Geri dönüşüm odaklı inovasyon

Bunun yanında, günümüzün en ciddi çevre sorunlarından biri de plastik atıklar… Kullandığımız plastiğin ancak %10’undan daha azı geri dönüştürülüyor ve şu anda okyanuslarımızda tahmini olarak 7 milyon ton ağırlığında, 100 milyon ton plastik bulunuyor. Kullanıp atılan bu atıklar, okyanusun ortasında yeni bir kıta oluşturmuş durumda. Plastiklerden oluşan ve 7. kıta olarak adlandırılan, bu yeni kıta dünyaya verdiğimiz zararı son derece somut bir şekilde  gözler önüne seriyor… 

Ancak, tüm bu çarpıcı gerçeklere rağmen, küresel olarak plastik üretimi ve tüketimi hızla artmaya devam ediyor. Plastiğin ucuz temin edilebilir bir malzeme olması, talebi artırarak tüketim mallarının üretilmesini ve paketlenmesini kolaylaştırıyor. 2021 yılına girerken, kelimenin tam anlamıyla, günlük hayatımızda plastik ürünler ile çevrilmiş haldeyiz. 2050 yılında, okyanustaki plastik sayısının balık sayısından fazla olacağı öngörülüyor… 

Bu veriler, geri dönüşümün ne kadar önemli bir strateji olduğunu ve toplumun her kesimince dikkatli bir şekilde ele alınması gerektiğini gösteriyor. Geri dönüşümü, sadece geri dönüştürülebilir malzemelerin geri kazanılması olarak değil; komple bir ekonomik sistem olarak değerlendirmek gerekiyor. Çok az insan, geri dönüşümü sadece yollardaki geri dönüşüm malzeme toplama kutuları ile sınırlı saysa da, geri dönüşüm bilincinin çok daha geniş kitlelerce özümsenmesi ve günlük hayatın akışında her zaman dikkat edilmesi gereken bir olgu olarak ele alınması gerekiyor. 

Çevresel kaygıların tüketiciler için daha önemli hale gelmesi, şirketleri sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde ürünler tasarlamaya yöneltiyor. Birçok şirket, çevre dostu uygulamalarını ön plana çıkarmanın bir yolu olarak geri dönüştürülmüş malzemeleri ürünlerinde ya da ofislerinde kullanmaya başladılar. Son zamanlarda, benim takip ettiğim kadarı ile Apple, BMW gibi önde gelen markalar, son lanse ettikleri ürünlerde geri dönüşüm malzemeleri kullandıklarını özellikle belirtiyorlar. Öte yandan, sosyal girişim odağında pek çok start-up’ın geri dönüşüm ve atık yönetimi konusunda birbirinden ilginç inovasyonlar ortaya çıkardığını görmekteyiz. Bu yazımda, geri dönüşüm odağında öne çıkan ürünleri analiz ettim. 

Pentatonic - Döngüsel ekonominin temsilcisi bir tasarım firması

Avrupalı bir tasarım şirketi olan Pentatonic, çalışmalarının merkezine döngüsel ekonomiyi yerleştiriyor. Şirket ürettiği tüm ürünlerinde atıklardan yararlanıyor ve üretilen ürünler de ömrünü doldurduğunda tekrar geri dönüşüme sokuluyor.
Method - Okyanuslardan Banyolara

Method isminde bir sabun markası, okyanuslardaki plastikleri toplayıp, bunlardan özel bir sıvı sabun kabı tasarlıyor. 

Adidas & Parley sosyal inovasyonda işbirliğine güzel bir örnek 

Okyanuslardan toplanan plastiklerden gündelik ürünler ortaya çıkarmaya ilişkin başka bir inovasyonu, önde gelen spor markası Adidas, okyanuslara yönelik tehditler hakkında farkındalık yaratan bir sivil toplum kuruluşu olan Parley ile hayata geçirdi. Adidas ve Parley, plastik atıkları okyanusa ulaşmadan önce sahillerden toplayarak, bunları Adidas’tan beklendiği seviyede yüksek performanslı ve rahat koşu ayakkabılarına dönüştürüyor. Parley serisi, Adidas adına bu alanda sadece bir başlangıç teşkil ediyor. Adidas'ın hedefi, önümüzdeki dönemde tüm ayakkabılarında geri dönüştürülmüş plastikten yararlanmak. 

Allbirds - Şişeden bağcığa

Başka bir ayakkabı üreticisi olan Allbirds, ayakkabıları için kullandığı bağcıkları geri dönüştürülmüş şişelerden yapıyor. Ayrıca, ayakkabı kutuları da %90 oranında geri dönüştürülmüş kartondan oluşuyor.

Nike ABD Futbol Milli Takımının Formalarını plastiklerden dönüştürüyor

Nike, ABD Milli Futbol Takımı’nın tişört, şort ve çoraplarının iplikleri için geri dönüştürülmüş plastikten yararlanıyor. Her bir forma için gerekli olan iplikler 16 plastik şişeden dönüştürülüyor. Önde gelen spor malzeme üreticilerinden olan Nike, geri dönüşüm açısından da öncü çalışmalar gerçekleştiriyor. Ürünlerinin çoğunda geri dönüştürülmüş polyesterden yararlanan Nike, 2010’dan bu yana 3 milyar plastik şişe tasarrufu sağladığını belirtiyor.

EcoHelmet - Bisikletçileri koruyan kask, geri dönüştürülmüş kağıttan elde ediliyor

Katlanabilir bir kask olan EcoHelmet, tamamen geri dönüştürülmüş kağıttan yapılarak, katlanabilme özelliği ile bisiklet paylaşım hizmetleri açısından da tercih sebebi olmayı başardı. Kask, ABD Tüketici Ürün Güvenliği Komisyonu standartlarından da geçmiş durumda.

Suga - Yoga Matı

Kaliforniya’da faaliyet gösteren Suga, kullanılmış ve hasar görmüş giysileri toplayarak bunları oldukça rahat yoga matlarına dönüştürüyor.

Looptworks - Motosiklet ceketinden cüzdana

Portland, Oregon merkezli Looptworks, çöpe giden fazla malzemeleri, sırt çantalarına, dizüstü bilgisayar kılıflarına ve giysilere dönüştürüyor. Cüzdan için bir zamanlar motosiklet ceketi olan deriden yararlanıyor.

Mafia Bags - Yelkenlerden çantaya 

San Francisco merkezli Mafia Bags, sırt çantalarını, spor ayakkabılarını ve kılıflarını, hafif ve dayanıklı olan geri dönüştürülmüş yelken kumaşından elde ediyor. 

Noho’s Move - Balık Ağlarından sandalyeye 

Noho’s Move, ömrünü tamamlamış halılardan ve okyanustan çıkarılan balık ağlarından yapılmış şaşırtıcı derecede rahat bir sandalye. Son derece esnek ve bükülebilir özellikteki sandalye, hareket opsiyonu da sağlıyor.

Loliware - Yenilebilir pipet

Loliware, kullanıldıktan sonra gübre olarak kullanılabilecek ve tercih doğrulturusunda yenilebilir tek kullanımlık pipetler üretiyor. Bunun  için deniz yosunu bazlı bir malzemeden yararlanılıyor.

ReCycle Bikes - 100% geri dönüştürülmüş bisiklete doğru

Portland, Oregon'da bulunan ReCycle Bikes, bisikletlerini % 80 oranında geri dönüştürülmüş alüminyumdan üretiyor. Koltuk gibi parçalar için farklı geri dönüştürülmüş malzemeler kullanılıyor. ReCycle, henüz% 100 geri dönüştürülmüş bisiklet vizyonuna ulaşmış değil, ancak bu doğrultuda çalışmalarını sürdürüyor…

Süt kartonlarını çatı kiremitlerine, kitaplara ve kağıda dönüştürmek

Yeni Zelanda'da, okullardan toplanan süt kartonları, çatı kiremitleri, kitap ve kağıt üretimi için kullanılıyor. Bu süreç başladığından beri, 600 tondan fazla atık malzeme, çocuklar için yeni okul kitaplarına dönüştürülmüş durumda.

Sunski - Plastikten güneş gözlüğü

Sunski, kullanılmış plastiklerden güneş gözlüğü üretiyor. Neredeyse tamamen polarize, çizilmelere karşı dayanıklı gözlüklerin fiyatı oldukça uygun olmasına rağmen, gösterişli güneş gözlüklerinden tek farkı, çevreye duyarlı olması…

Patagonia ArborPack - Geridönüşüm tasarımdan ödün verir mi?

Patagonia'nın Arbor koleksiyonu, %100 geri dönüştürülmüş malzemelerden ve torba başına yarım galon su tasarrufu sağlayan ve geleneksel boyama yöntemlerine göre %96 daha az karbondioksit üreten çözelti boyama işlemi ile üretiliyor. Bununla birlikte, tasarıma da oldukça önem veren Patagonia, geri dönüştürülmüş ürünlerden tasarım olarak üst kalite ürünler ortaya çıkarılabileceğinin bir örneği. 

Wastepresso - Kahve Atıklarından Bioplastik Pipetlere

Tüm bu global örneklerin yanında, Wastespresso da ülkemizden çıkan, geri dönüşüm odaklı inovasyona güzel bir örnek. Baştan söylemeliyim, fikrin çıkışından itibaren içinde olduğum için biraz önyargılı olabilirim, ama Wastepresso bana göre gerçek bir inovasyon, son zamanlarda öne çıkan önemli bir sosyal girişim. Kahve atıklarını toplayıp, kompostlama yöntemi ile doğada altmış günde çözünebilen, tek kullanımlık pipetler ve materyaller üreten firma, bu çözüme yönelik patentin de sahibi. Döngüsel ekonomi odağında ilerleyen Wastespresso, kahve atıklarından pipet üretirken, elde ettiği kahve yağını kozmetik ve ilaç sektörünün Ar-Ge amaçlı kullanımına sunuyor.