Londra’da hasta dernekçiliğini öğrendi Türkiye’de 500 bin hastanın sesi oldu

Sarah Adut İstanbul’da doğdu ama İsrail ve Kanada’da büyüdü. Nesim Adut’la evlenince 1992’de doğduğu kente döndü. Koşmayı hep seviyordu, en büyük maratonlar arasındaki Paris Maratonu’nda koşma hayalini de 2003’te gerçekleştirdi. Dönüşte yazlarını geçirdiği Kanada’da ayağında o zamana kadar bilmediği şiddetli ağrılar, şişlikler hissetmeye başladı. Önce maratondaki zorlamadan sandı. Derken elleri de şişmeye başladı. Kaşıntı, kızarıklık, şişkinlik ve şiddetlenen ağrı da vardı...
Ellerini muayene eden Kanada’daki doktorlar romatoid artritten (RA) kuşkulandı. Bütün belirtiler RA’yı işaret etse de tanı konamadı. Sabahları hemen tüm eklemleri tutuktu, hareket edemiyordu. Ağrıları dayanılmazdı ve hep yorgundu. İki oğlu henüz çok küçüktü; kucağına almak, kahvaltı ettirmek, giydirmek neredeyse imkansızdı. Gün içinde biraz rahatlıyor ama akşam saatlerinde ıstırap yeniden başlıyordu.

NEDEN BİZDE YOK

İstanbul’a döner dönmez tekrar doktora koştu, testleri yeniden yapıldı. Hastalığın adı kondu, RA’ydı. Hemen tedaviye geçildi. İnternette araştırmalar yaparken yurt dışında romatoid artritle ilgili çok sayıda hasta derneği olduğunu ve bunların web siteleri, lobi faaliyetleri ve başka aktiviteleriyle hastalara ‘sonsuz’ destek verdiğini gördü. Dernekler, hastanelerde romatoloji araştırma bölümleri açacak kadar güçlüydü. Adut, “Neden bizde yok?” diye düşünmekle kalmadı, ilk adımı atmaya karar verdi. Yurtdışındaki konferans ve kongreleri izlemeye başladı. Londra’da hasta dernekçiliğine yönelik bir eğitim programına katıldı. Romatoloji doktorlarının dernekleriyle iletişime geçti. Yedi artrit hastası daha bulup geçen martta Artritle Yaşam Derneği’ni kurdu. Yakın zamanda internette www.artritleyasam.org adresleri de oldu. Dernek sadece RA’lı değil, artrit grubunda yer alan diğer hastalıklarla mücadele eden hastaları da çatısı altında topluyor.
Artrit, basitçe eklemlerdeki enflamasyonla seyreden bir hastalık grubu. Romatoid artrit, ankilokozan spondilit, lupus, bursit gibi 100’den fazla hastalık, artrit genel adıyla anılıyor.

SPORDA İNAT EDİYOR

Adut’un ilk hedefi hastaları bilinçlendirmek, erken tanıya ve bütüncül tedaviye ulaşmalarını sağlamak. Sporu hiç bırakmayan Adut, artrit hastalarını da harekete teşvik ediyor. Adut, “Spor benim inadım, bırakmıyorum. Çok yüzüyorum. Bunun da faydasını görüyorum. İyi zamanlarımda yürüyorum, daha seyrek de olsa koşuyorum. Zaten bizim de spor yapmamız gerekiyor. Oturdukça eklemler kasılıyor. Daha zor açılıyor. Bilinçli yapılan sporun, fizik ve tedavinin hastalık üzerindeki olumlu etkisi çok büyük” diyor.
Yarın 33’üncü Avrasya Maratonu’nda iki artrit hastası, sırtlarında el baskılı mor tişörtleriyle koşacak. Bacak kırığı nedeniyle yakın zamanda bir operasyon geçiren Adut çok istese de, bu kez koşamayacak.

KADINLARDA ÜÇ KAT DAHA FAZLA

Dünyadaki hemen hemen bütün RA derneklerinin logosu el. Çünkü hastalık en sık el eklemlerini tutuyor. Türkiye’de her bin kişiden 5’i RA’lı. Bir kere başladı mı ömür boyu sürüyor, hastanın yakasını bir türlü bırakmıyor. Kadınlarda erkeklere göre üç kat daha sık görülüyor. Hastalık sadece eklemlerle ilgili değil, sistemik bir sorun. İyi tedavi edilmemesi halinde kalp krizi, enfeksiyonlar ve lenfoma gibi başka hastalıkların riskini de artırıyor.

Temizlik yetmez, dezenfeksiyon gerekli

İş yeri, okul ve alışveriş merkezi gibi ortamlarda solunan ortak hava ve ortak kullanılan cihazlar pek çok enfeksiyonun bulaşmasına zemin hazırlıyor. Çok küçük bir mekânda her nefes ve konuşma sırasında ortaya çıkan solunum damlacıkları 1,5 metre alanda hızla dağılıyor. Işık düğmeleri, kapı kolları ve çay-kahve otomatları gibi ortak kullanılan malzemelerden hastalık bulaşma riski de çok yüksek. Bilgisayar klavyeleri ve telefon ahizelerinin ne kadar çok mikrop barındırdıklarını hatırlatmayaysa gerek yok! Yine tuvaletler de önemli risk faktörü.
Uzmanlar, ofislerde uygun sağlıklı ortamın sağlanabilmesi için temel enfeksiyon kontrol önlemlerinin alınmasını öneriyor. En temel önlem çok sık el yıkanması. Ofise girerken ve çıkarken ve yiyecek-içecekle temas etmeden önce el yıkanması hastalık bulaşma riskini önemli oranda azaltıyor. Kalabalık ortamların dezenfeksiyonu da bir diğer önlem. Telefon ahizelerinin, bilgisayar mouse’larının, klavyelerin, elektrik prizlerinin, kapı kulplarının ve tuvaletlerin düzenli aralıklarla sabah ve akşam hem temizlenmesi hem de dezenfekte edilmesi lazım. Özellikle camı olmayan binalarda çalışanların belli aralıklarla mutlaka açık havaya çıkması gerekiyor. Nedeni malum, klimalı mekanlar oksijen fakiri.

Ödem attıran yedi bitki
TAMAMLAYICI TIP

Yeditepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Erdem Yeşilada, mevsim değişimlerinin etkilerini hafifletmek ve vücuttan su atılımını hızlandırmak için yedi farklı bitkiden yararlanılabileceğini söylüyor. Bunlar, biberiye, funda yaprağı, kiraz sapı, ısırgan yaprağı, yeşil çay, maté yaprağı ve kekik. Biberiye yaprakları bağırsaklardan yağın emilmesini azaltıp, safra salgısını artırıyor. Funda yaprakları, idrar attırıcı ve sindirimi kolaylaştırıcı. Kiraz sapı, idrar artırıcı özelliğinin yanı sıra zengin potasyum içeriği nedeniyle potasyum dengesinin bozulmasını önlüyor. Isırgan yaprakları da potasyum bakımından zengin bir idrar söktürücü ve ödemin atılmasına yardımcı. Yeşil çay ve matedeki kafein halsizliği giderici ve enerji verici. Yağ yakıcı etkisi de gözardı edilemez. Kekiğin uçucu yağı da safra artırdığı için sindirimi kolaylaştırıyor.

Kanserden beslenerek korunma
ŞİFA KÜTÜPHANESİ

Karı-koca beslenme uzmanı Murat-Aysun Gökçen, ‘Kanseri Beslenerek Yenebilirsiniz’ adlı kitaplarında, kanserin yaklaşık yüzde 70 oranında beslenme, egzersiz ve diğer yaşam tarzı alışkanlıklarıyla önlenebildiğini anlatıyor. Remzi Kitapevi, 10 lira.

UZUN LAFIN KISASI

YANLIŞ: Isınmakla zaman kaybetmeye gerek yok. Spora başlayınca vücut zaten hemen ısınıyor.
DOĞRU: İster açık hava ister salonda yapın, spordan önce 20 dakika ısınıp, kaslarınızı gerin. Sakatlıklardan korunursunuz.

Bedük (Müzisyen)
SAĞLIĞIM İÇİN

MUTLAKA YAPARIM: Yazın spor yaparım.
ASLA YAPMAM: Tuz kullanmıyorum.
MUTLAKA YAPACAĞIM: Yakın zamanda herhangi bir planım yok.