Trafiğe çare mi kazaya davetiye mi
23’ünde henüz hayatının baharındaydı Dilara Gül. ABD’ye gidecek, burslu dans eğitimi alacak, yakın bir gelecekte belki de ülkemize getirdiği başarıları yazacaktım. Olmadı! Güne elektrikli scooter’ı ile yaptığı kaza sonucu ölüm haberi ile uyandık. Bu kaçıncı? Söyleyeyim. Sadece 1 yılda e-scooter kazalarına karışan 11’den fazla kişi öldü, binden fazlası yaralandı. Hiç şüphesiz ‘elektrikli scooter’lar koşar adım bir yerlere yetişmeye çalıştığımız bu modern çağda, gri kentlerin trafik sorununa ilaç gibi geliyor. Karbon salınımı ve egzoz emisyonunu azalttığı için de gönüllere taht kuruyor. Lakin sorulması gereken bir soru daha yok mu? ‘Peki ya kurallar ve tehlikesi neler?’
BEDENİNİZ KAPORTANIZ
15 yıldır Şişli Kurtuluş’ta yaşıyorum ve gözlemlerime göre bizim mahallede her 3 kişiden biri yakın yolculuklarda e-scooter kullanıyor. Geçtiğimiz yıl bizim mahallenin en sevilenlerinden, berber Adem’i elektrikli scooter kazasında (Çöp kamyonu altında kaldı) kaybettik. Hem de Dilara’nın da hayatını kaybettiği caddede. Âdem’in duyma engeli vardı, çok uyardık, ‘Kornaları duymazsın, binme!’ diye ama dinletemedik! Diyeceğim şu ki bu işin şakası yok! E-scooter yönetmeliği 2021 Nisan’da yürürlüğe girdi ama kuralları bilen, uyan var mı? ‘Yok’ diyor, İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı ve şöyle devam ediyor:
KANUNLARA UYAN YOK
“Türkiye’deki trafik kazalarının yüzde 99’u kurallara uyulmamasından kaynaklanıyor zaten. Geniş geniş yollar yapsan, denetlesen de olay zihniyette bitiyor. Kuralların hayatlarımızı korumak için olduğunu öğrenemedik bir türlü. Karma bir trafikte e-scooter kullanan kişilerin kaportası vücududur. Yani bir çarpma anında hayatınız tehlike altındadır. Peki, e-scooter kullanan kişiler kask takıyor mu? Özel ceket giyiyor mu? Trafikte fark edilecek yelekleri ya da ekipmanları var mı? Hayır, yok. Ve dahası biz bunları zorunlu kılmış mıyız? E, o da yok. Açık tehlike halinde trafikteler.”
İŞTE O YÖNETMELİK
Neler var geçen yıl çıkan e-scooter yönetmeliğinde, hatırlatalım:
- Kullanım yaşı 15 ve üzeri.
- Saatte 25 kilometre hızla gidilebilecek.
- Kaldırımda kullanılmayacak.
- Bisiklet yolu veya şeridinin olduğu yerlerde taşıt yolundan sürülemeyecek.
- Azami hız sınırı 50 kilometre ve üzeri olan karayollarında kullanılamayacak.
- Yan yana sürerek şeridi işgal etmek, başka araçlara tutunup kullanmak yasak.
- Manevra için işaret verme dışında sürücü iki eliyle kullanmak zorunda.
- Birden fazla kişi binemeyecek, sırtta taşınan eşyalar dışında yük taşınamayacak.
TRAFİKTE KÜÇÜK HATA YOKTUR
Okullarda ‘Trafikte küçük hata yoktur’ eğitimleri verdiklerini ve toplum olarak trafik konusunda belirli bir bilince ulaşmak gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Ilıcalı, diyor ki: “Dikkat çektiğim bu basit kurallara uyan gördün mü? Ben görmedim. Daha 2 gün önce 3 kişi aynı araca biniyordu. O zaman daha fazla e-scooter ölümleri yaşansın istemiyorsak ne yapacağız?
1- E-scooter kullanacak kişilere muhakkak ehliyet ya da belge sorulmalı.
2- İki tekerlekli araçta dengede durmak zordur. Trafikte insan daha da heyecanlanır, eli ayağı karışır. O sebeple sürücüler en az 2 hafta güvenli sürüş eğitimi/belge almalı.
3- E-scooter da bir ‘araçtır’. Motor da var bunlarda niye plaka yok? Muhakkak plaka takılmalı.
4- Belediyeler acil olarak bisiklet/e-scooter yolları yapmalı.
5- Bu yollar yapılana kadar bu araçların sadece EDS olan güzergâhlar üzerinde kullanılmasına izin verilmeli (Sürücüler her an denetleneceklerini bilmeliler).
6- Bunun dışında da iki teker sürücüleri sıkı ve sürekli denetlenmeli
7- Kamu spotları hazırlanmalı, okullarda eğitim verilmeli, bilinç oluşturulmalı.
E-SCOOTER EHLİYETİ ŞART KOŞULMALI
Güvenli Sürüş Eğitmeni Serkan Çabuş, e-scooter kazalarındaki temel problemin ehliyetsiz yani trafik bilgisi yetersiz kişiler ile otomobil sürücülerinin motor, bisiklet ya da e-scooter kullanıcıları ile aynı trafiği paylaşma konusunda yeterli eğitimi olmamasından kaynaklı olduğunu söylüyor: “Trafik bilgisi olmayan kişi hangi işaretin ne anlama geldiğini nereden bilecek? Hali ile bu kişi trafikte hata yapmaya da çok açık. E-scooter’ların kaldırımda sürülmesi yasak. Tecrübesiz, ehliyetsiz
sürücüler yollara inmek zorunda. Hız sınırını da aşıyorlar. Hiçbir koruyucu kıyafetleri yok, kask takmıyorlar. Oysa kasksız bir motor sürücüsü hemen ceza yiyor. Paranız varsa, yaşınız tutuyorsa gidip istediğiniz gibi e-scooter kiralayabiliyor, alıyorsunuz. Hatta firmalar, ‘Vergi yok! Sigorta yok! Ehliyete gerek yok!’ diye kampanya yapıyor. Bunları önlemedikçe kazaların önüne geçemezsiniz.”
ÜLKE ÜLKE E-SCOOTER YASALARI
ALMANYA: E-scooter’ların sigortalanması, kayıt altına alınması ve plaka takılması şart. Ayrıca her araçta bir değil iki fren, lamba, reflektör ve zil bulundurulması zorunlu. Yaş sınırı 14. Saatte 20 kilometre hıza kadar izin var. Kaldırım ve yürüyüş yolları yasak. Kask ve yelek ‘muhakkak’ önerilenler listesinde.
FRANSA: 12 ve üzeri yaştaki kişiler kullanabiliyor. Azami hız saatte 25 kilometre ancak yaya yoğunluğunun fazla olduğu bölgelerde bu sınır saatte 8 kilometreye kadar düşüyor. Kask takılması, yelek giyilmesi ayrıca araçta iki fren, ışık, korna bulunması zorunlu. Aracı kullanırken müzik dinlemek, kulaklık takmak da yasak. Eğer bu kurallara uymazsanız 1500 Euro ceza ödüyorsunuz.
İTALYA: Roma’da 2 Amerikalı turistin scooter ile meşhur İspanyol merdivenlerine 25 bin Euro’luk zarar vermesinin ardından yeni düzenlemeye gidiliyor. Buna göre 7 olan kiralık scooter işletmeci sayısı 3’e indirilecek. Sürücülere yaş sınırı ve ehliyet şartı getirilecek. Saatte 25 olan hız limiti 20 kilometreye çekilecek, yaya kaldırımlarında sürat limiti 6 kilometre olacak.
İNGİLTERE: İngiltere’de sadece belirli bölgelerde kullanmaya izin var. Sürücülerin geçici ya da kalıcı ehliyet almaları ve araçlarını sigortalatmaları, kayıt altına almaları şart. Maksimum hızın saatte 15 kilometreyi geçmesi, kaldırım ve yaya yollarında sürülmesi ise yasak. Kask öneriliyor ama zorunlu değil.
