Meraklısına selden korunmak için uyarılar ve pratik bilgiler

Apollo’nun oğlu Pheathon, gücünü arkadaşlarına kanıtlamak için babasından güneşin savaş arabasını ister. Apollo, “Atları dizginlemek kolay bir iş değil başka bir şey iste” derse de dinlemez. Pheathon havalanır havalanmaz pişman olur ama nafile. Paniğe kapılıp dizginleri de elinden düşürür. Kontrolden çıkan atlarla, gökyüzünde savrulmaya başlar. Savaş arabası, bir ara yere doğru dalışa geçer ve okyanusu yakarak Sahra Çölü’nü oluşturur! Diğer tanrılar, Pheathon’u durdurması için Zeus’a yalvarır. Zeus da bir yıldırım gönderip; Pheathon’u öldürür. Böylece dünya, “yıldırımın gücü” ile kurtulur. Yani kıssadan hisse, derelerimiz de maalesef ve ancak “sel sularının gücü” ile kurtulabilecek!

Şimdi aklınızda bulunsun:

Sel suyu şiddetli ve darbeli akar: Suya doymuş yüzeyler, şiddetli yağan yağmurun çok azını emer. Dar yerlerde sıkışan sel suları hızlanır. Coşup hızlanan sular, içine karışmış olan kum, çakıl, ağaç, vb kalıntılarla önlerine çıkan her şeye tokmak gibi peş peşe yıkıcı darbeler indirir. Sularının büyük bir kısmı, köprü ayakları, vadi, menfez ve büz ağzı gibi yerlerde biriken hafriyat, araba, ağaç, vb malzemelerden dolayı sıkışıp baraj gibi geriye doğru da şişer. Önlerine kattıkları malzemelerin oluşturduğu bu “baraj” yıkıldığında da çok büyük bir patlama ve görülmedik bir enerji ile akmaya devam ederek önlerine çıkan her şeyi tahrip ederler.

Sel suyuna girmeyin ve sel sularıyla temas etmeyin: Sel suları, 6 metrelik bir yüksekliğe de ulaşabilir. Sel, yolları söküp köprüleri de yıkabilir. Bu nedenle, dibi görülmeyen sel sularına asla girmeyin. Sadece 15 cm. (yani 1 karış) yüksekliğindeki sel suyu bile ayaklarınızı yerden kesebilir. Otomobiller, diz seviyesine (60 cm) yükselmiş sel suyu tarafından sürüklenebilir. Sel suları kanalizasyon, kimyasal maddeler, vb. birçok tehlikeli madde ile temas etmiş olabilir. Bu nedenle sel sularına mümkün olduğunca temas etmeyin ve sel sularıyla temas eden malzemeleri, (çok gerekliyse!) çamaşır suyu vb. maddeler ile iyice temizleyin, sadece yıkamayın kırklayın!

MERTLİĞİN YÜZDE 90’I KAÇMAK

Selde mertliğin yüzde doksanı kaçmaktır! Öncelikle sel yataklarına yerleşerek, kamp kurarak veya otomobil park ederek canınızı ve malınızı riske atmayın. Buna rağmen yakın bir yerde sel oluşumu gördüğünüz veya duyduğunuz an, güvenli yerlere kaçın. Sel sularını durdurmaya veya bina içine giren suları dışarı atmaya uğraşmayın. Priz ve uzatma kablolarına giren su yüzünden elektrik çarpması veya hızla yükselen sel suyunda boğulmanız an meselesidir. Selden korunmanın en iyi yolu daha yüksek yerlere kaçarak sel bölgesini hemen terk etmektir.

Meteorolojik sel gözetleme ve uyarılarına anında uyun: Seller her zaman yağmur yağan yerlerde görülmez. Günlük-güneşlik olan bir yer, kilometrelerce öteden gelen sel suları tarafından da tahrip edilebilir. Bu nedenle “Sel Gözetleme, Uyarı ve Alarmlarına” her zaman kulak kabartın. Can güvenliğiniz için sadece pembe dizilerdeki pembe dünyalara dalıp gitmeyin; TV’lerde meteoroloji mühendisleri tarafından hazırlanıp sunulan hava durumu programlarını mutlaka takip edin. Hava durumunu öğrenmeden uyumayın!

GÖNÜLLÜ SEL GÖZCÜSÜ OLUN

Vatandaş “Gönüllü Sel Gözcüsü” ol: Sık taşan akarsuları “sel gözcüleri” ile de takip edebiliriz. Sel tehlikesi olduğunda, gönüllü gözcüler arazide ve dere boyunca tespit ettiği tehlikeyi muhtar, vb. bağlı olduğu kişi veya merkeze bildirmelidir... Ya da cep telefonuna otomatik olarak deredeki su seviyesini mesaj olarak gönderen eşeller de kullanılabilir. Böylece akarsuyun bir kısmında su seviyesi hızla yükseldiğinde derenin aşağı kısımlarındaki insanlar zamanında tahliye edilebilir.

Kum torbasını doğru hazırlayıp kullanın: Suları yönlendirmede kum torbaları ucuz ve pratik bir yöntemdir. Riskli bir yerde yaşıyorsanız zemin ve bodrum katlarına, kapı ve pencerelerden su girişini engellemek için kum torbaları, kontrplak veya plastik örtü hazırlayın. Torbaların ağırlığı 25 kilogramı geçmesin. Torba yarısına (1/2) kadar doldurulup 1/3’ünden bağlanmalıdır. Torbalar, tuğla duvar gibi şaşırtmalı ve aralarından su geçmeyecek bir şekilde naylon örtü üzerine konulmalıdır.

Sellerle mücadele için ülkemizde keçi yetiştirilecek/yetiştirilemeyecek olan bölgelerin belirlenmesinden tutunda, her ilçeye bir meteoroloji istasyonu kurulmasına kadar, bir sistem dâhilinde yapılması gereken çok şey var. Bu arada vatandaş olarak siz, siz olun burada sel olmaz, olsa da bana bir şey olmaz filan demeyin; can ve mal güvenliğiniz için üzerinize düşenleri yapın. Örneğin, bu yazıyı sevdiklerinize ve ilgililere okutun!