Sarığı giy, cevabı ver

Ege CANSEN

Adamın biri, içinden çıkamadığı çetin bir soruyu Nasrettin Hoca'ya sormuş. Hoca, derin derin düşünmeye başlamış, bir türlü cevabı bulamamış. Olayı izleyenlerden biri, ‘‘Hoca Hoca, başındaki sarıktan utan; bir soruya cevap veremiyorsun’’ diye çıkışmış. Hoca, çok bilmiş adamı yanına çağırmış. Başındaki sarığı çıkartıp onun başına giydirmiş; sonra da ‘‘İşte şimdi sarık senin başında, madem hikmet sarıkta, hadi bakalım cevabı sen ver’’ demiş.

* * *

Ekonominin gündeminde (kim saptıyorsa) yine ‘‘paket’’ var. Yaklaşık yirmi yıldır iktisadi makaleler yazarım. Kaç tane ‘‘paket yazısı’’ yazdım unuttum. Benim makale yazma yöntemim, önce ‘‘sarığı başa giymek’’ sonra kalemi ele almaktır. Ünlü bir yazar, ‘‘tenkit, okura rüşvet vermektir’’ der. Herhangi bir yazıyı, okura rüşvet vermeden okutmak imkânsızdır. Dikkat ettim, sarığı başıma giydiğimi iddia etsem de ‘‘rüşveti’’ (okur hariç, herkesi tenkidi) sıkça kullanıyorum. Çok görmeyin.

* * *

Soru, enflasyon nasıl düşer? ‘‘Sarıklılar’’, yani ilgili bakanlar ve yüksek devlet memurları, bu konuda sıkı hazırlık içindeler. IMF, Dünya Bankası, Avrupa Birliği gibi, bir istikrar programında, Türkiye'yi destekleyebilecek her kuruluşla görüştüler. Şimdi iş, paketin açıklanmasına kaldı. Güngör Uras'a göre, bu ‘‘pat’’ diye olabilirmiş. Vallahi ben Güngör'den korkarım. Öyle diyorsa, bir bildiği vardır. Tabii bizim esas merakımız şu: Bu paketle enflasyon düşer mi? Düşerse, ne zaman ve kaça düşer?

Sarığı giyip, bu işi bi yol da ben düşündüm. Aklımdan, ücret artışlarını kısmaktan tutun da, fiyatların dondurulmasına; emekli yaşının 60'a yükseltilmesinden kalkın da tarım desteklerinin azaltılmasına, konsolidasyondan başlayın da devalüasyona kadar bir sürü şey geçti. Her birinin olabilirliğini ve nihai faydasını irdelemeye çalıştım. Çoğunun üstünü çizdim. Çok radikal bir program (İsrail veya Arjantin modeli) siyaseten uygulanamayacağına göre, geriye yapılacak iki şey kaldı.

1. İç borçların uzun vadeye yayılması;

2. Devletin vergi gelirlerinin artırılması.

Şimdi paketi bekliyorum. Bakalım içinden neler çıkacak? Benim üstünü çizdiğim tedbirlerden hangisi, listeye dahil veya benim hiç aklıma gelmeyen ne gibi orijinal buluşlar var pakette göreceğiz. Ama en önemlisi, yukarıda zikrettiğim iki hususta acaba neler derpiş ediliyor?

Bunlardan ‘‘kritik’’ olanı, birincisi. Yani, iç borçların uzun vadeye yayılması. Bu işi, TL. ile yapmak mümkün değil. Ne borç isteyen kamu, ne de borç veren halk, bu TL. ile uzun vadeli kontrat yapmaz. O zaman, iç borçların hangi para birimiyle, ‘‘uzun vadeye yayılacağı’’ sorusuna geliyoruz. ‘‘Yeni Lira’’ gevelemelerinin altında bu arayış olabilir.

SON SÖZ: Neyi yapacağını söyleme, neden vazgeçtiğini açıkla.