Çocuklar için felsefe nedir?

Anne, baba ve eğitimciler olarak çocuklarımızın daha çok soru sormalarını, sorgulamalarını, merak etmelerini ve eleştirel düşünebilmelerini istiyoruz. Peki, bunu nasıl sağlayabiliriz? Araştırmacılar öğrencilerin akademik anlamda çok başarılı olmalarına rağmen akıl yürütme becerilerinin iyi olmadığını fark etmiş ve bununla ilgili çalışmalar yapmışlardır. Sonucunda, bu becerileri kazanmak için en ideal yılların çocukluk yaşları olduğunu tespit etmişlerdir. “P4C” olarak adlandırılan pedagojik yaklaşımın ortaya koyulmasıyla bu becerilerin çocuklarda gelişmesi adına önemli bir adım atılmıştır.

P4C yaklaşımı nedir?

P4C’nin açılımı birkaç farklı şekilde ifade ediliyor. Kimisi Philosophy for Communities yani “Topluluklar için Felsefe” , kimileri Philosphy for Children yani “Çocuklar için Felsefe” , kimileri de Philosophy for 4C, yani 4C olarak;yaratıcılık, eleştirel düşünce, iş birliği ve özen göstermenin İngilizcesini kast etmektedir. Her ne kastedilirse kastedilsin bu yaklaşım sayesinde tüm bu becerilerin kazandırılması hedeflenmiştir. Çocuklardan felsefe tarihini ve filozofların düşüncelerini öğrenmeleri değil, felsefi problemlere karşı cevaplar arama ve sorunlar üzerine düşünceler geliştirmeleri amaçlanmaktadır.

P4C çocukların sosyal olarak gelişmelerini sağlar.

P4C, çocukların öğrenmelerini kolaylaştırır ve başkalarının görüşlerine saygı gösterirken kendi görüşlerini de dile getirebilme güvenlerini geliştirmeye yardımcı olur. P4C aslında basit bir öğrenme modelidir. Sanattan ve etikten matematiğe veya bilime kadar her konuda kullanılabilecek “Soruşturma Topluluğu” oluşturur. Bu modelde, bir grup çocuğa bir hikaye, oyuncak ya da bilimsel bir problem gibi bir uyaran verilir ve onlardan sorunlu, şaşırtıcı veya ilginç herhangi bir şey hakkında sorular üretmeleri istenir. Böylece “sorgulama” çerçevesine karar verilir. Grup daha sonra birlikte yüksek sesle akıl yürütür ve fikirler öne sürer, başkalarının fikirlerine yanıt verir ve onların fikirlerine dayanarak problemlerle nasıl başa çıktıklarına kadar başka birçok soru üretirler. Ortaya çıkan cevapları ve öğrendiklerini yansıtmaları istenir. Tartışmanın içeriği, muhakemenin kalitesinden daha az önemli olarak kabul edilir ve öğretmen kolaylaştırıcı rolüyle, örneğin örneklerin, sebeplerin ve kriterlerin kullanımını teşvik
etmek gibi yol gösterici sorular kullanarak, rehberlik ederek çocukların daha yüksek düzeyde muhakeme geliştirmesine gayret eder.

P4C çocuklara kapsamlı düşünmeyi ve iletişim kurmayı kazandırır.

P4C öncelikle çocukların düşüncelerini geliştirerek bağlantı kurma, varsayımsal düşünme ve mantık yürütmeyi kazandırmayı amaçlamaktadır. İkinci olarak sosyal psikolojilerinin gelişmesi hedeflenir. Çocuklar yapılan çalışmalarla birlikte empati kurmayı, farklı açılardan bakabilmeyi, fikirlerini rahatça ifade edebilmeyi ve dinlemenin önemini öğrenirler.

Okullarda çocuklara bu becerileri kazandırmak için neler yapılabilir?

Okullarda çocuklar için felsefe dersi öğretim programına eklenebilir. Bu derste öğretmenler kolaylaştırıcı rolünde yer alarak, genelde çocuklarla bir çember oluştururlar. Bu çemberin ortasına oyuncak gibi uyaran koyulması aracılığıyla çocuklara uyaranla ilgili sorular sorarak bu becerilerini geliştirmeleri sağlanır. Örneğin renkli bir topun farklı açılardan görünen kısımları hakkında tüm öğrencilerin yorum yapması üzerine sorgulama ve eleştirel düşünmeleri sağlanabilir. Bir kitap aracılığıyla felsefe yapmak ise kitabı okurken çocuklara sorular sorarak sağlanabilir. Bu arada bazı çocuklar kitap okunmasını dinlerken sorular sorulmasını sevmezler, bu noktada sorularınızı okurken mi ya da okumayı bitirdikten sonra mı soracağınıza dair kararı sizler vermelisiniz. Tüm sorularınızla birlikte iyi bir sohbet gerçekleştirebilirsiniz. Yapacağımız çalışmalarla farklılıkları bir ayrıştırma değil, zenginlik olarak gören çocuklar yetiştirebiliriz.

Bir çocuğun sorgulamasının gelişebileceği koşulları yaratarak, çocukların kendi düşüncelerini ve sorularını iletme yeteneklerini geliştirmeye yardımcı olmalıyız. Çocuklar için felsefe dersleri, öğrenme kalitesini artırmaya, kazanım ve başarı standartlarını yükseltmeye yardımcı olacaktır.