Kahvaltıda yeniyor, fiyatı dudak uçuklatıyor

Ne derler bilirsiniz, “Kahvaltı günün en önemli öğünüdür”. Bu kadar önemli olduğu için dünyanın dört bir yanında kahvaltıda yenenler neredeyse gelenekselleşmiş haldedir.

Türkiye gibi kahvaltısı tüm dünyada ün kazanmış hatta Guinness rekorlar kitabına girmiş bir ülkede yaşadığımız için çok şanslıyız. Ancak bu demek değil ki dünyanın başka yerlerinde kahvaltı geleneklerini merak etmiyoruz.

CNN Travel, Brezilya’dan Tunus’a, Rusya’dan Singapur’a çok sayıda ülkenin kahvaltı sofralarında olmazsa olmazları listelemiş. Listede elbette Türkiye de var.

İşte CNN Travel’ın gözünden dünyanın kahvaltı sofrası ve Türkiye’de kahvaltıların olmazsa olmazları…

İsviçreliler hafta içi, kolayca hazırlanan ve oldukça doyurucu bir tür meyveli yulaf lapası olan birchermüesli ve yoğurt yerler. Ancak hafta sonları İsviçreliler için brunch zamandır. Patatesli gözleme olarak tarif edebileceğimiz roesti, çeşit çeşit peynirler ve şarküteri ürünleriyle süslü brunch masasının merkezinde zopf denen bir tür ekmek yer alır. Pofuduk ve yumuşak bir ekmek olan zopf tereyağı, bal ve reçelle birlikte yenir.

Japonya’da kahvaltı menüsünde yenenlerin günün diğer öğünlerinde masaya gelen yiyeceklerden pek farkı yoktur. Küçük tabaklar içinde masaya gelenler arasında somon ya da uskumru gibi bir balık, miso çorbası, sebze turşuları ve pirinç sayılabilir. Bir de dikdörtgen bir tavada pişirilmiş ince yumurta katmanlarından oluşan hafif tatlı omlet tamagoyaki bulunur.

Singapur’da açık havada bulunan yiyecek tezgahları gün boyunca açıktır ve sabahın erken saatlerinde bile buradan kaseler dolusu köri alıp yiyenleri görebilirsiniz. Daha geleneksel bir kahvaltı için kaya denen ve Hindistan cevizi sütü, yumurta ve pandan yaprağından yapılan bir reçel sürülmüş kızarmış sandviçleri yiyebilirsiniz. Çayın ve kahvenin yanında çok iyi giden bu kaya tostlarını herkes farklı şekilde yapar, bu nedenle birden fazlasının tadına bakabilirsiniz.

Arjantin kahvaltısı denince akla bir tek kelime gelir: Facturas. Facturas, genel olarak tatlı hamur işlerini ifade etmek için kullanılır. Bunlar arasında ay şeklindeki medialunes, bombas ve bolas de farille özellikle öne çıkar. Kızarmış hamurdan elde edilen bu tatlılar dulce de leche ya da pastacı kremasıyla doldurulur ve çikolata sosuna bulanır. Facturas’ın yanında yerba mate çayı ya da kahve içilir.

Fas’ta kahvaltı masasında mutlaka bulunan iki şey nane çayı ve irmik ekmeğidir. Baghrir adı verilen bu ince, mayalı ekmeklerin üzerinde küçük delikler bulunur. Zaten baghrir de “bin delikli gözleme” anlamına gelir. Baghrir’lerin üzerine tereyağı ve bal sürülür. Harcha ise daha kalın olur ve dışı üzerine serpilen irmik nedeniyle çıtır çıtırdır. Ortadan ikiye bölünen bu ekmeklerin içine peynir, tereyağı, reçel ya da bal eklenebilir.

Avustralya’da kafelerde günün her saati brekkie yani kahvaltı bulabilirsiniz. Tahıl kaseleri ve avokado en çok öne çıkan kahvaltı seçenekleridir. Taze ürünlere, tam tahıllara ve besleyici kombinasyonlara odaklanan Avustralya kahvaltısında kızarmış ekmek üzeri avokado, poşe yumurtalı ve turşulu arpa lapası ya da yoğurtlu pirinç lapası yiyebilirsiniz. İçine bol miktarda süt köpüğü eklenmiş espresso olan flat white içmeyi de unutmayın.

Şarküteri ürünleriyle, özellikle de sosisleriyle ünlü Almanya’da, frühstück yani kahvaltı söz konusu olduğunda bu ürünler eksik olmaz. Ayrıca çeşitli peynirler, ekmek ve pretzel gibi hamur işleri, taze meyveler, rafadan yumurta ve ev yapımı reçeller de masada yer alır. Bunları dilediğiniz gibi birleştirip servis edebilirsiniz.

Brezilya’nın çok sevilen kabarık peynirli poğaçaları pao de queijo, kahvaltıda da zevkle tüketilenler arasındadır. Ancak Brezilya ekmekleri arasında bolo de fuba’yı da mutlaka denemelisiniz. Mısır ekmeğine benzeyen bir tür kek olan bolo de fobo’ya parmesan peyniri ya da Hindistan cevizi rendesi eklenir ve nemi artırılır. Kek gibi dilimlenen bolo de fobo’yu öğleden sonra acıkınca da yiyebilirsiniz.

Portekiz’de insanlar güne bol sütlü kahvelerle başlıyor. Uma mei de leite’de süt ve kahve miktarı eşitken ve um galao için sütün içine bir ölçü kahve ekleniyor. Kahvenin yanında genelde bir dilim kızarmış ekmek yeniyor ancak içi yumurtalı minik tartlar olan pasteis de nata’ları da kahvaltıda zevkle yiyebilirsiniz. Portekizliler bu tartları sabah saat 11’de mutlaka verdikleri kahve molasında yemeyi tercih ediyor.

Leblebi denince bizim aklımıza bir tür kuruyemiş geliyor ancak leblebi Tunuslular için kahvaltıda tüketilen bir tür nohut çorbası. İçinde nohut ve harisa adı verilen biber ezmesi mutlaka bulunan bu çorbanın diğer malzemeleri yapan kişinin zevkine göre değişebiliyor. Çorbaya bazen ekmek kabuğu doğranıyor, bazen limon sıkılıyor, bazen de yoğurtla ya da zeytinle terbiye yapılıyor. Üzerine de genellikle bir poşe yumurta eklenen leblebi çok doyurucu bir kahvaltı.

Bizde papara denen ve artan ekmeklerden yapılan yemek, Bulgaristan’da popara diye adlandırılıyor ve birçok Bulgaristanlı için nostaljik bir kahvaltı özelliği taşıyor. Ekmeklerin üzerine sıcak süt ya da çay dökülüyor, Bulgaristan’ın sirene peyniri ufalanıyor, tereyağı ve şeker ilave ediliyor ve kaşıkla kolayca yenebilecek hale gelene kadar bekleniyor. Çok tuzlu olmayan sirene, daha ziyade taze keçi peyniri gibi hafif ekşimsi bir lezzete sahip.

Teknik olarak Amerikan toprağı sayılan Pasifik Okyanusu adası Guam, yüzyıllar boyunca birçok farklı ülkenin sömürgesi altında olduğundan çok farklı mutfakların da etkisi altında kalmış. Birçok Asya Pasifik ülkesinde olduğu gibi Guam’da da kahvaltıda Spam denen konserve et, kavrulmuş pirinç ve yumurta yeniyor. Ayrıca sucuğa benzer et ürünleri de kahvaltılarda sıkça tüketilenler arasında.

Ukrayna’nın syrniki adı verilen gözlemelerinin içi yumuşak ve pofuduk, dışı ise altın rengi ve çıtır çıtır oluyor. Beş yıldızlı otellerin menülerinde de bulunabilen syrniki, tvorog adı verilen taze köy peyniriyle yapılıyor. Dışının gevrekliği ise pişirilmeden önce hafifçe una bulanmasından geliyor. Bu gözlemelerin üzerine taze meyveler, reçeller ya da toz şeker eklenebilir ancak tuzlu sevenler ekşi kremayla da yiyebilir.

Jamaikalılar kahvaltıda ülkenin dünyanın her yerinde tanınan milli yiyeceği ackee meyvesi ve tuzlu balık yiyor. Armut şeklinde tatlı bir meyve olan ackee, tuzlu morina balığı, domates, sarımsak, acı biber ve soğanla birlikte soteleniyor. Ortaya hem tatlı, hem tuzlu hem de acı bir lezzet çıkıyor. Dışarıdan bakınca çırpılmış yumurtaya benzeyen bu yemeğe bu görüntüsünü veren de ackee meyvesinden başka bir şey değil.

Kahvaltıda süt ürünleri tüketmek yaygın bir alışkanlık ama Tayvan’da kahvaltıda yer alan ve dou jiang adı verilen taze soya sütü bu alışkanlığı yeni bir aşamaya taşıyor. Sokak satıcıları ya da restoranlar tarafından her sabah taze sıkılan bu süt kışın sıcak yazın soğuk içiliyor. Doğu jiang’ın yanında çıtır çıtır taze soğanlı gözlemeler, mantılar ya da kızarmış hamurlar yeniyor. Hamurunuzu sütünüze banarak lezzeti katlayabilirsiniz.

Ayak üstü kahve içilen mekanların çokluğuna bakarak İtalyanların kahvaltı etmek için çok meşgul olduğunu düşünebilirsiniz ama ne kadar meşgul olurlarsa olsunlar, kahvelerinin yanında İtalya’ya özgü hamur işlerini yemeyi ihmal etmiyorlar. Sabahları espresso ya da cappuccino’nun yanında genellikle içi vanilya ya da fındık kreması dolgulu cornetto’lar yiyorlar. İçi tatlı ricotta peyniriyle dolu sfogliatelle de kahvaltıların bir başka olmazsa olmazı.

ABD’liler için kahvaltı yumuşacık pancake’ler olmadan olmaz. Üzerine tereyağı sürülen ve akçaağaç şurubu dökülen pancake’leri hem çocuklar hem de yetişkinler çok seviyor. Elbette pancake’ini çeşitlendirmek isteyenler turna yemişi, damla çikolata, pikan cevizi gibi malzemelerden de destek alabiliyor ancak tereyağı ve akçaağaç şurubu ikilisi gerçek bir klasik.

İzlandalılar güne Omega-3 deposu balık yağıyla ya da oradaki adıyla lysi ile başlarlar. Balık endüstrisinin yan ürünlerinden biri olan lysi’nin hastalıklara iyi geldiğine de inanılır. Ancak biraz daha düzgün bir kahvaltı arayanlar üzeri fındık, kuru üzüm ve şekerle süslenmiş koyu bir yulaf lapası olan hafragrautur ya da yoğurt gibi mayalandırılmış bir tür taze peynir olan skyr da tüketebilir.

Etiyopya’da kahvaltıya kurs denir ve kahvaltıda çoğunlukla bir tür tahıl lapası servis ediliyor. Ülkenin farklı yerlerinde bu lapalara değişik isimler verilse de, en popüleri genfodur. Genfo için arpa unu kaynar suyla karıştırılarak hamur kıvamı elde edilir. Ardından bu hamur ortası çukur bir kase gibi şekillendirilir. Buraya içine berbere denen baharat karışımı ve sadeyağ eklenir. Tabağın kenarına da genellikle yoğurt konur.

Dünyanın diğer yerlerinde adı lüksle özdeşleşmiş olan havyar, Rusya’da kahvaltıda tüketiliyor. Kırmızı ya da siyah havyar tanecikleri, hafta sonları blini denen büyük gözlemelerin ya da oladyi adı verilen küçük kabarık pancake’lerin üzerine konarak yeniyor. Hafta içi ise Ruslar havyarlarını tatlı çavdar ekmeğine sürerek yiyor. Bu ikiliye bazen tereyağı da eşlik ederken, siyah çay mutlaka tüketiliyor.

CNN Travel’a göre Türkiye’de kahvaltı masalarında herkes bolca çeşit arasından kendine göre bir şeyler bulabilir. Listede adı geçen kahvaltılıklar arasında simit, pide, beyaz peynir ve diğer tuzlu peynirler, zeytin çeşitleri, helva, bal ve reçeller yer alıyor. Yumurtanın ise genellikle sucuğun üzerine kırılarak tavada pişirildiğinin altı çizilmiş.