Türkiye'nin Richard Branson'u

Önce Türkiye’nin iki büyük tur operatörü Öger ve ETS Atlasjet’te buluştu. Tarifeli iç hat, büyük havayollarının ligi IATA’ya üye ilk Türk özel şirketi derken filo 2 uçaktan 17’ye çıktı. Doğaner için bunlar sadece bir başlangıç. 1 Kasım’dan itibaren Almanya'ya tarifeli uçmaya başlayacak Atlasjet asıl çıkışını 2007’de yapacak. A330’larla Amerika ve Uzakdoğu’ya tarifeli uçuş başlayacak. Tuncay Doğaner kendine örnek olarak İngiliz iş adamı Sir Richard Branson’un Virgin Atlantic Havayolları’nı alıyor. Virgin 1984'te kurulduğunda sektörde farklı yolcu konforuyla devrim yapmıştı. İlk günden British Airways ile trafik hakları konusunda yarışa giren Virgin bugün 300'den fazla uçağa sahip dev bir havayolu. İşte Genel Müdür Kaptan Pilot Tuncay Doğaner'in ağzından geçen yıl iki uçaktan başlayıp hızla büyüyen Atlasjet'in öyküsü. Tolga ÖZBEK

Atlasjet’in 14 aydır başındasınız. Nasıl geçti bu süre?

- Havayolları batarken, sıkıntılar yaşarken o dönemde bazı şeyleri gördük ve yatırım planımızı yaptık. Önce iç hatlarımızı oturttuk. Bölgesel havacılığa girdik ve onun özel uçağını getirttik. IATA üye ilk özel havayolu olduk. İnterland anlaşmalarıyla British Airways, Air France, Emirates, Singapur gibi havayollarının yolcularını Türkiye'nin her tarafına dağıtmaya başladık. Yani onların kalitesine ulaştık. Türkiye'de bir devrim yaparak elektronik bilet uygulamasını başlattık. Bu konuda IATA’nın pilot şirketlerinden biri olduk. Yolcularımız cep telefonundan, internetten elektronik bilet alıyor.

İç hatlarda 10 Temmuz'da birinci yılınızı doldurdunuz. Memnun musunuz?

- Büyük paralar kazanmıyoruz ama kár ediyoruz. Ancak insanların bize olan saygıları, sevgileri, bizle uçmaları, doluluk oranlarının bugünkü hali bize para kazanmaktan daha fazla keyif veriyor. Bu ülkede yeni bir şeyleri yaratmanın mutluluğunu yaşıyoruz. Kalitesiz bir sistemi sırf uçmuş olmak için değil, Avrupa standardında, olması gereken bir fiyatta milletimize sunuyoruz. Ankara haricinde tüm hedeflere ulaştık. Yıl sonuna hedef 1.5 milyon iç hat yolcusu.

İÇ HATLARA YENİ BUSİNESS

İç hatlarda business class hizmetini geliştirecek misiniz?

- Club Class olarak adlandırılan hizmetimiz büyük ilgi gördü. 1 Kasım'dan itibaren yeni bir business class konseptine geçiyoruz. Yurt içindeki havalimanlarında özel yolcu salonlarını devreye sokuyoruz. Atatürk Havalimanı işletmecisi TAV ile anlaşma yaptık. Bizim ruhumuzu sunan tasarıma sahip, bize ait salonlar TAV tarafından işletilecek.

Yolcu yeni business class'ta nelerle karşılaşacak?

- Önce güler yüz görecek. Modern tasarımlı, deri business class koltuğuna oturacak. Ekranlardan film izleyecek. İç hatlarda 55 dakikaya kadar sunulabilecek en güzel ikramı vereceğiz. Biz turizm kökenli bir grubuz. İsteyene limuzin, isteyeni evine kadar bırakma servisine de başlıyoruz. Web sayfamızda bu hizmetlerimizi yolcularımız görüp paket halinde satın alabilecek. Bir de engelli yolcularımızın uçağa daha kolay inip-binmeleri, kabinde rahat olmaları için çözümler üretiyoruz.

İç hatlardan sonra Ege adalarından Mikanos ve Santorini gibi yeni hatlar açtınız. Talep nasıl?

- Çok ciddi taleple karşılaştık. Bu bir başlangıç. Türk insanı hem Bodrum'u hem de Mikanos'u, Santorini’yi görsün. Türkiye'nin nasıl bir güzelliğe sahip olduğunu ama ne kadar ucuza pazarlandığını, bazı yerlerin de nasıl iyi pazarlandığının fark etsin.

Dış hatlarda tarifeli hedefinize ne zaman başlayacaksınız?

- İç hat gibi engellenmeyeceksek öncelikli Almanya 1 Kasım’da başlayacak. Öger olarak bu pazarda güçlüyüz. Arkasından Avrupa'nın ana merkezlerine uçacağız.

Uzun vadede hedefiniz nedir?

- Biz bu büyüme trendinde filomuzda tarifeli-tarifesiz ama dünyanın her tarafına uçan bir havayolu olmak üzere yola çıktık. Uzun menzilde Airbus A330 için görüşmelerimiz devam ediyor. İç ve dış hatlarımızı oturttuktan sonra mutlaka bir havayolu ittifakının içine girip code-share (ortak uçuş) yapacağız. Hem Uzakdoğu’ya hem de Amerika'ya alt yapımızı tamamladıktan sonra tarifeli uçacağız.

Atatürk Havalimanı tam kapasite kullanılmıyor

Bu yıl İstanbul çıkışlı uçuşlarında rötarlar artıyor. Zamanında kalkış oranlarınız ne durumda?

- Ne yazık ki yüzde 98'ten 94'e düştük. Ancak nedeni biz değiliz. Uçaklarımız hazır ama İstanbul Atatürk Havalimanı'nda hem gelen hem de giden trafikte benim anlamakta güçlük çektiğim nedenlerden slot uygulaması var. Meydan slotu Brüksel’den uygulanıyor. O yüzden Atatürk Havalimanı'na saatte 18 uçak inişi kabul ediliyor. Sorunun ortak çözülmesi lazım. Bence Atatürk Havalimanı tam kapasite kullanılamıyor. Hızla 06-24 pistinin uzatılması, piste paralel taksi yolu yapılması gerekiyor. 18-36 sol pisti hemen açılmalı ve diğer pist hemen bakıma alınmalı. Avrupa'da olduğu gibi uçaklar arasında ayrımın 5’ten 3 mile indirilmesi gerekiyor. Ondan sonraki iş hava trafik kontrolörlerimize düşüyor. Kontrolörlerimiz bunları yapabilecek kabiliyette insanlar. Ama hem kadro hem de sosyal imkanlar açısından düzenlemelerin yapılması şart.

KAPTAN PİLOT TUNCAY DOĞANER

İzmirli Tuncay Doğaner 1981’de Hava Harp Okulu’ndan mezun oldu. Hava Kuvvetleri’nde av-bombardıman uçaklarında görev yaptı. 1986’da motoru duran F-104 uçağından fırlatma koltuğuyla atlarken belini inciterek Hava Kuvvetleri'nden ayrıldı. 1987’de İstanbul Havayolları’na girdi. Uzun yıllar kaptan pilot ve yönetici olarak görev yaptı. 2000 yılında Gözen Grubu’yla birlikte Free Bird Havayolları’nı kurdu. 2004’te AtlasJet’e geçti. ETS ve Öger gruplarını AtlasJet’te kendi projesiyle birleştirdi. Toplam 15 bin uçuş saatine sahip Doğaner şirketin başında olmasına rağmen haftanın üç günü aktif olarak uçuyor.

ÇILGIN İŞ ADAMI RICHARD BRANSON

Branson 1984'te bir inat uğruna Virgin Atlantic’i kurdu. Yolcu konforunu uçakta masaj servisi, yatak haline gelen koltuklar gibi ilklerle yükseltti. British Airways ile özellikle uzun menzilli hatlarda trafik haklarının alınmasında büyük rekabete girdi. İki katlı Airbus A380 siparişi veren Virgin şimdi uzaya sefer yapacak ilk havayolu olmak için çalışmalarını yapıyor. Branson Global Flyer olarak adlandırılan roket-uçak ile uzaya yolcu taşıyacak.

Hedef 30 uçak

Filo hızla büyüyor. Hedef kaç uçak?

- Hedefimiz 2006'dan itibaren minimum 30 uçak. Hepsinin anlaşmalarını yaptık. Filonun yarısı tamamen iç ve dış hatlarda tarifeli uçacak. Diğer uçaklar da charter (tarifesiz) sefer yapacak.

Büyüme çok hızlı değil mi?

- Biz büyümüyoruz. Atlasjet’in ortağı bulunduğu Öger ve ETS’nin mevcut yolcu portföyünde olması gereken yere doğru geliyoruz. Büyümemiz 26 uçaktan sonra başlayacak. Bundan sonraki büyüme, oluşturduğumuz pazarın büyümesi olacak. Filomuzun 200 koltuk ve üzeri Boeing 757 kullanacağız. Altında charterda 180, tarifelide 168 koltuklu Airbus A320 olacak. Türkiye’de 144 koltuklu Airbus A319’un ilk kullanıcısı olacağız.

Neden Airbus A319?

- Türkiye'nin büyük uçak ihtiyacı 20 Haziran'da başlar ve 15 Ekim'de sona erer. Bu periyotta Jumbo Jet de, otobüse kanat da taksanız uçar. Ama yaz dışında büyük uçakları pazarlamanız mümkün değil. Geçmişteki duayenlerimiz kış fiyatı diye düşük bir fiyat çıkartmışlar. Kış aylarında sırf para çevirmek için uçuyorsunuz. Halbuki kışın uçağın maliyeti yazdan daha fazladır. A319 kış ayları için idealdir. Doldurma sorunu yoktur.

Çok farklı uçak tipleri olması bir sorun oluşturuyor mu?

- Hem pilotlarımız hem de teknisyenimiz yıllarca hem Airbus hem de Boeing kullandılar. Bu, tamamen Airbus kullanacağız anlamına gelmiyor. Hem Boeing hem de Airbus olabilir. Yarın 15 Boeing 737, 15 Airbus da kullanabiliriz. Biz tek bir şirketle devam etmeyi planlamıyoruz.

CRJ700’lerle yıllar sonra Türkiye’ye ilk defa modern anlamda bölgesel jet getirdiniz. Bir yandan da rakip Embraer'le anlaşmanız var. Bölgesel uçak filosu nasıl şekillenecek?

- Ankara uçuşları askıda olduğundan dolayı CRJ700'leri verimli kullanamıyoruz. Ankara merkezli tüm doğu ve güneydoğu uçuşlarını bu uçakla yapacağız. Embraer ile imzaladığımız anlaşma ise devam ediyor. Ancak Embraer geçen yıl bizi zor durumda bıraktı. İlan ettiğimiz tarifeden bir ay önce Embraer 170 uçaklarının sertifikasyon sürecinin uzadığını, teslimatı yapamayacağını söyledi. Bu işin arkasında durduğumuzu göstermek amacıyla rakip Bombardier’in CRJ700 uçaklarını getirdik. Bölgeselde 6’sı kesin 4’ü opsiyonlu filo planımız devam ediyor.

Yurtdışından aldığınız bir model var mı?

- En çok Richard Branson'u ve Virgin Atlantic Havayolları'nı örnek aldım. O dönemde Atlantik seferlerine bizim Ankara uçuşları gibi müracaat ettiler. British Airways ve American Airlines engellemeye kalktı. Şu anda Virgin, Atlantik hattının en iyi havayollarından biri. 300'ün üzerinde uçağı var. Rekabette BA ve AA'nın ne yolcuları azaldı ne de zarar ettiler. Ama hem pazar büyüdü ve Virgin markası oluştu. İnsanlar insan gibi uçmaya başladı. İkinci olarak Amerikan JetBlue. Aynı modeli Türkiye şartlarına uyguluyoruz. İnşallah 2008'de bir bacağımız New York’ta JetBlue ile beraber olacaktır.

İç hatlarda slot yoktur

THY ile slot problemi yaşadınız. Çözümde hangi aşamadasınız?

- Normalde dünyada iç hatlarda slot yoktur. Slot genellikle dış hatlarda olur. Historic (tarihi) slot, yıllardır iki ülke arasında aynı saatlerde gidip geldiyseniz o sizin kişisel olarak elde ettiğiniz bir haktır. İç hatlarda slot eğer havalimanı kapasitesi aşıldıysa o zaman da eşit olmak kaydıyla uygulanır. Tabi ki 72 yıldan beri bu işi yapan bir havayolu varsa onun hakları baki kalacaktır. Ancak THY’nin 72 yılından bahsederken biraz dikkatli olmak lazım. 1985’ten bu yana özel sektör bu pazarda. Artık slotların adil dağıtımı gerekmektedir. Bunu da bağımsız bir kurum dağıtmalıdır. Siz hem piyasada olacaksınız, hem rekabet edeceksiniz, hem de Slot Koordinasyon Merkezi sizin altınızda olacak. Personelin maaşını da siz vereceksiniz. Bunun bağımsızlığından, özerkliğinden bahsedemezsiniz. Slot Koordinasyon Merkezi'nin mutlaka Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'ne bağlı ama siyasi otoriteden bağımsız bir yer olması gerekir. Biz kalite ortamında ama serbest piyasa koşullarında her türlü rekabete hazırız. Serbest piyasa koşullarında rekabet ederken devletin sopasıyla rekabet etmeye kalkarsanız bu olmaz.

Slot sorunu çözüldüğü zaman Ankara'ya günde kaç uçuş yapacaksınız?

- Ankara'da zaten bizim uçuşların yarısı bağlantılı Anadolu seferleri. Atlasjet bir IATA üyesi havayoludur. IATA üyesi havayolu Ankara’ya uçamıyorsa bu Ankara’nın ayıbıdır. Biz şu anda sayın Ulaştırma Bakanına saygımızdan, inancımızdan dolayı çözümünü bekleyerek duruyoruz. Ama Ankara bizim olmazsa olmazımızdır. Mutlaka bir gün Ankara’ya uçacağız.