Mesele sırf okul olsa...

Uzun zamandır zorlanan taş nihayet kımıldadı. Çünkü yasalarımızın, Heybeliada'daki Ortodoks Ruhban Okulu'nun eski statüsüyle tekrar açılmasına izin vermediğini savunanlar anlaşılan görüşlerini yumuşattılar.Nitekim Ankara'dan gelen bir habere göre Milli Güvenlik Kurulu son toplantısında bu konuyu ele almıştı.Sadece bu bile, Fener Rum Patriği Bartholomeos'un memnuniyet ifade etmesine yetti. İyi de Türk hükümetinin uzun yıllardır izlediği politika şimdi niçin değişti veya değişeceği yolunda bir kanaat doğdu?Önce işin hikâyesini özetleyelim:Heybeliada'daki okul 1971'de, yükseköğrenim veren tüm özel okulların devlet bünyesine geçmesini öngören bir yasanın kabul edilmesi üzerine kapandı. Çünkü bu okul ya Türk üniversitelerinden birine bağlanacaktı, yahut da kapanmaya razı olacaktı.Patrikhane o zaman ‘‘Bari kapansın’’ dedi. Dedi ama ‘‘tekrar açtırmak’’ için o tarihten beri bir günü boş geçirmeden kulis yaptı durdu. Hatta 1986 yılında başbakan sıfatıyla Hindistan'ı ziyaret eden merhum Turgut Özal'ı orada bulup görüşen eski ABD Başkanı Jimmy Carter, Özal'dan Fener Partikhanesi'nin bina genişletme amacıyla yaptıracağı inşaata engel olunmamasını ve bir de Heybeliada'daki okulun açılmasına izin verilmesini istedi.Özal birinci ricayı yerine getirdi ama ikincisini göze alamadı. Anlaşılan Patrik Bartholomeos'un geçen ay ABD'ye yaptığı bir aylık gezi sırasında Başkan Jim Clinton dahil tüm üst düzey yetkililerle yaptığı görüşmelerde yeri geldikçe bu konuya değinip destek istemesi, şimdi meyvesini veriyor. Ve Başbakan Mesut Yılmaz'ın aralık ayında ABD'ye yapacağı gezi için hazırlanan ‘‘hediye paketi’’nde bu konu da yer alsın diye ilgililer şimdiden hazırlık yapıyorlar.İşin ilginç yanı Patrikhane bu okul sanki dünyanın başka bir yerinde açılamazmış veya açılırsa oradan yetişen papazlar pek de papaz sayılmazmış gibi, ‘‘İlla da Heybeliada'daki (onlar Heybeliada demezler hâlâ ve ısrarla Halki derler) okul açılsın’’ diye tutturdu ve bundan hiçbir zaman vazgeçmedi.Oysa 60 yıldan beri ABD'de Dumbarton Oaks'da bir Ruhban Okulu var.Peki Türkiye'nin Heybeliada'daki okulun tekrar açılmasına engel olmasının gerisinde yatan ne?Zahiri sebep ‘‘yasal zorunluk’’ ama bize kalırsa asıl sebep o değil:Sebeplerden biri şu: Türkiye, Lozan Antlaşması'nın görüşme zabıtlarına göre ‘‘Milli bir Türk kurumu’’ olan Patrikhane'yi özellikle 1950'den, yani Demokrat Parti'nin iktidara geldiği tarihten beri bir türlü bir yere oturtamıyor... İkincisi, Patrikhane'ye verilecek ödünün bir eşini yarın ‘‘Yüzde 99'u Müslüman olan ülke’’ gerekçesiyle karşısına çıkacaklardan nasıl esirgeyeceğini hükümet bilemiyor. Daha çok var ama bu kadarı bile durumu açıklamaya yetiyor.