Erkeklerde infertilite ve sperm DNA hasarı arasındaki ilişki hassas, hassas olduğu kadar da önemlidir. Sperm DNA bütünlüğü döllenme, embriyo gelişimi, gebelik oluşumu ve sperm ile genetik materyalin iletilmesi süreçlerinde belirleyici role sahiptir. Yapılan bilimsel çalışmalar sperm DNA hasarının artması ile sperm kalitesinin azaldığını, embriyo oluşumunun ve gelişiminin doğrudan etkilendiğini ortaya koymaktadır. Bu hafta köşemde “Sperm DNA hasarı nedir?” ve “Sperm DNA hasarı neden olur?” gibi önemli soruların yanıtlarını sizlerle paylaşacağım.
#Sperm DNA HasarıYapılan araştırmalar sperm DNA’sında meydana gelen hasarların üreme kabiliyetini olumsuz etkilediğini gösteriyor. Kısır erkeklerin sperm DNA’ları, doğurgan erkeklerin DNA’sına göre daha fazla hasar içeriyor. Sperm DNA hasarı IVF ve ICSI gibi yardımcı üreme teknikleri esnasında başarısızlığa neden oluyor.
#SpermOmicron varyantıyla birlikte yeniden gündemde yerini alan Kovid-19, yol açtığı etkilerin giderek daha fazla analiz edilebilmesiyle de önemini artırıyor. Kovid-19 virüsüne bağlı hastalığı geçiren kişilerin birçok organının zarar gördüğünü belirten Op. Dr. Evren Işık, enfeksiyonun erkek üreme sisteminde dikkate alınması gereken etkilerinin olduğunu vurgulayarak, önemli bilgiler aktardı.
#1Doğal yolla çocuk sahibi olamayan çiftler için tüp bebek büyük bir umut kaynağı olmuştur. Gerçekten de, kısırlıktan yakınan olguların yaklaşık yarısında bu yolla gebelik elde edilebilmekte. Dünyada tüp bebek çalışmaları 40 yıl önce başladı. İngiltere’de Louise Brown tüp bebek yöntemiyle dünyaya gelen ilk çocuktur. Bu başlangıç denemelerinde erkekten alınan spermler kadından toplanan yumurtanın etrafına bırakılmakta ve kendiliğinden yumurtaya girmesi beklenmekteydi. Ancak sperm sayısı çok az ise ya da yumurtanın zarlarını delip de içine giremeyecek bir zayıflığa sahipse, bu durumda ne yazık ki döllenme gerçekleşemez ve istenen sonuç da alınamaz. İşte, 1991 yılında Cornell Üniversitesi’nden Prof. Gianpiero D. Palermo, bu sıkıntıları çözüme kavuşturmak üzere tek bir sperm hücresini saç kılı kalınlığında bir iğne yardımıyla yumurta içine yerleştirerek günümüzde ICSI ya da mikroenjeksiyon olarak bilinen tekniği gerçekleştirdi. Böylelikle tüp bebekten fayda gören çiftlerin sayısı da önemli ölçüde artmış oldu. Hemen arkasından da, azoospermik erkekleri baba yapacak TESE ya da testiküler sperm eldesi tekniği ile tüp bebek tedavisi başladı.
#Tüp BebekÇocuk sahibi olmaya niyetlenen çiftlerin ancak üçte biri o ay gebe kalabilmekte. Tüp bebek de yapılsa, olguların yarısında sonuç alınamaz. Bu durumda erkek yönünden bir değerlendirme yapılırken klasik olarak sperm sayısı, hareketi ve morfolojisi sonuçlarına bakılmakta. Oysa sayının çok düşük olduğu veya morfolojinin sıfır geldiği çoğu erkeğin eşlerini gebe bırakabildikleri de bir gerçek. O halde sorunu başka bir yerde aramalıyız. İşte, başarısız denemelerin nedenleri arasında sperm DNA hasarları bu anlamda son yıllarda üzerinde sık durulan bir konu oldu. Gerçekten de geçtiğimiz aylarda yayınlanan bir çalışmanın sonuçları dünyanın önde gelen 700 otörünün kısırlık araştırmasında sperm DNA hasarına bakılmasını gerekli bulduklarını ortaya çıkardı. Peki, nedir bu sperm DNA hasarı?
#DNAEvli çiftlerin yaklaşık beşte biri, istemelerine rağmen doğal yolla çocuk sahibi olamazlar. Bunların da yarısında erkekte bir sorun bulunur. Bu sorunlar arasında başlıcaları genetik nedenler, hormonlarda bozukluk, enfeksiyon, varikosel, testislerin yerine inmemesi, kemoterapi, ışın tedavisi almış olması, kullanılan ilaçlar ve sperm taşıyan kanallarda tıkanıklıktır. Daha başka nedenler de bulunmakla birlikte ne yazık ki önemli bir kısmında net bir tanı konamamakta.
#Oksidatif StresKısırlık (infertilite), sıklığı her geçen yıl daha da artan büyük bir sağlık sorunudur. Batı Avrupa ve Kuzey Amerika gibi endüstri toplumlarında her 6 erkekten birinin kısırlık problemi ile karşı karşıya olduğu ve bu nedenle tedavi arayışına girdikleri biliniyor. Her ne kadar erkek kısırlığında son yıllarda gözlenen bu artışın nedeni tam olarak açıklanamasa da, çevresel faktörlerin sperm DNA’sında yol açtıkları hasarın ailelerin çocuk sahibi olma şansını azalttığı bilinmektedir.
#Sperm DnasıSon yıllarda özellikle çevresel faktörler ve anne olma yaşındaki artış, bebek sahibi olmayı zorlaştırıyor. Öte yandan kısırlık sayısında da ciddi bir artış gözleniyor. Özellikle erkek nedenli kısırlığa bakıldığında, sayı ve hareket bozuklukları başı çekiyor. Genetiği bozuk spermler hem gebelik oluşmasına engel oluyor hem de düşüklere neden olabiliyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Emre Pabuçcu, konuyla ilgili önemli bilgiler verdi.
#Dna Hasarı