Restoran ve kafeleri ne bekliyor

KURALLARA UYMAK ŞARTIYLA HAZIRIZ

TÜRKİYE Lokantacılar ve Pastacılar Federasyonu Başkanı Aykut Yenice, 17 Mart’ta paket servis hizmeti verenler dışında binlerce işletmenin salgın nedeniyle kapatıldığını belirtiyor. Bu sektörde çalışanların kısıtlı sermaye ve bedenen çalışan yani günlük kazançla geçinen kişiler olduğunu hatırlatan Yenice, “Birçok işletmenin paket servis altyapısı yok. Bu durumun esnafımıza pek faydası olmadı. 150 binin üzerindeki küçük işletme ve çalışanları için hayat durdu. Devletimizin çalışmaları, kamu bankalarının desteği, kısa çalışma ödeneği sağlanması elimizi bir nebze rahatlattı ancak sürecin uzaması bizi zora soktu” diyor ve ekliyor: “Kurallara uymak şartıyla yeniden kepenk kaldırmaya hazırız.”

YENİ HİJYEN KURALLARI BELİRLENECEK

Cumhurbaşkanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı’na dilekçe yazarak, işletmelerin belirlenecek kurallara göre yeniden açılmasını talep ettiklerini dile getiren Yenice, “Yaklaşan bir bayram var. Unlu mamuller ve tatlıcılar için hayli önemli. 2 ayın cirosunu belki bu ay yapabilecekler. Sektörün tekrar canlandırılmaya ihtiyacı var” diyor ve “Ama” diyerek parantez açıyor: “Bu demek değil ki insan sağlığını riske edeceğiz. Bilim Kurulu’nun uyarıları ve koyacağı kurallar bizim için çok önemli. Yeni hijyen kurallarına göre hareket edeceğiz. Mesela masalar azaltılacak, içeri giriş-çıkışlar kontrollü olacak. Ustasız, belgesiz lokanta çalıştırma yolları engellenecek, denetimler arttırılacak.”

BÜYÜK İŞLETMELER AÇILMASIN

SAHAN restoran zincirinin sahibi, Okan Üniversitesi Gastronomi Bölümü öğretim görevlisi Tahir Tekin Öztan: “Küçük işletmeler, ‘Kuaför ve güzellik salonları, AVM’ler açılabiliyorsa bizler de ‘sınırlı’ kapasiteyle açılalım’ diyorlar ancak aynı durum zincir restoranlar için geçerli değil maalesef. Bizlere devlet desteği şart. Neden? Şu an kapalı, kira ödenmiyor. Kısa çalışma ödeneği alınıyor. Yüzde 50 kapasiteyle ‘Haydi açın’ denildiğinde yüzde 50 kira ya da vergi ödüyor olacak mıyız? Hayır. ‘Madem açtın, ödeyeceksin’ denecek. Ayrıca elektrik-su faturası, çalışanlarımızın maaşları sabit kalacak, gelirimiz ise o da belki bir ihtimal yüzde 50 olacak. Bu iflas etmemiz demek.”

VERGİ VE SİGORTADA İNDİRİM YAPILMALI

Öztan, “Peki beklentiniz nedir?” sorusuna şöyle cevap veriyor: “Bana yüzde kaç kapasiteyle aç denilirse işçi maliyeti, vergi, KDV ve kira o oranda düşmeli. Aksi olacaksa inanın kapalı kalsın. Ben açmamaya razıyım. Açarsak, inanın birçok insan batar. İnsanlarda zaten korku var. ‘Tam kapasite çalışın’ denilse bile kimse restorana falan gitmez uzun bir süre. O nedenle devletimizin bu konuda bize bir süre daha yardımcı olması lazım.”

İTALYA’DAN BİR ÖRNEK

Fotoğraflar Roma ve Milan’dan. Masalarda tuzluk dahi yok. Masalar arasında ise fiber cam var. Restoranlar sınırlı sayıda kişiye hizmet veriyor. Açık büfe hizmeti yok. Yemekler şeffaf kapta servis ediliyor. Maske ise zorunlu.

ARTIK YENİ NORMAL VAR

BİLİM Kurulu üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, uygulanması gereken kuralların net ve belli olduğunu söylüyor. “Ağzımızdan çıkan her türlü sözün süreci etkilediğinin farkındayız” diyen Özlü, “Unutulmamalı ki artık yeni bir normal var. ‘Normalleşme’ diyoruz ama bu ‘Her şey salgın öncesindeki gibi olacak’ demek değil. Nedir kurallarımız? Sosyal mesafenin korunması, hijyen-temizlik, maske kullanımı, havalandırma sistemlerinin temiz, bakımlı olması, filtrelerin yenilenmesi, mekânda herhangi bir yığılmanın olmaması. Hangi meslek grubu olursa olsun fark etmez, saydıklarım sağlıklı bir yaşam için olmazsa olmazlarımız. Bunlar uygulanabilecek mi? Gerekli kontroller sağlanabilecek mi? Bu soruların cevabını meslek grupları çalışıp taleplerini devletin gerekli kurumlarına iletsinler. Ne zaman ve hangi koşullarda açılır? Ona kurumlar karar verecektir. Tekrar bir risk yaşanmaması için saydığım hususlara dikkat edilebilirse, dikkatli adım atılırsa sorun olmayabilir. Olursa da geri adım atılır” diyor.

YÜZDE 50 KAPASİTEYLE AÇALIM

İSTANBUL Beyoğlu, süreçten en fazla etkilenen bölgelerden. Ortalama kira bedelinin 35 bin lira civarı olduğu bölgede binlerce işletme var. Onlardan biri, Baran Lahmacun. Sahibi Tevfik Tanrıkulu dükkânında 26 kişi çalıştığını, kirasının ise 32 bin lira olduğunu, 2 aydır da kapalı olduklarını söylüyor. Tanrıkulu, “Tüm giderler sabit duruyor. Personel maaşları ve kira işliyor. Geçmişten gelen borçları ödeme yükümlülüğümüz ve krediler var. Yani gider çok, gelir yok. Nasıl olacağına Sağlık Bakanlığı karar verecektir ancak bizim de bu şartlarda devam edemeyeceğimiz aşikâr. Beklentimiz dükkânımızın ‘sınırlı’ olarak, belki yüzde 50 kapasiteyle açılması yönünde” diyor.

KÂR AMACIMIZ YOK

Tanrıkulu 2020’den artık bir umutları kalmadığına da dikkat çekerek “2 aylık bu durma bizim 12 ayımıza mal oldu. Sınırlı kapasiteyle açılalım diyoruz ama beklentimiz de kâr yapmak değil. Maaşları ödeyelim, kira çıksın yeter. Paket servisi başka bir altyapı gerekli olduğundan yapamadık. Başka kazancımız da yok. Beklemedeyiz” diyor.