Niye bu kadar kızdılar?
Ayasofya’nın müze statüsünden çıkarılıp 86 yıl sonra ibadete açılmasına başta Yunanistan ve Rusya olmak üzere Batı dünyası tepkili. Karar dünya gündemine bomba gibi düşerken tepkinin nedeni ve nasıl yorumlanması gerektiğini tarihçilere sordum. İşte yanıtları...
481 YILDIR NAMAZ KILINDI BİR ŞEY OLDU MU
* Tarihçi-yazar Prof. Dr. Erhan Afyoncu: “Lehimize ne zaman hayırlı bir iş yaptılar ki şimdi bunu beğensinler” diyerek söze giriyor Afyoncu. Batı dünyasının özellikle son 4-5 yıldır Türkiye aleyhine propaganda yaptığını söyleyerek Libya örneğini veriyor: “Mesela Fransa. BM’nin tanıdığı hükümete destek vermemizi eleştiriyor, darbecileri destekliyorlar. Batı illa tepki gösterecektir, bu normaldir. Burada önemli olan Ayasofya’nın korunması. Asırlarca özenle nasıl korunduysa şimdi de korunacak. 481 yıl orada namaz kılındı da bir şey oldu mu?” diye soruyor.
Afyoncu şöyle devam ediyor: “Batı’nın çıkarları her şeyin üstündedir. Ayasofya’nın cami olması ya da müze kalması onlar için sanıldığı kadar önemli değildir. Özellikle Katolik ve Protestan dış dünya kendi çıkarlarını ön planda tutacaktır. Bana göre ana aktör Yunanistan olacak, diğerleri de onu öne sürecek. ”
ROMA’NIN MİRASÇISI BİZİZ
* Sanat tarihçisi Faruk Göncüoğlu: “Ayasofya inşa edildiğinde Hıristiyanlık henüz Katolik ve Ortodoks olarak ikiye bölünmemişti. Hıristiyanlığın ilk abidevi ölçekli merkez kilisesi olarak sadece dini değil siyasi bir gövde gösterisi olarak da Roma İmparatoru Jüstinyen tarafından inşa edildi. Batı her zaman bu gücü, bu timsali ele geçirmek ve bununla kendini dünyaya ispat etmek istemiştir ki bugün bile bu yapıyı ele geçirememiş olmanın kompleksi altındadır. Fatih Sultan Mehmet fetih ile Ayasofya’yı da alarak Roma’nın resmi mirasçısı olmuştur. Muhafazakâr kesim ‘Bizans eserleri’ diyerek maalesef ki hep bir küçümsemeye gitse de Batı’nın alınan bu kararla hiçbir ‘mirasçı’ dayanağı da kalmamıştır”.
BU BİR İÇ HUKUK MESELESİDİR
* SETA Siyaset Araştırmaları Direktörü Nebi Miş: Ayasofya’nın yeniden ibadete açılmış olmasının dış değil iç hukuk meselesi olduğunu hatırlatıyor Miş. Uluslararası çevrelerin Ayasofya konusuna verdikleri sert tepkinin aslında Türkiye’nin dış politikalarının bir sonucu olduğunu belirterek “Libya’dan Suriye’ye kadar hem bölgesel hem küresel birçok ittifak yapıldı. Ayasofya ile ilgili sert tepkilerin altında bu anlaşmazlıklar yatıyor. Türkiye’nin dış politikadaki etkinlik ve aktivizminin artması bazı çevreleri kızdırmış olmalı. Fazla uzun süreceğini sanmıyorum tepkilerin” diyor.
