Yalçın Bayer: Laiklik ve din özgürlüğü

Yalçın BAYER

OKUR HATTI

LAİKLİK, son yıllarda ülkemizde en çok tartışılan konulardan biridir. Oysa bu alanda asıl tartışılması gereken din özgürlüğüdür. Laiklik, din özgürlüğünün gereği gibi gerçekleşebilmesinin başta gelen koşulu ve güvencesidir; bu bakımdan, din özgürlüğüne bağlı bir yan kavramdır. Din özgürlüğünün niteliği ve gerekleri üzerinde anlayış birliği sağlanırsa, laikliğin içeriği ve anlamı üzerinde anlaşmak da kolaylaşabilir.

Din özgürlüğü, çeşitli uluslararası insan hakları bildiri ve sözleşmelerinin hemen tümünde yer alan temel ve vazgeçilemez insan haklarından biridir. Buna karşılık, bu bildiri ve sözleşmelerde, din farklılığı nedeniyle insanlar arasında ayrım gözetilemeyeceğine ilişkin bazı hükümler dışında, ‘‘laiklik’’ diye bir ilke veya kavramdan söz edilmektedir.

Çağdaş anlamda din özgürlüğü, insanlara, istedikleri dini inancı benimsemek, hiçbir dini inancı kabul etmemek, din konusundaki inanç ve kanaatlerini istediği gibi değiştirmek, açıklamak, yaymak ve bunların gereklerini yapmak hakkının tanınmasını gerektirir. Öte yandan yine bu özgürlüğün bir sonucu olarak, kimse din alanındaki inancını açıklamaya, bir dine veya ibadete veya dini eğitime katılmaya zorlanamaz. Kimseye dine ilişkin inanç ve kanıları yüzünden ayırım gözetici muamele yapılamaz.

Din özgürlüğünün, yukarıda belirtilen nitelikleriyle gerçekleşebilmesi için, kamusal kişi, kurum, kuruluş ve görevlilerin, bu özgürlüğe saygılı olmaları, bir dini inancı kayırıcı, yüceltici veya aşağılayıcı, herhangi bir dinsel kanaat üzerinde baskı kurucu veya destekleyici tüm davranışlardan kaçınmaları, özetle dinsel inançlar karşısında tarafsız kalmaları ve hepsine eşit davranmaları şarttır. Laiklik anlayışı işte bu amaçlarla devreye girer. Yine laiklik anlayışına göre, bir toplumda herhangi bir dinsel inancın ilkeleri, hukuk kuralları haline getirilemez; çoğunun belirli bir dine bağlı olması ya da benzeri nedenlerle kamu kaynaklarından bir dini desteklemek amacıyla kaynak aktarılamaz; bir dinsel inancın toplum üzerinde baskı kurmasına müsaade edilemez.

Dinsel alandaki inanç, ibadet ve faaliyetler, çoğu özgürlükler için geçerli olan kamu düzeni, kamu güvenliği, kamu sağlığı ve benzeri nedenlerle sınırlanabilir, suç teşkil eden hareketler insan haklarına dayalı ceza hukuku ilkelerine göre cezalandırılır.

Din özgürlüğünün bu çağdaş niteliği, insanların bu alandaki kanılarının farklı oluşu, bu kanıların bilimsel kanıtlamalara elverişsizliği, dinsel inançlara karşılıklı saygı gösterilmemesi ve kamu otoritelerinin din işlerine karışmasının tarihte ve günümüzde ortaya çıkardığı felaketler ve huzursuzluklar gibi gerçeklere dayanmaktadır.

Prof. Dr. Arif PAYASLIOĞLU

Bölükbaşı'dan

bir öğüt

DEMİREL'in, Köşk'ten Güniz Sokak'a döndüğünde, kadim dostu Osman Bölükbaşı da oradaydı.

Bölükbaşı eskiden tanıdığı bazı gazetecilerle sık sık bir araya gelir, ama bir şey yazılmasını istemez.

O gün babasının arkadaşı olan bir gazeteci, kendisine ‘‘Üstadım, hayat düsturunuz nedir?’’ diye sordu.

Bölükbaşı:

- Karadeniz'de gemilerin olmasın, Romanya'da avradın, Türkiye'de de servetin...

‘‘Neden?’’ dedi gazeteci:

- 1934'te babamdan dinlemiştim. Karadeniz'de gemilerin olursa fırtınadan batar, Romanya'da avradın olursa sana ihanet eder, Türkiye'de de servetin olursa göze batar, hedef olursun.

Bölükbaşı acaba ne demek istedi?

65 yaşındaki

bunak mıdır?

DÜZCE'nin Soğuksu Köyü'nde ikamet eden ağabeyime bir vekálet vermek üzere gittiğim noterden ‘‘Beyefendi siz 67 yaşında görünüyorsunuz, dolayısıyla doktor raporu almanız gerekiyor, zira 65 yaşını idrak edenler için bakanlığın bu yönde kesin talimatı var’’ dendi.

Tabii noter haklıydı.

Anlayamadığım husus var; bugün Türkiye'yi yöneten en üst düzeydeki yöneticilerin çoğu 65 yaş sınırı üzerindedir. Onlar bu yaşta yüksek bir performasyonla falso vermeden bu ülkeyi yönetebiliyorlar da, benim ağabeyime basit bir vekáletname vermem sakıncalı oluyor.

Bu durum beni son derece şaşırttı ve üzdü. Ben mukaddes kitabımız Kuran-ı Kerim'in tamamını ezber olarak hıfzında tutan bir kişiyim, yani bunak değilim. Dolayısıyla devamlı cemiyet içerisinde insanlarla haşır neşir durumda olduğumdan kesinlikle ifade ediyorum ki, bu ülkede yaşayan insanların % 95'i bu uygulamayı hak etmiyor.

Sağlam insanları ruhi ve bedeni bunalımlara sürükleyici nitelikte olan bu kararın tekrar gözden geçirilerek tamamen durdurulması, yok zaruri ise çıtanın en az 10 yıl yukarıya kaldırılması gerekmektedir. Ayrıca bu tür kararları almadan önce yetkili bazı psikologlara danışılmasının yerinde olacağını düşünüyorum.

AB, milenyum diye yırtınıyoruz. Bu güzel günleri yaşlı insanların daha fazla yaşama hakkı vardır. Esasen kuyruklardan usanan yaşlılarımızı bir de doktor raporu kuyruğuna sokmayalım. Yazıktır!

Cavit AKMAN-E. Din Görevlisi-ANKARA

Fatih gidemez

CNN'den Semiha Öztürk, ‘‘Demedim mi?’’ dedi. ‘‘Zaferi Taffarel noktalayacak, Cimbom tur atlayacak.’’

Bazılarımız zaferi Hakan'ın gollerinin getireceğini söylüyordu. Öztürk haklı çıktı.

Zafer, Avrupa'ya karşı makus talihimizi yendiğimizin bir göstergesi mi? Türkiye, AB'ye ‘‘Artık beni dışlayamazsınız’’ dedi. Sırada, Manoca'daki Süper Kupa var.

GS en büyük, Fatih Terim de bir imparator... ‘‘Bu olayın maddi değeri olamaz’’ diyen Terim, GS'den gitmemeli, Hagi, Hakan ve Taffarel de.

Yeter ki, GS yönetimi açık yürekli Fatih'in mesajını iyi algılayabilmeli.

Bu zafer cumhuriyet tarihine önemli bir not düştü.

İLK kez devlet memuru olacaklar için yapılan sınav sonucuna göre kazananların başvurusu iki ay önce bitti. Ama devletten hálá ne bir açıklama geldi, ne de bir atama yapıldı. Lütfen bir açıklama bekliyoruz.

Derya EMEK-İSTANBUL

'27 Mayıs'tan 28 Şubat'a Ordu ve Siyaset''. Konuşmacı, Hasan Yalçın. Tarih: 20.5.2000 Cumartesi. Yer, Buca Belediye Düğün Salonu-Şirinyer Parkı, saat 14.00-18.00.

OKURLARIMIZA... Hulusi Turgut'un hazırlayarak ABC Yayınları arasında çıkan Demirel'in 50 yıllık devlet görevinde yaptığı hizmetlerinin yer aldığı 'Görüntüler' adlı belgeseli temin etmek isteyenler; Dünya Dağıtım'a (Tel: 0212-629 46 28, Faks: 629 46 27) başvurabilirler.