2023'te öne çıkacak teknoloji trendleri (2. Bölüm)

https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ergi-sener/2023te-one-cikacak-teknoloji-trendleri-42196436

Geçen yıl bu zamanlara dönüp baktığımızda NFT'ler, kripto para ve metaverse etrafında dönen büyük heyecan dalgaları aklımıza gelecektir; ancak 2022 sonbaharında NFT pazarları %90 düştükten hemen sonra, oldukça soğuk bir kripto kışına girdik. Bununla birlikte Jetgillerden çıkma tüm o sunumlara ve vaatlere rağmen, gerçek bir metaverse deneyimi hala çok uzaklarda görünüyor... Öte yandan, zamanı gelen, ihtiyaçları, problemleri çözecek şekilde doğru kurgulanan yeni teknoloji trendleri, çalışma ve yaşama şeklimizi değiştirecek şekilde hızla hayatımıza giriyor…

2023’de AR gözlükler yaygınlaşacak,  akıllı şehir uygulamaları artacak

2023’e yönelik günlük hayatımıza girmeye başlayacak olan teknolojiler özelinde daha somut tahminler yapmamız gerekirse, artırılmış gerçeklik ya da genişletilmiş gerçeklik gözlükleri öne çıkarabiliriz. Bu yıl dünya genelinde akıllı telefonlardan giyilebilir artırılmış gerçeklik gözlüklerine geçiş başlayacak. 5G'nin yaygınlaşması ile bu yeni nesil AR gözlükler, kullanıcılara ortamları hakkında gerçek zamanlı, zengin içerikli bilgiler sunacak. Apple’ın yıl ortasında, bu tarz gözlüklerini piyasa sürmeye hazırlandığı gelen haberler arasında. Bu durum akıllı gözlük pazarını oldukça hareketlendirecek bir etki sağlayacak.

IoT (Internet of Things - Nesnelerin Interneti) uygulamları da 5G ile birlikte daha da yaygınlaşacak ve gerçek zamanlı aksiyonları destekleyecek. Tüm yeni araç modellerine entegre edilmeye başlayan “araçtan her şeye” (vehicle to eveything) teknolojisi ile otomobiller ve şehir altyapısı arasında daha iyi iletişim sağlanacak ve genel olarak kazalar azaltılacak, akıllı şehir vizyonunun gerçekleşmesine yönelik önemli adımlar atılacak.

Teknolojilerin birbirleri ile entegre kullanılmasından elde edilen etki çarpımsal ve çok daha yıkıcı oluyor.

2023'te ana zorluk, teknoloji trendlerini tek tek ele alıp, bunlardan birini ya da birkaçını seçip, işimize entegre etmeye çalışmaktan ziyade tüm bu gelişen teknolojilerin birlikte kullanıldıklarında nasıl yeni fırsatlar ve kombinasyonlar ortaya çıkarılabileceğini düşünmek olacak… Mümkün olan çok sayıda olası kombinasyon nedeniyle, "eldeki malzemelerden doğru yemek elde edebilme" konusundaki yaratıcılık başarının gerçek anahtarı olacak. Bu konuyu daha iyi analiz etmek adına, Harvard Business Review’da yayınlanan bir makalede paylaşılan iki örneğe yer vermek isterim. Yeni bir elektrikli aracı ele alacak olursak: IoT ve bulut bilişim sayesinde, arabanın içindeki pek çok sensör ve araçlar birbirleri ile sürekli etkileşim içerisinde olabilirken; yapay zeka ve makine öğrenimi sayesinde otonom sürüş ve anlık karar verme yetenekleri gelişiyor; temiz enerji ve sürdürülebilir teknolojiler pil kapasitesini artırırken; yeni nesil yazılım teknolojileri, müşteriye yönelik özelliklerin daha hızlı geliştirilmesini; blok zinciri teknolojisi ise güvenli veri paylaşımını sağlıyor.

Benzer şekilde, kan tipine dayalı tedavileri incelediğimizde: Artırılmış ya da karma gerçeklik teknolojileri uzaktan tedavileri desteklerken; Web3 hasta verilerinin güvenli izlenebilirliğini ve hekimlerin uzakta da olsalar birlikte çalışabilmelerini sağlıyor. Uygulamalı yapay zeka ve makine öğrenimi gelişmiş görüntü işleme ve öngörü analizleri ile daha kişisel sağlık uyarıları sunuyor. Kısacası, teknolojilerin birbirleri ile iç içe kullanılmasından elde edilen etki çarpımsal ve çok daha yıkıcı oluyor.

Daha iyi bir dünya için sürdürülebilir teknolojiler desteklenmeli

Daha önce de pek çok kez Sizlerle paylaştığım üzere, şu anda dünyamızın karşı karşıya olduğu en büyük problemlerden biri iklim krizi. Yılın ilk günlerinde maruz kaldığımız mevsim normallerinin üzerindeki sıcaklıklar, Avrupa’nın pek çok şehrinde Ocak ayında hava sıcaklığı rekorlarının kırılması, Alpler dahil pek çok önde gelen kayak merkezinin kar olmaması nedeni ile açılamaması; 2023'ün şimdiye kadar kaydedilen en sıcak yıllardan biri olacağını şimdiden gösteriyor.

Bu gidişata dur diyecek radikal bir değişime ihtiyaç var. Bu değişime öncülük edecek ve çevre üzerinde olumlu bir etki sağlayacak olanlar da sürdürülebilir teknoloji girişimleri olacak. Bu alan oldukça interdisipliner ve gelişen bir alan olduğu için daha verimli enerji sistemlerinden, yeni yakıtlara ya da atık yönetiminden, döngüsel ekonomiye kadar birçok eylem alanı bulunuyor.

Yeni trilyon dolar değerlemeli şirketlerin sürdürülebilir teknoloji odaklı çözümler geliştiren şirketlerden çıkacağı düşüncesi ile temiz teknoloji 2023’de de büyük bir ivme kazanarak, tüm risk sermayesi yatırımcılarının da dikkatini çekmeye başlayacak, ki şimdiden başlamış durumda (keşke, bu girişimlere sadece getiri odaklı değil de dünyaya pozitif bir katkı sağlamak amaçlı da bakılıp, girişimler değerlendirilse ve desteklense…Aynı durum şirketlerin aksiyonları açısından da geçerli…)

Temiz teknoloji alanındaki şirketlerin nasıl anlamlı bir değişim yarattığına dair birtakım örnekleri de paylaşmak isterim: 

Tek Kullanımlık Plastiklerin Ortadan Kaldırılması

İstatistiklere göre plastik ürünlerin %50'si "tek kullanımlık" olarak tasarlanmakta. Her dakika yaklaşık bir milyon su şişesinin satın alınması ve her yıl dağıtılan beş trilyondan fazla plastik poşet ile plastik üretimi her daim oldukça önde yer alan bir konu (bildiğiniz üzere okyanusların ortasında plastiklerden oluşmuş 7. bir kıta bile bulunuyor ve bu kıtanın oluşumu Dünya’ya verdiğimiz zararın büyüklüğünü anlamak adına en çarpıcı örneklerden birini oluşturuyor.) Bu sorunla mücadelede Footprint adlı bir şirket, %100 biyolojik olarak parçalanabilir, yeniden kullanılabilir ve geri dönüştürülebilir bitki bazlı tüketici ürünü ambalajlar oluşturmak için yeni nesil bir teknolojiyi uyguluyor. Ülkemizde de bu alanda yine dünya çapında öne çıkan bir girişim bulunuyor. Wastespresso, plastik atık problemini kahve atığı ile çözmeye çalışıyor. Wastespresso, pek çok müşterisinin 50 tondan fazla kahve atığını ileri dönüştürerek, tek kullanımlık, doğada 100% çözünebilir ürünler üretiyor.

Kendi kendine şarj olabilen elektrikli araçlar yolda…

Amerika Başkanı Biden'ın ülke çapında 500.000 EV şarj ünitesi inşa etme sözü vermesiyle elektrikli araçlara ilgi tüm zamanların en yüksek seviyesinde. Elektrikli araç teknolojisinde birçok yenilik yapan ABD merkezli Sono Motors, geleneksel EV pillerini güneş panelleriyle birleştirerek elektrik araç sürücülerinin uğraşmak zorunda olduğu tartışmasız en büyük sorun olan sürekli olarak arabalarının pilini şarj etme ihtiyacını ortadan kaldırıyor.

İklim direnci oluşturmada yapay zekadan yararlanılıyor

Ekstrem hava olaylarını modellerken çok sayıda değişkenden yararlanmak gerekiyor.  Yapay zeka (artificial intelligence – AI), büyük veri kümelerinden beslenme ve bu verileri analiz etme becerisi sayesinde bu karmaşıklığı modellemek için iyi bir çözüm getiriyor. Ayrıca, erken uyarı sistemleri, yerel iklim olaylarının uzun vadeli modellemesini sağlıyor. Avrupa Uzay Ajansı liderliğindeki Destination Earth, kuraklık ve insan faaliyetleri gibi iklim olayları arasındaki etkileşimi izlemek ve tahmin etmek için yapay zeka tabanlı bir Dünya modeli oluşturmayı hedefliyor.

AI’ın başka bir kullanım alanı da orman yangınlarına yönelik tahmin ve önleme sistemleri. Yapay zeka, yüksek riskli alanların etkileşimli haritalaması sayesinde ve modelleme algoritmaları aracılığıyla yangınların yayılımını neredeyse gerçek zamanlı olarak takip ederek, doğru yangın yönetimi için optimum kaynak tahsisi ve uzun vadeli stratejiler hakkında bilgi verebiliyor. Orman yangınlarının ortalama yıllık küresel maliyeti yaklaşık $50 milyar olduğundan ve yapay zeka orman yangınlarıyla mücadeleyi daha verimli ve uygun maliyetli hale getirdiğinden, bu tarz çözümler desteklenmeli. Ülkemizde de bu alanda öne çıkan girişimlerden olan ve 2022 yazında Denizli’de çıkan bir yangını, yangın yayılmadan engellemeyi başaran EyeCU da geliştirdiği yapay zeka algoritması ve görüntü işleme teknoloji sayesinde yangın modelleme sistemlerinde öne çıkıyor.

Artırılmış Gerçekliğin (Augmented Reality - AR) yeni kullanım alanları

Metaverse hala deneysel seviyelerde olsa da metaverse’ün temel bileşenlerinden olan AR ve VR (virtual reality – VR) uygulamalarının momentumu bu yıl da artmaya devam edecek.

Satın almadan önce dene

Kabul etmek gerekir ki online alışveriş yapan çoğu kişi pek çok kez hayal kırıklığına uğramıştır. Profesyonelce tasarlanmış bir mobilyadan, ünlü bir tasarımcının kıyafetine kadar birçok satın alma, size ulaştığında beklentilerinizi karşılamayabiliyor. Ancak AR ve AI’ın birlikte kullanımı sayesinde, artan sayıda perakendeci, sanal alışveriş yapanların ürünlerini satın almadan önce test etmelerine izin veriyor. Tüketicilerin büyük çoğunluğu da AR deneyimleri sunan perakendecileri tercih ettiğini söylüyor.

Macy's ve Adidas gibi şirketler, alışveriş yapanların satın alma yapmadan önce kıyafetleri denemelerine olanak tanıyan sanal soyunma odalarına yatırım yaptı. Target ve Ikea da kullanıcıların yeni bir mobilyayı satın almadan önce evlerinde nasıl görüneceğini görselleştirebilmelerine olanak tanıyan benzer uygulamalardan yararlanıyor. Ülkemizde de perakendeyi metaverse’e taşıyacak ve 3D avatarlar üzerinden hiper gerçekçi ürün modellemeleri gösterecek uygulamaları yakında göreceğiz.

Artan sürücü güvenliği

Geçtiğimiz birkaç yılda, otomobil üreticileri daha gelişmiş “baş üstü göstergeleri” (Heads UP- HUD) piyasaya sürmek için adımlar attı. Sürüş deneyimini geliştirirken, yollardaki engeller ve yönlendirmelerle sürücüleri uyararak, güvenliği artırmak için artırılmış gerçekliğin kullanılması, muhtemelen devamlılığını göreceğimiz bir trend.

Örnek olarak, Mercedes Benz'in AR HUD'ları yalnızca bilgi göstermiyor, aynı zamanda aracı kontrol etmek için de destek oluyor. Özellikle, “aktif şeritte kalma yardımı” teknolojisi yoldan çıkmayı önlerken, “aktif mesafe yardımı” teknolojisi kazaların önüne geçmede destek oluyor.

Genişletilmiş Gerçeklik (Extended Reality - ER) Eğlencenin ötesine geçiyor...

ER gözlükler cerrahlara ameliyatlarda destek sağlamak için kullanılabiliyor. Özellikle bu teknoloji, cerrahların asistanlık sırasında öğrenmemiş veya deneyimlememiş olabilecekleri yeni ameliyatların inceliklerini anlamalarına yardımcı olma konusunda oldukça yararlı olabiliyor.

Apple'ın Seri7 akıllı saati artık FDA onaylı bir elektrokardiyogram sensörü. Saati takan kişi düşerse 911'i arama ya da saat atriyal fibrilasyon algıladığında sahiplerini uyarma özelliği içeriyor. Kullanıcıların şu anda %37'sinin giyilebilir cihazlarını kalp sağlıklarını izlemek için kullandıkları bir araştırmada yer alıyor.

Ayrıca, akıllı giyilebilir cihazlarla ilgilenenler sadece tüketiciler değil. Hastane yöneticileri arasında yapılan bir anket, hastanelerin %47'sinin kronik hastalığı olan hastalara (sürekli izleme ve takip amacıyla) giyilebilir cihazlar sağladığını ortaya koyuyor.

Artırılmış seyahat – Sanal tur rehberleri

Son birkaç yılda, çok fazla sayıda şirket akıllı telefon uygulamaları aracılığıyla sanal turları sunmaya başladı. Bununla birlikte, sanal gerçeklik gözlükleri artık manzarayı tamamen sürükleyici bir 3D deneyiminin parçası olarak görmeyi de mümkün kılıyor. Paris Belediyesi tarafından sunulan resmi “Paris City Vision” turuna ek olarak booking.com gibi şirketler artık kendi Paris AR turlarını da sunabiliyor…

Gözlükler ile anlık yabancı dil tercümesi

Bu yıl, ER gözlükleri yabancı dilleri gerçek zamanlı olarak yüksek doğrulukla çevirmeye de başlayacak. Bu da yabancı ülkelerdeki gezginlerin yol işaretlerinden menülere kadar pek çok şeyi daha kolay anlamalarını sağlayacak.

Giyilebilir cihazlar daha akıllı hale geliyor

Giyilebilir teknolojilere son dönemlerde artan bir ilgi var. Özellikle, kullanıcıların sağlıklarını ve zindeliklerini takip etmelerine (ve potansiyel olarak iyileştirmelerine) izin veren teknolojiler oldukça “hot”. İlk günlerde, çoğu giyilebilir cihazın yetenekleri sınırlıydı. Bununla birlikte, sensör teknolojileri geliştikçe, giyilebilir cihazlar her geçen yıl daha da akıllı hale gelmeye başladı. Bu yıl da pek çok farklı uygulamayı destekleyen giyilebilir cihazlar hayatımıza giriyor olacak…

Akıllı yüzükler temassız uygulamaları da destekleyecek

Yakın zamana kadar çoğu akıllı yüzük daha çok uyku takibine odaklanıyordu. Ancak son birkaç yılda, uyku takibinin çok ötesine geçen özelliklere sahip çeşitli akıllı yüzüklerin kullanıma sunulduğunu gördük.

Örnek vermek gerekirse, McLear RingPay temassız bir kart gibi kullanıcıların yüzüklerini temassız ödemeler için kullanmasına da olanak tanıyor. Hatta bazı yüzükler yakın alan iletişimi teknolojisi ile verileri paylaşmaya ya da kapıların kilidini açmayı da sağlıyor.

Anda kalmak için giyilebilir teknolojiler

Nowatch ise, kullanıcılarına uyku durumunu, stres seviyelerini ve hareketlerini gerçek zamanlı olarak izleyebileceği, ekranı daha az gösterişli ancak dikkat dağıtıcı unsurları barındırmayan bir bileklik sunuyor. Cihazdan gelen düzenli titreşimler, kullanıcıyı “şimdiki zamana bağlı kalmaya” teşvik ediyor. Uygulama, kullanıcıları sağlıklı yaşamaya yönlendiriyor ve alışkanlıklarını daha sağlıklı olanlarla değiştirmeye teşvik için gece gündüz hareketlerini kaydediyor. Şirket amacının "kullanıcı için başka bir dikkat dağıtıcı unsur veya engel haline gelmek" değil, "insanların şimdiki zamana bağlı kalmalarına ve başarılı olmalarına yardımcı olacak güçlü bir araç sunmak" olduğunu belirtiyor.

Akıllı giysiler pazarı da büyüyor

Giyilebilir cihazların bir alt nişi olarak akıllı giysiler henüz emekleme aşamasında olsa da vücutla daha fazla temas halinde olmaları farklı heyecan verici kullanım alanları sunuyor. Örnek olarak, Nadi X yoga pantolonu, sahibinin duruşunu analiz etmek ve geri bildirim sağlamak için sensörler ve streç bantlar kullanıyor.

Uzun mesafe koşucuları akıllı fitness saatlerini erken benimsedikleri gibi benzer şekilde, akıllı ayakkabıları da erken benimseyenler haline geldiler. Özellikle, ağrıyı azaltmak amacıyla bir koşucunun dizleri veya topukları üzerindeki etkiyi izleyen yüksek teknoloji ayakkabılar öne çıkıyor. Ülkemizde de EzraTuba, geliştirdikleri ağrı kesici çorap, iç çamaşırı ile akıllı giysi pazarında önemli oyuncular olarak öne çıkıyor.

Yukarıda özetlediğim teknoloji trendleri, geleceğimizi şekillendirmede büyük bir rol oynayacak. Yeni teknolojiler söz konusu olduğunda her zaman bu teknolojilerin nasıl kurgulandığı ve uygulandığına yönelik artı ve eksiler olacaktır. Önemli olan doğru ve objektif analizi gerçekleştirerek, çözüm odaklı, insanların ve toplumun yararı doğrultusunda teknolojileri kullanmak…

2023 stratejilerimizi tasarlarken ve teknolojilere nasıl yatırım yapmayı planladığınıza bakarken, bütünsel düşünmekte ve yeni fırsatların kilidini açmak için teknolojilerin birlikte nasıl etki sağlayacağını anlamakta da yarar var…