Güneydoğu Asya ve sıcak para

Salih NEFTÇİ

Güneydoğu Asya ve sıcak para olayını IMF-Dünya Bankası toplantısından haber gönderen arkadaşlardan farklı bir şekilde ele alacağız. Hong Kong'dan gönderilen yazılar işin bir yönünü gayet güzel yansıtıyor.

Biz olaya başka bir açıdan bakacağız.

DİL

Hong Kong ve Singapur arasındaki bir farkı havaalanından taksiye binince hemen fark ediyorsunuz.

Singapurlu taksici, Çince konuşmaktan memnun oluyor. Çince'yi katletsek de sohbet başlıyor.

Hong Konglu taksici, Çince sorulara donuk bakışlarla cevap veriyor. Çince biliyor mu belli değil. Ama soğuk.

Benzer davranışa dükkânlarda, ofislerde de tanık oluyorsunuz.

Hong Kong, Çin'in güneyinde konuşulan ‘‘Cantonese’’ dilini kullanıyor. Çince konuşanlara biraz mesafeli yaklaşılıyor. (Çinliler'in büyük bölümü Cantonese diline ‘‘Çince’’ demez.)

Hong Kong, İngiltere'den Çin'e geçmeden önce de böyle bir tutum vardı. Ama haziran ayındaki transferden sonra bu psikoloji Hong Kong'da epeyi güçlenmiş. Ne kadar kalıcı olur göreceğiz.

Bu yüzeysel izlenim Çin kültürünün bu iki önemli merkezi arasındaki farklılığı gösteren bir sembol.

İş dünyasındaki ilişkiler de benzer çizgilerde gelişiyor.

LEE KUAN YEW

Lee Kuan Yew, Singapur'u Singapur yapan kişi. Tüm Çin dünyasında ve Çin'deki komünist parti üst yönetiminde kendisine büyük saygı duyulur.

Sözü dinlenir.

Lee Kuan Yew'nun Singapur'unda resmi dil İngilizce'dir.

Etnik gruplar arasında uyum vardır. (Hong Kong'un aksine, Singapur nüfusunun yüzde 20 kadarı Çinli değil. Bu arada epey de Avrupa-Amerikalı var.)

Elbette etrafta Çince birçok yazı var. Ama resmi uyarılar Hint alfabesi, Malezya alfabesi ile de veriliyor. Başta İngilizce, altında üç lisandan açıklamalar görüyorsunuz.

Singapurlu ülkesinin kalkınmasından kendisine de bir şeyler düştüğünü görmüş. Büyümeye destek oluyor.

Hong Kong'da ise vahşi bir kapitalizm var. Ama ‘‘hukukun üstünlüğü’’ ve ‘‘bürokrasinin temizliği’’ üzerinde büyük bir hassasiyetle duruluyor. Bunlar sistemin temel direkleri olarak görülüyor.

İşin garibi, bir de bakıyorsunuz aynı ilkeler Singapur'da da en önde.

GERİ KALIYORUZ

Bu arada Lee Kuan Yew sürekli gazetelere demeç veriyor:

‘‘Geri kalıyoruz, verimliliği artırın.’’

‘‘İyiyiz, zenginiz, dünyanın en güzel ülkesiyiz’’ vs. değil.

İki-üç ayda bir tekrarlıyor: ‘‘Geri kalıyoruz, verimliliğimiz düşüyor, başkaları daha çok çalıyor.’’

Anlayacağınız, Lee Kuan Yew bir felaket tellalı.

Oysa Singapur, uluslararası rekabet sıralamalarında birinci sırada. İkinci değil. Birinci. (Hong Kong biraz daha aşağıda.)

SONUÇ

Güneydoğu Asya'da Tayland, Malezya, Endonezya ve Filipinler şu anda büyük bir finansal kriz içindeler.

Kriz Tayland'da başladı. Başarılı bir ekonomi olan Malezya'ya bile sıçradı.

Bu arada ortalık toz dumanken. Singapur ve Hong Kong'da bir sorun çıkmadı.

Çünkü, Singapur ve Hong Kong'da sıcak para yoktu.