Sinema afişleri

Başak Ürkmez’in ‘Dev Sinemaların Devasa Afişleri, Sinema Fenerleri’ çalışması bu konuda önemli bir kaynak kitap.

Gençliğimde birçok sinema afişinin hazırlanışını, yapılışını, fuayelerdeki çalışmaları seyrettiğimi hatırlıyorum.

Füruzan

Dijital çağa geçildiğinden olsa gerek afişlerin eskisi kadar önemi kalmadı sanki. Meydanlarda, dev panolarda pek görünmez oldular.

Daha çok dizi afişlerine rastlıyorum neredeyse.

Eskiden, özellikle Türk filmleri için yapılan afişlerde kimin adının üstte olacağı, kimin kaç punto büyüklükte yazılacağı tartışmalara yol açardı.

Çalışmaya emek verenler ve yazı sıralaması şöyle:

Devasa Film Afişleri

Sinema Fenerleri

Amerikan Sinema Girişleri: Röp. Gonca Koyuncu

Japon Sinema Fenerleri

Hint Sinema Fenerleri: Röp. Gonca Koyuncu

Tayvan Sinema Fenerleri

Yunan Sinema Fenerleri: Liz Alderman

Gana Sinema Fenerleri: Jacopo Prisco

Sinemamızda Sinema Fenerleri: Gökhan Akçura

Erol Ağakay: Röp. Hasret Tüzün

İbrahim Küçükenez: Röp. Duygu Sezgin

Ömer Yıldız: Röp. İbrahim Niyazioğlu

Sinema Fenerleri Restorasyonu: Serendip Restorasyon

SİNEMA FENERLERİ PROJESİ

SİNEMA fenerlerinin günümüze kadar ulaşabildiğine dair bir kayıt bulunmuyordu. Bu devasa boyutlu afişler, çeşitli arşivlerde bulunan fotoğrafları sayesinde biliniyordu. Prof. Sami Şekeroğlu Sinema TV Uygulama ve Araştırma Merkezi arşivinde bu örneklerin bulunmasıyla orijinal eserlere ulaşıldı. Merkez arşivinde bulunan eserlerin ‘Benim Sinemalarım’ filmi için 1989’da Ömer Yıldız tarafından üretildiği tespit edildi. Restorasyon ve araştırma içeren bir proje gerçekleştirildi.

Gülsün Karamustafa

‘BENİM SİNEMALARIM’

Yıl: 1990

Yönetmenler: Gülsün Karamustafa, Füruzan

Sinema fenerlerinin kullanıldığı ‘Benim Sinemalarım’ filmi; Füruzan’ın aynı adlı öyküsünden uyarlanmıştır. Türk sinemasında yönetmenliğini iki kadın yönetmenin ortak üstlendiği ilk ve tek filmdir.

SİNEMA FENERLERİ

Sinema fenerleri, vizyona giren filmlerin tanıtımlarının yapılması için sinema salonu işletmecileri tarafından sinema binasının ön cephesine asılmak üzere, bu işlerle uğraşan ressamlara özel olarak yaptırılmış devasa boyutlardaki afişlere verilen addır. 1920’li yılların sonlarından başlayarak 1990’lı yıllara kadar kullanılmaya devam etmiştir.

Kitapta sinema feneri tasarladığı bilinen önemli isimlerden bazıları yer almaktadır.

Ali Suavi Sonar, Esin Yüksek Dalay’ın röportajında bu konuda bilgi veriyor:

“Ben Babıali’ye 1935 yılında geldim. Bu arada İpekçi Kardeşler vardı, meşhur, onların sinemaları Melek, İpek ve Elhamra’da gösterilen filmler için büyük cephe afişleri ve film jenerikleri hazırladım.”

Şimdi bu afişleri daha bilerek, daha anlayarak seyredeceksiniz.

Beyoğlu’nda, İstiklâl Caddesi’nde bu afişlere çok rastlardık. Işıklı olanları da vardı.

(Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yayınları)

KARAGÖZ – HACİVAT

YAZIYA eski ramazanlar diye başlamayacağım. Ama ramazan günlerinde Karagöz-Hacivat ikilisini arıyorum.

Bence onlar bugünün sosyal medyasının temsilcileriydi. Diyalogları bugüne uyarlansa seyredilir bir eser ortaya çıkar. Özellikle sosyal medyayı ele alsalar yeter.

Bizim yayıncılığımızda çok iyi Karagöz kitapları vardır, bence bir toplumun çatışmalarını öğrenmek için bu metinleri okumak lazımdır. O metinler farkları ortaya koyar, okuduğunuzda kuşaklar arası, insanlar arası çekişmelerin ustaca yazıldığını fark edeceksiniz. Bence bir toplumun insan tarihi komedilerden çıkar.

Meddahı, ortaoyununu da öğretmeliyiz.

Birkaç kitap salık vereyim:

Karagöz – Cevdet Kudret

Türk Temaşası – Selim Nüzhet Gerçek

Türklerde Karagöz – Orhan Şaik Gökyay

İÇERİDE NE YAPILDIĞINI GÖRMEK

MSGSÜ İstanbul Resim ve Heykel Müzesi’ne girdiğinizde solunuzda bir atölye odası göreceksiniz.

Burası müzenin heykel restorasyon odası. Şu anda Zühtü Müridoğlu ile İlhan Koman’ın heykellerinin nasıl elden geçirildiğini görebilirsiniz. Tahta olanın yıpranan bölümleri dikkat çekiyor.

Müzelerin önemli bir bölümüdür restorasyon.

Gelen bir ziyaretçi de çalışmaları seyredebilir.

Yurtdışında da böyle yapılıyor.

Bir sanatçımız Amsterdam’da ‘Rijksmuseum’u gezerken canlı bir onarımı da izlemişti kısa süre önce.

Rembrandt’ın ‘Gece Bekçisi’nin restorasyonu canlı olarak izleniyormuş.

İlhan Koman