ULAK GM: “Milletçe, ekosistemimizle zinciri kıracağız” (röportaj bölüm 1)

Bu rüzgârın çok ivme kazanamadığı bazı ülkelerde ise kurumlardan bazıları daha çabuk, daha ucuz olsun da nereden gelirse gelsin diyerek en cazip çözümlerle ilgilenebiliyor. 

Ülkemiz için arzu ettiğimiz yüksek ivmeli bir yerli ve milli rüzgardır. Özellikle milli güvenlik hassasiyeti taşıyan geniş bant iletişim altyapısı için başka alternatifimiz yok!

Ekonomik olarak milyar dolarları bulan kazanımların yanı sıra ulusal güvenlik için zaruri olan yerli ve milli geniş bant iletişim alt yapısı, Türkiye’nin bölgesel pazarlarda lider teknoloji altyapı sağlayıcı konumu kazanmasının da yolunu açma potansiyeline sahiptir.

Bu kolay bir yolculuk değildir.

Sabırlı finansman ve kuvvetli kaldıraçlar gerektirir.

Tüm ekosistem olarak ortak hedefe yürümemiz zaruridir.   

Bugün bu mücadeleyi veren takımların başında ULAK geliyor. Bu mücadeleyle nefes alıp veren dinamik bir takım. Türk savunma sanayinin göz bebeği TSKGV şirketlerinin son yıllarda yaptığı çalışmaların Türkiye’nin teknolojik kalkınmasına ne kadar önemli katkılar yapabileceğinin en güzel örneklerinden biri ULAK. ULAK Genel Müdürü Sayın Dr. Metin Balcı ile çok samimi bir röportaj gerçekleştirdik.  İki bölüm halinde yayınlayacağımız bu sohbetin 5G detayları içeren ikinci bölümü haftaya bu köşede olacak.

Sorularıma geçmeden önce Dr. Balcı’nın kısa özgeçmişini sizlerle paylaşmak isterim.

Dr. Balcı, 1986 yılında Deniz Harp Okulundan Kontrol Sistemleri, 1991’de ABD’de Naval Postgraduate School’da Bilgisayar Bilimlerinde yüksek lisans ve 2000 yılında Boğaziçi Üniversitesinde Bilgisayar Mühendisliği bölümünden Doktora derecelerini aldı.

Deniz Kuvvetleri’nde değişik tip Savaş gemileri ve Sahil Güvenlik botlarında görev yapan Dr. Balcı, Türk Deniz Kuvvetleri Yazılım Geliştirme Merkezi’nin (YAZGEM) ve Araştırma Merkezi Komutanlığının (ARMERKOM) kuruluşları esnasında çekirdek personel olarak görev aldı. Deniz Kuvvetleri K.lığı Araştırma Merkezi K.lığının 5 yıl Komutanı olarak görev yaptıktan sonra, bir yıl süre ile Dz.K.K.lığı APGE Daire Başkanlığı görevini yerine getirdi. 2013 yılında, Albay rütbesi ile kendi isteği ile emekli oldu. Emeklilik sonrası ARGELA bünyesinde çalışmaya başlayan Dr. Balcı, 1 Ağustos 2017 tarihinde yeni kurulan ULAK Haberleşme A.Ş.’nin ilk Genel Müdürü olarak görev yapmaya başladı.

Şimdi sohbetimize başlayalım…

Şahver Kaya: ULAK Türkiye’nin en vizyoner projesi olarak biliniyor. Yükselen savunma sanayimizin en başarılı girişimlerinden biri. Daha sonra bağımsız bir şirket olarak devam ettiğini görüyoruz. Başlama hikayesini paylaşır mısınız?

Dr. Metin Balcı: ULAK Baz istasyonu projesinin de içinde bulunduğu Geniş Bant İletişim Altyapı projeleri ekonomik, teknolojik ve siber güvenlik açılarından stratejik öneme haiz bir konu. Bu tespit doğrultusunda Türkiye’nin geniş bant iletişim alanında yetenek kazanma süreci, aslında 2012-13 yıllarında Savunma Sanayi İcra Kurulu (SSİK)’da alınan kararlara dayanmaktadır.

Bu kararların ilk çıktısı olarak ULAK LTE-Advanced Baz istasyonu geliştirme projesi Savunma Sanayi Başkanlığı’mızın sorumluluğunda ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’mızın desteği ile başlatılmış; proje kapsamında ASELSAN ana yüklenici, Netaş ve Argela (%100 Türk Telekom şirketi) ise alt yüklenici olarak belirlenmiştir.

Aynı karar doğrultusunda 5G’nin de temelinde yer alan Yazılım Tanımlı Ağlar (SDN) ve Ağ Fonksiyonlarının Sanallaştırılması (NFV) teknolojilerini yoğun olarak kullanan Milli Ağ Teknolojileri (MİLAT) ARGE projesi 2015 yılında başlatılmış ve sorumluluğu ARGELA firmamıza verilmiştir.

MİLAT projesi ile, başta görev kritik haberleşme ağları olmak üzere, ağ altyapılarının merkezi yönetimi ve siber güvenlik politikalarının uygulanmasını milli imkanlarımız ile sağlayarak, SDN ve NFV teknolojilerini kullanacak Geniş Alan Ağ, Kampüs Ağları ve Veri Merkezi sistemlerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir.

Bu iki ARGE projemizde de hedef teknolojiyi sadece kullanan değil, aynı zamanda teknolojiyi üreten ve hatta teknolojiye yön verebilen bir seviyeye erişebilme vizyonudur.

2017 yılına geldiğimizde geniş bant iletişim altyapılarında kazanılan yetenekler, sahada başlayan test süreçlerinin olumlu sonuçları, bahse konu iki ARGE projemizin gerek askeri gerekse sivil/ticari kullanım “dual-usage” yaklaşımına imkan veren özellikleri de dikkate alınarak, geniş bant iletişim konularında ekosistemi ile birlikte yurt içi ve yurt dışında ARGE yapmak, fikri mülkiyet hakları ve patentler oluşturmak, ürün geliştirmek, pazarlama ve satış faaliyetleri yürütmek  ve  tabii en önemlisi iletişim sektöründe yerli ve milli katkıyı artırmak hedefleri ile “5G ve ötesine doğru Türkiye’nin İletişim Gücü” mottosu ile ULAK Haberleşme AŞ, Savunma Sanayi Başkanlığının teknoloji çatı şirketi SSTEK tarafından kurulmuştur.�

ULAK Haberleşme’nin kurulması ile her iki projede de geliştirme ve ürünleştirme çalışmaları hız kazanmış, ayrıca bu iki projeyi de bütünleyecek nitelikte SDN/NFV Tabanlı 5G Çekirdek Şebeke Geliştirme Projesi de yine 2017 yılında başlatılmıştır. 

ULAK Haberleşme, kendisine emanet edilen bu iki ARGE projesinin ürünleştirilmesi, yeni özellikler kazandırılarak, markette kullanılan yabancı ürünler ile benzer özelliklere sahip olma sürecinde gayret gösterirken, ÇINAR projesinin yanı sıra, özellikle 5G Radyoya yönelik çalışmalara da, gerek kendi bünyesinde gerekse eko sistemi ile birlikte yürüttüğü çalışmalar kapsamında devam etmektedir. 

Geldiğimiz aşamada bu üç kolda yürüyen projelerimiz ile, “milli ve yerli geniş bant iletişim altyapıları teknolojileri” geliştirme vizyonu doğrultusunda ULAK Haberleşme olarak hedeflerimizi adım adım gerçekleştiriyoruz.

Kaynak: ULAK Haberleşme Geniş Bant İletişim Altyapı Çalışma Alanları

Şahver Kaya: Bugün ULAK nasıl bir yapı içinde devam ediyor?

Dr. Metin Balcı: Savunma Sanayi Başkanlığımızın teknoloji çatı şirketi olan SSTEK tarafından kurulan ULAK Haberleşme, 2018 yılında Aselsan’ın da ortaklığı ile faaliyetlerine 51% Aselsan, 49% SSTEK ortaklık yapısında devam etmektedir.

Ayrıca yakın zamanda şirket yapımıza üçüncü bir ortağımızın katılımı konusundaki çalışmaların son aşamaya geldiğini de paylaşabiliriz.

Şahver Kaya: ULAK’ın bugün sahip olduğu ürünler nelerdir? Sahada olan ürünleriniz hangileri? Ne kadar geniş bir kitleye servis veriyor bu ürünler?

Dr. Metin Balcı: Ulak 4.5G Baz İstasyonu ilk olarak 2018 yılında Evrensel Projesi ile sahalarda yerini almaya başlamıştır. Evrensel 1 ve Evrensel 2 olarak 2 fazda gerçekleştirilen ve Türkiye’de kırsal kesimlere mobil iletişim hizmeti götürülmesini hedefleyen, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından desteklenen bu proje ile şu ana kadar 650’nin üzerinde Ulak 4.5G baz istasyonu devreye alınmıştır.

Paralelde operatörlerimiz de kendi ticari şebekelerinde Kuzeydoğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizden başlayarak Ulak baz istasyonunu ile hizmet vermeye başlamışlardır.

2018 Mayıs ayından bugüne kadar 1600 ULAK baz istasyonumuz operatörlerimize teslim edilmiş ve bugün itibari ile toplamda 1000 Ulak 4.5G baz istasyonu aktif olarak servis vermektedir.

Kaynak: ULAK

Şunu özellikle belirtmek isterim ki, ULAK Baz istasyonu faaliyetlerimizin operatörlerimizin ve kamu kurumlarımızın nezdinde hız kazanmasında; Ocak 2019’dan itibaren Külliye’de Turkcell 4G hizmetinin ULAK sistemleri üzerinden verilmesinin özel bir yeri vardır.

Devletin en üst seviyesinden konuya verilen önemin, ULAK’a duyulan güven ve verilen desteğin net olarak ortaya konması açısından son derece olumlu etkileri olmuştur.

Ayrıca Haziran 2019’dan itibaren ise BTK iletişim altyapısında ULAK Baz istasyonlarımızın bu sefer her üç operatörümüz tarafından da kullanılmaya başlanması artık ULAK’ın aktif hizmet vermesi konusundaki çeşitli şüpheleri ortadan kaldırmıştır. 

2019 Şubat ayının sonlarına doğru Barcelona’da Turkcell ile imzaladığımız, 2 bin 650 tane baz istasyonunun tedariğine yönelik 4 yıllık Çerçeve Anlaşma, 2019’a damgasını vurdu diyebiliriz. Bu, ULAK açısından son derece önemli bir gelişmeydi. Turkcell burada bize belli şartlar koydu. Hem bizim için bizi zorlayıcı, yönlendirici, yeni özellikleri zamanında geliştirmemizi ve sahadaki ürünlerimize entegre etmemize neden olacak, bizi motive edecek bir süreç, öbür taraftan da Turkcell’i de kendi içerisinde garantiye alacak, bir alım süreci.

Biz bu yaklaşımın “iyi niyet” çerçevesinde adil bir yaklaşım olduğunu düşünüyoruz. Ve bu tür bizi de zorlayıcı, yönlendirici yaklaşımlara her zaman hazır olduğumuzu operatörlerimiz ile paylaşıyoruz. 

Kaynak: ULAK

2019’un ikinci yarısına biz tüm operatörlerimize siparişleri önceden verilmiş olan baz istasyonlarımızın teslimatı ile başladık. 2019 son günlerinde ise basından da takip edildiği üzere Vodafone 250 baz istasyonunu Doğu Karadeniz bölgesinde kendi şebekesinde aktif olarak kullandığını ve yaklaşık 206.000 kullanıcısına ULAK üzerinden hizmet verdiğini duyurdu.�

Doğu Karadeniz’den başlayarak 250 baz istasyonu kurulumunu tamamlayan Turkcell ise ULAK’ın bir üst sürümü için gerek saha gerek analiz çalışmalarında bizlerle birlikte çalıştı ve VOLTE/2600 Mhz Radyo ve iyileştirilmiş performans özellikleri için sistem gelişimine son derece önemli katkılarda bulundu. Hali hazırda 70’in üstünde sahada ULAK baz istasyonu kullanan Turkcell’in de, devam eden performans iyileştirme süreci sonrasında kurulu tüm sahalarını kısa sürede açmasını beklemekteyiz.

Son olarak Türktelekom’a teslim ettiğimiz 250 adet baz istasyonunun kurulum çalışmalarının da kısa sürede hız kazanarak, belirli bir plan dahilinde yaygınlaşması planlanmaktadır.

2020 yılına baktığımızda, bizim için en önemli özellik, bu yaygınlaşmaya devam etmek. Operatörlerimizden bu konuda destek bekliyoruz. Bizim tarafımızda ise özellikle belirlediğimiz yol haritası çerçevesinde çok zorlu bir sürecimiz var. Belirlenen o özellikleri çok hızlı bir şekilde sahaya sokuyor olmamız lâzım. Dinamikliğimizden, sebatımızdan hiçbir şey kaybetmememiz gerekiyor ama kritik bir eşikte olduğumuzun da altını çizmek isterim.�

Operatörlerimizin bize güvenerek siparişlerini arttırmaları hep beraber çıktığımız bu yolculuğun devamı için son derece önemli.  Ayrıca artacak olan siparişler ile birlikte maliyetleri düşürmek için de çeşitli yöntemler arıyoruz. Etkin çözümler bulma aşamasındayız ama önemli olan siparişlerin belirlenmesi, miktarların belirlenmesi. Eğer bunları sağlayabilirsek, çok daha hızlı bir şekilde yaygınlaşabileceğiz diye değerlendiriyoruz.

Ulak 4.5G Baz İstasyonu ile birlikte Ulak Haberleşme’nin miras olarak devraldığı önemli diğer proje, 2015 yılında Savunma Sanayii Başkanlığımızın desteği ile başlatılan ve bugün aynı zamanda 5G’nin de temel teknolojisi olan SDN/NFV (Yazılım Tanımlı Ağ ve Ağ Fonksiyonlarınn Sannallaştırılması) tabanlı MİLAT projesidir.

ULAK Haberleşme’nin kurulması ile Ulak sorumluluğunda devam eden ürünleştirme faaliyetleri sonucu MAYA ürün ailesi MAYA SD-WAN (Yazılım Tanımlı Geniş Alan Ağ) , MAYA SDDC (Yazılım Tanımlı Veri Merkezi ), MAYA- Campus (Hastane, Okul gibi Kampüs ağlarının yönetimi), MAYA-Güvenlik , MAYA-Kritik Altyapılar çözümleri ile kurumlarımızın hizmetine sunulmuştur.

Özellikle MAYA-SD-WAN ile son 1 yıldır yoğun deneme çalışmalarımız devam ederken ülkemizin en büyük servis sağlayıcılarından TÜRKSAT, ULAK MAYA SD-WAN çözümünü kendi şebekesinde ticari kullanıma sunmuştur. Yakında MAYA sistemlerimiz ile testleri tamamlamış, sözleşme süreçleri ise tamamlanma aşamasında olan yeni kurumlarımızı da sizlerle paylaşıyor olacağız. Tüm dünyada önemi gittikçe artan ve global pek çok kurumunun kendi yapılarında uyarlamaya başladıkları SDDC’yi (Yazılım Tanımlı Veri Merkezi) ULAK olarak kendi altyapımızda son 1.5 yıldır başarı ile uyguladığımızı da belirtmek isterim.

Bu çalışmalar ile 5G altyapısına yönelik ilk sistemleri devreye aldığımızı söyleyebiliriz. Bu sistemler 5G’nin gerektirdiği esneklik, kontrol edilebilirlik, şebeke dilimleme ve dinamik önceliklendirme gibi ileri özellikleri içeren 5G hazır ürünlerdir.

Şahver Kaya: ULAK 4.5G baz istasyonlarında son dönemde sıkça gündeme geldi. Bu projenin önündeki risk ve fırsatlar nelerdir?

Dr. Metin Balcı: ULAK 4.5G Baz istasyonu uzun yollardan ve çok kritik aşamalardan geçerek bugünlere kadar gelmiş bulunuyor. Bugün sahalarda çalışmalarımız son hızla devam ederken, bir yandan da operatörlerimizin ticari şebekelerinde yaygınlaşarak büyümek en önemli hedefimiz.

Bugün 1000’e yakın ULAK baz istasyonundan söz ediyoruz. Bu iyi bir başlangıç olarak gözükse de Türkiye çapında halihazırda sahalarda asgari 40.000 civarı 4G baz istasyonu olduğu düşünüldüğünde bu rakamın yeterli olmadığı aşikardır. Önümüzdeki dönemde de 4G baz istasyonu kurulumlarının devam edeceği dikkate alındığında, bu kurulumlar için yeni siparişlerin gelmesini ve aktif ULAK saha sayısının da giderek artmasını hedefliyoruz.�

Benzer şekilde dünya pazarlarına da baktığımızda, bir global üreticimizin yayınlamış olduğu “mobilite raporu”nda da görüleceği üzere dünyada belirli bölgeler öncelikli olmak üzere 5G kullanılmaya başlarken, 2025’e kadar bazı bölgelerde de 4.5 G büyümeye devam ediyor olacak. Bu bağlamda, ULAK 4.5G’de yaygınlaşma sürecinin gerek yurt içinde gerekse yurtdışında daha uzun yıllar devam edebileceğini değerlendirmekteyiz.

Kaynak: ULAK

Ayrıca, bir süre sonra ülkemizde de hayata geçmesi beklenen 5G teknolojisinde 5G Yeni Radyo, ilk dönemde NSA (non-standalone) dediğimiz modda 4.5G baz istasyonu ile birlikte çalışıyor olacak. Bu kapsamda, 4.5G ile sahalarda yaygınlaşmadan 5G’de varlık gösterebilmek gerçekçi bir hedef olmayacaktır.

İşte bu durum, Ulak 4.5G baz istasyonu için bir fırsat olduğu kadar aynı zamanda da bir risk niteliği taşımaktadır. Bu doğrultuda gerek devletimizin ilgili kurumları gerekse operatörlerimiz ile birlikte hep beraber çok dikkatli ve farkında olmamız gereken hususlar mevcuttur. ULAK 4.5G’nin sahalarda yaygınlaşmasını kurumlarımızın birinci önceliklerinde ele almalarını son derece önemli buluyoruz.

Fırsatların yanında risklerden de bahsetmek gerekecek elbette. Yabancı üreticiler artan bir baskı ile 5G hazır sistemleri markete sunmaya başladılar ve tabii son derece maliyet etkin çözümler ve uygun finans paketleri ile. 4.5G teknolojisi ile 5G teknolojisinin önemli ölçüde benzerlikleri olduğunu, sahada yakaladığımız performansı ve operatörlerimizin desteği ile nispeten kısa sürede yakaladığımız yaygınlaşma sürecini dikkate aldığımızda, milli, yerli imkanlar ile kazandığımız bu yeteneğimizi maliyet, yeni özellikler, çok cazip finans paketleri vb. nedenler ile kaybetmememiz gerektiğini düşünüyoruz.�

Burada iletişim ihtiyaçlarımızın mümkün olan azami oranda yurtdışından ilave sistem almadan, elimizdeki imkanları iyi kullanarak, gerekirse ufak tasarımlar değişiklikler ve iyileştirmeler ile karşılanması yolunun seçilmesinin bize ciddi ekonomik kazanım sağlayacağını düşünüyoruz. Bu geçiş döneminde yurt dışından dikte edilen “cazip” çözümler yerine biraz daha kendi yağımız ile kavrulmamıza imkân verilmesi, kendi 5G sistemlerimizin de hazır hale getirilmesi için önemli bir fırsat sağlayacaktır.

Önemli risklerden biri olarak her zaman gündemimizde olan maliyetler ve ekonomik sürdürülebilirlik ön planda yer almaktadır. Bu konuda artan sipariş miktarları ile maliyetlerin azalacağı herkes tarafından kabul edilen bir gerçek. Yeterli sipariş miktarlarına ulaşmadan cazip fiyat teklifleri verebilmek ancak ve ancak oluşturulacak finansal destekler ile mümkün. Bu durum ise sürecin sürdürülebilirliğini azaltmakta. Bu nedenle bir plan dahilinde verilebilecek azami sipariş miktarları ile ilerleyebilmek son derece önemli. Bu konuda devletimizin ilgili kurumlarına, operatörlerimize ve çözüm sağlayacak biz yerli üreticilere son derece önemli görevler düşmekte. Çok daha koordineli, planlı ve disiplinli çalışmalıyız. �

Ulak Genel Müdürü Sayın Dr. Metin Balcı ile sohbetimizin geri kalan kısmında 5G teknolojilerini, ülkemizin 5G yol haritasını, ULAK’ın pazara sürdüğü akıllı şehir çözümlerini konuştuk.