Her taksici esnaf değildir

Bunlardan birisi de “en fazla 3 kişinin çalıştığı esnaf işyerleri”nin 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında bulunmamasıdır. Böyle olunca, buralarda çalışanlar açısından, birkaç istisna maddesi hariç İş Kanunu hükümleri uygulanmayacaktır. Bu durum taksi/dolmuş sahibinin lehine iken taksi/dolmuşta çalışan şoförün aleyhinedir.
Kimler esnaf sayılır
Kimlerin esnaf ve sanatkar sayılacağı, 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununun 3. maddesinde tanımlanmış ve Bakanlar Kurulu’nun 2007/12362 sayılı “Esnaf ve Sanatkar ile Tacir ve Sanayicinin Ayrımına İlişkin Karar”ı ile de açıklığa kavuşturulmuştur.
Buna göre, Esnaf ve Sanatkar ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulu’nun tespit edeceği ve Resmi Gazete’de yayımlanacak esnaf ve sanatkar meslek kollarına dahil olup, ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedeni çalışmasına dayandıran ve kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan, basit usulde vergilendirilenler ve işletme hesabına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf bulunanlardan 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 177’nci maddesinin birinci fıkrasının (1) ve (3) numaralı bentlerinde yer alan nakdi limitlerin yarısını, (2) numaralı bendinde yazılı nakdi limitin tamamını aşmayanlar esnaf ve sanatkar sayılmıştır.
Taksici ve dolmuşçunun      özel durumu
Eski 507 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu’nda esnaf tanımlanırken yer verilen, “geçimini sınırlı olarak kamyonculuk, otomobilcilik ve şoförlükle temin eden kimselerin” sözcükleri, 21.06.2005 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren yeni 5362 sayılı yasada yer almamıştır.
Böyle olunca da yukarıdaki kriterler uygulanacaktır. Bu durumda da geçmiş dönemde esnaf sayılan taksici, dolmuşçu gibi kişiler bu yeni kriterler çerçevesinde esnaf sayılmama ihtimali ile de karşılaşabileceklerdir.

Hangi esnaf işyeri İş Kanunu kapsamında

Ortaya çıkan bu yeni durum karşısında hangi esnaf işyerlerinin 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında olduğunu/olmadığını ortaya koymak gerekmektedir. İş Kanunun 4/ı maddesi uyarınca, 5362 sayılı Kanunun 3. maddesinde belirtilen esnaf ve sanatkar faaliyeti kapsamında kalan işyerinde 3 kişinin çalışması halinde bu işyeri İş Kanunu kapsamı dışında kalmaktadır. Görüleceği kanunda “üç işçi” değil de “üç kişi” denilmiştir. Bu ifade, işyerinde beden gücünü ortaya koyarak çalışan esnaf ve sanatkarı da kapsamaktadır. Şu halde, bedeni gücü ile çalışmakta olan esnaf dahil olmak üzere toplam çalışan sayısının üçü aşması durumunda işyeri İş kanunu kapsamında olacak, üç kişi ve altında olması durumunda da İş Kanunu kapsamı dışında kalacaktır.

Taksi esnafı yanında çalışan şoför kıdem tazminatı alır mı?

Daha önce belirttik 2005 yılından bu yana artık her taksici, dolmuşçu esnaf değildir. Ancak, esnaf kapsamında kalan taksi sahibinin yanında çalışan taksi şoförünün işçilik hakkı neredeyse yok gibidir. Şöyle ki; taksi esnafı ve iki de şoförün çalıştığı bir taksi esnafı işyerinde, şoförler İş Kanunu kapsamında sayılmayacaklardır. Böyle olunca da, iş sözleşmeleri sona ererken kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin parası gibi hakları olmayacaktır. İş Kanunun sadece ücrete ilişkin birkaç maddesinin koruması altında olacaklardır. Belirtelim ki, varsa alacaklarını İş Kanunu hükümleri çerçevesinde değil de, Borçlar Kanununa göre takip edeceklerdir.

Taksi şoförü sigortalı olacak mı

Belirttiğimiz gibi, esnaf sayılma sayılmama, esnaf işyerinde çalışma ya da çalışmama sigortalı olabilmek için önemli değildir. Böyle olunca, taksi şoförü olarak çalışan kişi, ister taksi esnafı sayılan işyerinde olsun isterse sayılmayan işyerinde olsun, hizmet sözleşmesi ile çalıştığında sigortalı sayılacaktır. Taksi esnafı işyerindeki çalışmalarını, işvereni/taksi sahibi SGK’ya bildirmese bile, sonradan iş mahkemesinde açacağı dava ile kanıtlayabilirse, hizmetlerine saydırabilecektir.