“Festival”in finalinde, “sanatsal bir inovasyon…”

Başı sonu birbirine karıştı; altı ve üstü yer değiştirdi… Nihayet, bir ara kontrbasları bile baş aşağı ettiler. Aslında mesaj, çok daha öncesinden verilmiş;  başka yerde gizliymiş de bizim haberimiz yokmuş. “Okumaya tersinden, en sondan başlayın” demek istiyormuş, sanatçılar… Çünkü konser kitapçığında, "L'Orchestre de Contrebasses" (Kontrabas Orkestrası) için ayrılmış,  3 sayfalık tanıtım yazısının “en son cümlesi”ne sokuşturulmuş meselenin ana fikri: “-Konserlerine- gitmemeyi seçebilirsiniz; ancak bu, hayatınızı değiştirecek bir şeyi geri çevirmekle eşdeğerdir…”

Konseri izlemeden önce, “cesarete bak sen…” denilebilecek bu iddia, konserden çıkarken, “ama gerçek payı da yok değil” sıradanlığına dönüşüverdi.  İşte tam bu noktada, “insanlar nelerle uğraşıyor, bizim ilkel ve zavallı gündemimizde neler var ?” hayretiyle kamaştı gözlerimiz. Bu farklı parlaklığa alıştığımızda, “inovasyon”un, “fayda üreten yenilik” tanımıyla, “göz göze” kalıverdik. Konseri yazmaya niyetlenip, üstüne kontrbas ve “fayda üreten yenilik” kalıbını aynı cümle içinde kullanınca, beni yıllardır tebessüm ettiren bir yakıştırmayı da paylaşmadan geçmemeliyim diye düşündüm.  

Fıkra bu ya, hani… Bir transatlantik batmış okyanusun orta yerinde. Denize düşenler arasında, gemideki orkestranın elemanları da var. Ve herkes gibi, yardım gelene kadar, suyun üstünde kalmalarını sağlayacak bir şeyler arayışındalar. Orkestradaki kontrbas sanatçısı, kontrbasın kutusunu sal gibi kullanarak yaklaşmış piyaniste; “yavaşça tutun bana” demiş, “ama sakın üstüne çıkmaya kalkma. İkimizi birden taşımaz…” Piyanist, usulca kontrbas kutusunun ucundan tutmuş ama, kıkır kıkır da gülüyormuş bir yandan. Kontrbasçı sinirlenmiş; “halimizde gülecek bir şey göremiyorum; bu daha bizi ne kadar taşır sanıyorsun ?” Piyanist özür dilemiş. “Babam uzun yol kaptanıydı” diye açıklamış; “piyano çalmamı hiç istemezdi; sebebini şimdi anlıyorum…”

Yaylı sazlar ailesinin en cüsseli üyesiyle, 1981’den beri “başka şeyler” yapmayı başaran,  Christian Gentet, Gregoire Dubruel, Leonardo Teruggi, Xavier Lugué, Olivier Moret ve Yves Torchinsky’den oluşan Grup, 31. Festival’in AASSM’deki finalinde festivali kapatsa da, zihnimizde farklı kapıların tokmağını çevirip, nice kapıları açık bırakıp gitti…

Sahneden, “kızıl maun, fındık kabuğu, kayısı reçeli ve hattâ bakkam ağacı rengiyle yükselen ses”,�“sadece müzik”ten fazlasıydı çünkü ! Işık, ritim, tasarım, mizah ve gerilim bütün bir gece, “doğaçlama”yı besledi; ya da tam tersi, ne fark eder ? Önemli olan, bazıları için sadece iri kıyım resmiyle göz dolduran kontrabas, altı virtüözün elinde, senfoni ve caz orkestralarının eşlikçi sazı olmaktan çıkmıştı ve başroldeydi… Bültenden ilham alarak özetlersek, “zaman zaman yağmur altında trafikte dolaştı, bazen deniz kıyısında martılarla konuştu ya da bir balıkçı teknesiyle balinaları takip etti. Romantizme kapılıp vals yaptı; yetinmedi çağdaş dansçılara inat, aykırı koreografilere özendi.

Seyirciyle paylaşılan şey üstüne, “…Müziğe, yeni ufuklar keşfetmesi için fırsat veren, bunu körüklemek üzere de, kontrbası uç sınırlarına kadar zorlayan,  devrimci, şehvetli, baştan çıkarıcı ve büyülü bir repertuvarın tutsağı olmak”tan bahsediyor kendileri… Hattâ , “notaların çılgına dönmesinden, tellerin heyecan vericiliğinden, daha dinamik yayların tehlikeli karakteri”nden dem vurup, ”rutinin yok edilmesini, caz’a saygıyı kaybetmeden müzisyenlerin risk almasını ve müziğin ete kemiğe büründüğü kompozisyonların bir gösteriye dönüşmesini”, sanatseveri tehdit eder bir tınıyla teşvik ediyorlar.

"L'Orchestre de Contrebasses", belki de tam anlamıyla bir “şov orkestrası”. Ama eğlenceyi ucuzlatmayan bir performansla, tek oturumda, 80 dakika sahnede kalıyorlar. Yakın zamanda, “tasvirî müzik” kategorisinde böylesine etkileyici bir gösteri izlememiştim. Final gibi bir final oldu ! Festival’in açılışı da “spekülasyon”a müsaitti, kapanış da öyle gerçekleşti.�“Dertli dolap” inileye dursun, “müzikteki inovasyon”, yakın gelecekte kontrbasın kutusuyla (bile), “suyun üstünde kalmaktan çok fazlası yapılabilir” diye müjdeleyecek… Bekleyip göreceğiz. Teşekkürler İKSEV !