Bir portre ustasının hayatı

Emekli bir foto muhabiri ve araştırmacı Uğur Kavas, bu alandaki yayınlarıyla dikkat çekiyor. Ankaralı kimliğini her zaman önde tutan Kavas, yayınlarında da başkentin geçmişine ışık tutuyor. Geçtiğimiz yıl Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü’nce yayınlanan “Yıldız Albümlerinde Ankara Fotoğrafları” albümü bugüne kadar başkent adına karşılaştığım en çarpıcı eserlerin başında yer alıyor. Yıllar süren bir araştırmayla kitaplaştırdığı Ankara’daki “Atış Poligonu”nun hikayesi ise, yok olan bir yapıyı aktarırken fotoğraflarla başkentteki değişimi ortaya koyuyor. Kavas, son kitabında ise, stüdyosunda çektiği portre fotoğraflarıyla Ankara’da bir döneme damgasını vuran Osman Darcan’ı nam-ı diğer Foto Osman’ı anlatıyor.

Sohbetinden her zaman büyük keyif aldığım Uğur Kavas’la son kitabı “Foto Osman”ın hikayesini konuştuk. Bir dönem Darcan’ın da kendisi gibi Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü’nde çalışmış olmasıyla daha çok ilgisini çektiğini belirten Kavas, şunları söyledi:

ÇANTADAN ÇIKAN HAZİNE

“Ankaralı Gezginler Grubunun kurucusu, mimar arkadaşım Timur Özkan sayesinde tesadüfen Osman Darcan’ın küçük oğlu Mete Darcan ile tanıştım. Artan dostluğumuzla bir gün Mete ağabey ve Timur, üyesi olduğum Türkiye Foto Muhabirleri Derneği’nin lokaline geldiler. Mete ağabey, beraberinde getirdiği çantayı açtı ve ‘İşte babamın çektikleri’ dedi. Karşımda bir hazine duruyordu. Bu fotoğrafları mutlaka değerlendirmeli, Foto Osman’ı kendisinden sonraki jenerasyona tanıtmalıydım. Kitap fikri böyle doğdu. Tüm akrabalar ile konuşuldu, aile albümleri tarandı. Yüzlerce fotoğraf tasnif edildi. Koleksiyon yapan arkadaşlar, ellerindeki Osman Darcan fotoğraflarını paylaştı. Kitabın tasarımını Sabahattin Ergin üstlendi ve neticede ortaya bu kitap çıktı. İsveç’te yaşayan büyük oğlu Bülent Darcan’da kitabın destekçisi oldu.

ÜNLÜLER ONA POZ VERDİ

Osman Darcan askerlik için İstanbul’a gittiği yıllarda Avusturya asıllı Othmar Pferschy ile tanışır. Othmar’dan çok şey öğrenir. Matbuat Umum Müdürlüğü’nün (BYEGM) açtığı sınavı kazanır, görevi süresince devlet adamlarını, aktüel olayları ve ülkenin kentlerini görüntüler. Bugün 30’lu yıllardan başlayarak eski Türkiye’ye ait gördüğümüz birçok film ve fotoğraf bu isimlerin imzasını taşıyor. Sonrasında Darcan, içindeki sanat aşkıyla daha özgür hareket etmek istiyor ve memuriyetten ayrılıp kendi stüdyosunu kuruyor. Aktörler, aktrisler, ünlü yazarlar, Ankara’ya konser vermek için gelen virtüözler revü sanatçıları, operacılar onun objektifi önünde pozlar vermiş. Osman Darcan’ın hayatını araştırırken kendimi onun Köklü Han’daki stüdyosunda yanı başında hayal ettim. Tiyatro sahnelerinde gezinti yaptım. Oyuncuların tiratlarını yüreğimde hissettim.”

FOTOĞRAFLARI ÇAĞDAŞ SANATLAR’DA SERGİLENECEK

ANKARA’nın portre ustası Osman Darcan’ın geride kalan arşivinden derlenen kareler, Ankara’da Çağdaş Sanatlar Merkezi’nde Fikret Mualla Salonu’nda sergilenecek. 1 Aralık’ta saat 19.00’da açılacak ve 11 Aralık’a kadar sürecek olan sergi süresince Uğur Kavas’ın yazdığı “Bir fotoğraf ustasının yaşam öyküsü Osman Darcan (Foto Osman) “ adlı kitapta satışa sunulacak. Darcan ailesinin isteği üzerine kitabın sergi süresince satışından elde edilecek tüm gelir Türk Eğitim Vakfı’na (TEV) bağışlanacak.

UĞUR KAVAS’IN YAYINLANAN KİTAPLARI

• Bir başka Ankara
• Türkiye’de Basın Fotoğrafçılığının Görsel Tarihi Osmanlı’dan 1960’a
• Türkiye’de Basın Fotoğrafçılığının Görsel Tarihi Osmanlı’dan 1960’dan günümüze
• Ankara’da yok olan bir tesisin öyküsü Atış Poligonu
• Yıldız Albümlerinde Ankara fotoğrafları
• Bir fotoğraf ustasının yaşam öyküsü, “Foto Osman”

OSMAN DARCAN KİMDİR?

Ankara’nın ünlü portre ustası Foto Osman (Osman Darcan) 1909 yılında doğdu. 1963 yılında 54 yaşında hayata veda eden Osman Darcan, çocuk yaşta fotoğrafa başladı. Askerliğini yaptığı sırada, ünlü fotoğrafçı Othmar Pferschy ile tanıştı ve onun öğrencisi oldu. 1938 yılında o zamanki adıyla Matbuat Umum Müdürlüğü’ne (BYEGM) girdi. Film operatörü ve fotoğrafçı olarak çalıştı. 1947’de memuriyetten ayrılarak Anafartalar Caddesi Köklü Han’da kendi stüdyosunu kurdu. Özellikle portre çekimleriyle ünlendi. Yıllarca Devlet Tiyatroları’nın, Devlet Opera ve Balesi’nin fotoğrafçılığını yaptı. Sergilenen oyunların fotoğraflarını çekti. Tamamı Ankara’da çevrilmiş ilk sinema filmi olan “Kaderin Mahkûmları” adlı sinema filminin kameramanlığını yaptı. Darcan, stüdyosunda çektiği özellikle portre fotoğrafları ile ünlendi.