı vardır. Deponuz tıka basa dolu da olsa yerine yenisi konmadığında en çok iki yıl yeter!
Beslenme sisteminizde yeteri kadar B12 vitamini var mı, bedeniniz gıdalardaki B12’den yeterli oranda faydalanıyor mu bir araştırın. Yıllık sağlık taramalarınıza B12 ölçümlerini de ekleyin.

Vejetaryenler yaşlılar ve çocuklar

Vejetaryenler gururla, “Ağzıma et sürmem,” diyorlar, ama sağlıkları açısından riskli bir iş yapıyorlar. Hele hele hiçbir hayvansal gıda tüketmeyen, süt, peynir, yoğurt, yumurta gibi besinlere el sürmeyen veganların durumu daha da vahim.
Böyle bir beslenme düzeninin B12 vitamini eksikliğine yol açmaması ve bu yüzden kansızlık, huzursuzluk, depresyon, yorgunluk ve unutkanlık gibi birçok probleme neden olmaması imkânsız.
Yaşlılıkta B12 eksikliği kendiliğinden oluşan doğal ve beklenen bir durumdur. Nasıl cildiniz kırışıyor, saçlarınız beyazlıyorsa, mideniz de eski marifetlerini kaybeder ve B12 emilimi için gerekli olan maddeleri üretemez hale gelir. Dolayısıyla yaşlılığa bağlı yorgunluk, unutkanlık ve uyku sorunları artar. Çoğu insan gibi biz hekimler de hata yapabiliyoruz ve bize yorgunluk, halsizlik, unutkanlık şikâyeti ile başvuran hastaları, “Yaşlılıkta bunlar normaldir” diyerek geri gönderiyoruz.
Bunun yerine basit bir kan testi yaptırarak kandaki B12 değerine baktırsak, o insanın yaşam kalitesinde büyük bir fark yaratabiliriz. Bu vitaminin eksikliği, iki üç aylık bir B12 enjeksiyonu kürü ile giderilebilir.
Vücudu B12’ye doyurduğunuzda, beyin, beden, karaciğer ve sinir sistemi bir oh çekip çiçek gibi açar.

Eksikliği ne yapıyor?

* Unutkanlık
* Yorgunluk
* Uykusuzluk ve bitkinlik
* Kulak çınlaması
* Denge bozukluğu ve ayağa kalkınca baş dönmesi
* Odaklanma sorunu
* Ayak ve el uyuşması
* Kaslarda yorgunluk ve gevşeme
* Dilde yanma
* Kramplar
* İştah bozukluğu
* Hızlı kilo alma, zor kilo verme
* Kansızlık

Unutkanlık nedeni

B12 vitamini sinir sistemi fonksiyonları için önemli bir yapı taşı olduğunu biliyoruz. Bu vitamin olmadan, hücreler arası bilgi aktarımı için gerekli olan “asetilkolin” isimli madde üretilemez.
B12 eksikliğinin hafıza, odaklanma ve öğrenme fonksiyonlarını da olumsuz etkilediğini biliyoruz. Bu özelliği nedeniyle B12’nin önemi çocuklar, yaşlılar ve hamilelerde ön plana çıkıyor.
Hamilelik sırasında yoğurt, ayran, kefir, et, tavuk, yumurta gibi hayvansal gıdalar tüketerek bebeğinizin B12 depolarını koruma altına almaya özen gösterin.
Bu vitaminin eksikliği yeni doğan bebeklerde gelişme bozukluğuna neden oluyor. Okul yıllarında odaklanma, konsantrasyon bozukluğu ve dersleri algılama güçlüğü olarak kendini gösteren B12 eksikliği, çocukların okuldan soğumalarına bile neden olabiliyor.
Çocuklarınızı beslerken onlara yumurta, süt ürünleri, et, balık yedirmeyi ihmal etmeyin.

Ne zaman B12 desteği almalı?

B12 eksikliği birdenbire değil siz farkına varmadan, zaman içinde, yavaş yavaş gelişir. Çünkü vücudunuzun hali hazırda olan B12 deposu (karaciğerdeki yedek B12 rezervi), yaklaşık 400-500 güne kadar ihtiyacınızı karşılamaya yeterli olur.
Bu vitaminin eksikliği yüzünden oluşan sorunlar en az bir sene sonra kendini göstermeye başlar. Basit bir kan testi ile B12 değerini öğrenmemiz mümkün.
Eğer bu değer 300’ün altında ise hemen bir önlem almanızda yarar var. B12 değeriniz 500 ve üzeri ise rahatlayabilirsiniz.
Kliniğimizde B12 değerini en az 750-1000 arasında tutma konusunda önlem alıyoruz. Özellikle yaşı 50’yi geçenlerde 700-900 aralığını daha güvenli buluyorum. Eğer mide veya bağırsağınızda B12 emilimine engel olacak bir hastalığınız yoksa, B12’yi hap olarak ağızdan alabilirsiniz.
Emilimi etkileyen bir problem varsa, B12 enjeksiyonu yaptırmanızı öneriyoruz. “B12 enjeksiyonu kilo yapar” diye bir efsane var, buna da inanmayın. Bu kesinlikle doğru değil.
Ciddi B12 eksikliğiniz varsa, buna bağlı olarak iştahsız, isteksiz, zayıf ve bitkin olursunuz. Bu eksiklik yerine konduğunda vücudunuz eksikliğin tamamlanmasını hisseder ve esenlik kazanır. Enerjiniz de keyfiniz de iştahınız da yerine gelir.
Yani B12 iştahınızı açmaz, iştahınız sadece normale döner. Ayrıca düşünülenin tam aksine, B12 zayıflamanıza yardımcı bile olur. Birçok zayıflama merkezinde, ayda bir ya da iki defa B12 iğnesi yapılır, çünkü bu vitamin karbonhidratların yakılmasını hızlandırır.

Bu ilaçlara dikkat

Sağlık sorunlarınızı çözmek için var olan ilaçlar bazen yarar kadar zarar da verebilirler. Bu yüzden bir ilacı uzun süre kullanmanız gerekiyorsa dikkatli olmakta ve ilaç hakkında daha detaylı bilgi edinmenizde fayda var.
Mesela, söz konusu B12 vitamini olduğunda, bu önemli yapı taşının eksikliğinin nedeni kullandığınız ilaçlar da olabilir.
Mide asidini alan ilaçlar B12 emilimini de durdurur. Bu yüzden mideniz her kaynadığında ilaca sarılmayın. Hele her sabah aç karnına yuttuğunuz mide ilaçları, mide asidini iyice azaltır.
Dolayısıyla, B12 vitamini emilemeden bağırsakları terk edip gider. Kanser ve ülser gibi bazı mide hastalıkları da B12 emilimini sekteye uğratır.
Ayrıca, metabolik sendrom ya da insülin direnci için bir süredir kullandığımız metformin içeren haplar etkili, gerekli ve faydalı olsalar da, bilinçsiz kullanıldıklarında B12 vitamini eksikliğine yol açıyorlar.