Televizyonun edebiyata yararı dokunabilir

İyi yazarların iyi eserlerinden dizi yapılması, insanların kaliteli eserler seyretmelerini sağladıkları için, desteklediğim bir seçimdir. Burada başta gazetelerin, dergilerin televizyon sayfalarını eleştireceğim. Ama, eleştirilecek kişiler listesi epey uzun. Türk Edebiyatı Vakfı, Kemal Tahir’in Yol Ayrımı romanı dizi olarak gösterildiği için, sorumlu bir davranışta bulunmuş. Nuri Sağlam, “Edebiyat ve siyaset ilişkisi bağlamında Kemal Tahir’in ‘Yol Ayrımı’ romanı” başlıklı bir konuşma yaptı dün. Onu dinleyenlerin, kitabı okuyacaklarından, diziyi daha bilerek seyredeceklerinden kuşkum yok. Gazetelerde, televizyonlarda birkaç dakika görünen figürana kadar bütün oyuncular hakkında bilgiler veriliyor, röportajlar yapılıyor, onların akşam nerelere gittikleri sayfalarca anlatılıyor. Ama bu çok tutulan, beğenilen eserin yazarından tek satırla bile söz edilmiyor. Zannedersiniz ki, gökten zembille geldi, anonim bir metin.

Oysa televizyon dizileri başladığında, sayfayı hazırlayanlar, ekleri yapanlar yazarın önemini, değerini okurlara sunmalılar. Görevleri arasında bunun olduğunu hatırlamalılar. Televizyon yöneticilerinin de ihmalini belirtmeliyim. Bu diziler yayınlanmadan önce, yazarlarla ilgili bir program yapsalar, birkaç kişiyi bir araya getirip onların düşüncelerini yansıtsalar, eserin niteliğini, yazarın hayatında bu eserin yerini açıklasalar...

Sanırım edebiyata karşı daha ilgisiz, daha duyarsız bir toplum oluyoruz. Kaynakları öğrenme çabası göstermiyoruz. Bu yüzden de Halit Ziya Uşaklıgil’in Aşk-ı Memnu romanından yapılan diziyi seyredenlerden bir bölümü, kitapçılara gidip Aşk-ı Memnu’nun romanı çıkmış sizde var mı diye soruyorlarmış?

Bu sorunun, bu cehaletin vebalini medya çekmeli. Cehalet onları rahatsız etmediği için. Okurunu, yazarını bilgilendirmeyi umursamadığı için. Geçmişteki uygulamalardan anımsarım, bir dizinin, filmin yayınından önce açıklama, bilgilendirme programları yapılırdı. Sedat Örsel TRT’deyken bu programlardan birçoğuna katıldım. Böyle ciddi davranışı özellikle TRT’den bekliyorum. Son zamanlarda eserleri diziye uyarlanan, Reşat Nuri Güntekin, Orhan Kemal, Vedat Türkali’nin üzerlerinde konuşulmadı. Merak ediyorum ne zaman hatırlayacaklar!

* * *

SEZAİ COŞKUN’un Esir Şehrin Hür İnsanı Kemal Tahir/İnsan, Eser, Fikir* kitabında roman hakkındaki bazı bilgileri yazıma aldım, seyirciye bir faydam dokunur umuduyla.

“Yol Ayrımı, Kemal Tahir’in hayattayken yayımladığı son kitabıdır. Yol Ayrımı, Serbest Fırka’nın kurulacağı haberinin Vakit gazetesine ulaşmasıyla başlar. Haber büyük bir yankı uyandırır. Herkes, böyle bir partinin neden kurulduğunu anlamaya çalışır. Çoğunlukla, geçerli bir gerekçe ortaya konulamaz. Özellikle Doktor Münir, Serbest Fırka’nın kuruluşunun arka planını sorgulayan değerlendirmeleriyle dikkat çeker. Roman, Cumhuriyet’in ilanından yedi yıl sonraki bir dönemi konu alır. Temel mesele olarak Serbest Fırka’nın kurulması öne çıksa da Kemal Tahir, Serbest Fırka’dan ziyade bu dönemdeki Cumhuriyet idaresini kritiğe tâbi tutar.(...) Bu sebeple romanın esas meselesinin Cumhuriyet idaresi olduğunu düşünmek mümkündür.”

* * *
  �
DİZİLERİN yazarlarının unutulmamasını, öne çıkarılmalarını, onlar hakkında bilgi verilmesini, programlar yapılmasını öneriyorum. Sanırım bu edebiyat okuruna karşı yerine getirilmesi gereken bir sorumluluktur.
(*) Esir Şehrin Hür İnsanı Kemal Tahir/İnsan, Eser, Fikir, Sezai Coşkun, Dergâh Yayınları.