Ücretli öğretmenler dikkat

SGK Başkanı’nın, “sosyal güvenlik reformunda kapsamlı değişiklikler yapılacağı” açıklaması 15 Haziran 2010 tarihli gazetelerde yer aldı. Anlaşılan, mevcut haliyle “reform” denilen düzenlemeler çok işe yaramadı. Dahası, birçok sosyal politika uygulamasını dahi olumsuz etkiliyor. Kamu ve özel sektörün istihdam politikası bile bundan nasibini alıyor.
Örneğin, ücretli öğretmenler açısından yeni sosyal güvenlik reformu sorunlarla dolu. MEB, nedense yeterli sayıda kadrolu öğretmen ataması yapmıyor. Ataması yapılmayan birçok öğretmen boşta geziyor ve MEB kadrolu öğretmen ataması yapmıyor/yapamıyor, okullardaki öğretmen açığını ücretli öğretmenler ile çözmeye çalışıyor.
Kimler olabiliyor?
Ücretli öğretmenler girdikleri ders saati başına ücret alıyor. Birçok sosyal haktan mahrum. Kaldı ki eğitim fakültesi mezunu olmaları da gerekmiyor. Bakanlar Kurulu’nun “MEB Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin” kararı uyarınca, yüksek öğrenimli olmak koşuluyla; resmi görevi bulunmayanlar ile emeklilere, okul öncesi, ilköğretim, orta öğretim, özel eğitim ve yaygın eğitim kurumlarında haftada 30 saate kadar ek ders görevi verilebileceği hüküm altına alınmıştır. HÜcretli öğretmenliğe razı olanlar ise sevinsinler mi üzülsünler mi belli değil..Aldıkları ücretlerle hayatlarını idame ettirmenin zorluğu bir yana, sosyal sigorta ve sağlık güvenceleri de yok gibi.
Sigorta gün sayısı
İlgili mevzuatta uzman ve usta öğretici olarak çalıştırılanların sigorta gün sayılarının nasıl hesaplanacağı 5510 sayılı kanunda gösterilmiş olmakla birlikte, ücretli öğretmenler açısından bir açıklık bulunmamakta. Maliye Bakanlığı’nın Milli Eğitim Bakanlığı’na yazdığı 9 Temmuz 2010 tarihli yazısında bu konuya açıklık getirilmiştir. Buna göre; uzman ve usta öğretici statüsü dışında çalışanların (ücretli öğretmenlerin) prim ödeme gün sayısı, bir takvim ayındaki ek ders saati toplamının 7,5 saate bölünmesi suretiyle tespit edilecektir. Örneğin; haftada 30 saat çalıştırılacak bir ücretli öğretmenin, 2010/Ekim ayındaki sigorta gün sayısı (4x30=120/7,5) 16 olacaktır. Dolayısıyla bu şekilde çalışan bir ücretli öğretmen adına her ay en çok 16 sigorta gün sayısı SGK’ye bildirilecek ve primleri MEB’nca ödenecektir. Bu durum hem emeklilik, hem de sağlık hizmetlerinden yararlanabilme açısından sorun yaratacaktır. Ücretli öğretmen dilerse, her ay 14 gün isteğe bağlı sigorta primi yatırıp günlerini 30’a tamamlayabilir, ama primlerini kendi cebinden ödemesi kaydı ile?
Sağlık hak sahipliği
Diğer 4/a(eski deyimle SSK) statüsündeki sigortalılar gibi ücretli öğretmenlerin de sağlık hizmetlerinden yararlanabilmeleri için evvela 30 genel sağlık sigortası gün sayısı olması gerekmektedir. Bu gün sayısı sağlık tesisine başvuru tarihinden önceki bir yıl içindeki toplam gün sayısı olarak dikkate alınacaktır. Ama, ücretli öğretmenler için bu yetmez. Eksik günlerine ilişkin genel sağlık sigortası primlerini her ay için 30 güne tamamlamaları gerekmektedir. Aksi halde 60 günden fazla GSS prim borcunun bulunması halinde sağlık hizmeti alamayacaklardır. Belirtelim ki, GSS prim borçlarını taksitlendirmeleri de mümkün?
Cepten sağlık primi
Yukarıdaki örnek üzerinden gidersek; bu 16 gün aynı zamanda GSS gün sayısıdır. Ücretli öğretmen eksik kalan 14 günün GSS primini de ödemek zorunda. Ödemez ve borcunu taksitlendirmez ise 60 günden fazla GSS prim borcunun bulunması halinde sağlık hizmetleri SGK tarafından karşılanmayacaktır. Ödemek zorunda oldukları GSS primleri gelir testi talep edip etmemesine göre değişecektir.
Gelir Testi isteyen
Ücretli öğretmen eğer gelir testi talep ederse; harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, SGK’ca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az ise, genel sağlık sigortası primleri devlet tarafından ödenecektir. Bu durumda olanlar için şimdilik 01.01.2012 tarihine kadar yeşil kart verilecektir. Bu araştırmalar kaymakamlıkların yeşil kart büroları tarafından yapılacaktır. Görüldüğü gibi koşulları var ise bir ücretli öğretmen yeşil kart ile tedavi olabilecektir. Ya da yeşil karta mecbur kalabilecektir.
Gelir Testi istemeyen
Eğer ücretli öğretmen olarak çalışan kişi yeşil kart istemez veya gelir testi talep etmezse, eksik günleri için cebinden ödeyeceği genel sağlık sigortası prim matrahı, asgari ücretin iki katı olacaktır. Bu şekilde, primlerini ister gelir tepsi talep ederek isterse etmeden ödemek zorunda olan ücretli öğretmenler, eksik günlerine ilişkin GSS primlerini her ay için 30 güne tamamlayacaklar ve sağlık hizmeti alırken de 60 günden fazla sağlık prim borçları bulunmayacak?
Reforma “reform”
SGK yönetimi sosyal güvenlik reformunda kapsamlı değişiklikler yapılmasını planlarken umarız ücretli öğretmenler gibi kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanların sağlık primi sorunlarını da çözerler. Bize göre, bunun için yapılacak en iyi reform, sözkonusu prim ödeme zorunluluğunun dayanağı olan 5510 sayılı Kanunun 88.maddesi dördüncü fıkrasının tamamen yürürlükten kaldırılmasıdır.