Kıbrıs diyalogunda ikinci aşama

Ferai TINÇ

Trautbeck'ten tam bir ay sonra Kıbrıslı iki lider bugün yine inzivaya çekiliyor. Bir ay önce, otuzlu yılların Amerikan aydınlarının uğrak yeri olan Trautbeck'i çevreleyen gölgeli bahçede sabah yürüyüşlerine çıkan liderler, şimdi Montreux'nün hemen yanındaki Glion kasabasında Leman gölüne bakarak kahvatlı edecekler.

Tabii, beş gün sürmesi planlanan görüşme böyle yumuşak bir ortamda geçmeyecek.

Çünkü, Avrupa Birliği'nin Kıbrıs Rum Yönetimi ile tam üyelik görüşmelerine başlayacağını açıklamasıyla kopma aşamasına gelen BM süreci, Denktaş'ın zar zor ikna edilmesiyle sürüyor.

Ama Denktaş Avrupa'nın göbeğindeki bu buluşmaya çok net bir mesaj götürüyor: ‘‘Ocak ayında Rumlarla görüşmeye başlanırsa biz çözüm sürecinde artık yokuz!''

***

Ağustos tatil ayı olmasına rağmen, tüm Kıbrıs gözlemcilerinin Montreux'ye akını çözüm baskılarının hiç gevşemeden sürdüğünü gösteriyor.

İngiltere'nin Kıbrıs Özel Temsilcisi Sir David Haney, ABD'nin Lefkoşa Büyükelçisi Kenneth Brill, Rusya'nın Kıbrıs Koordinatörü Vladimir Chisov, AB'nin Özel Temsilcisi Kestler Heaslip ile AB Kıbrıs Delegasyon Başkanı Büyükelçi Gilles Anouil görüşmeleri izlemek üzere Montreux'de hazır ve nazırlar.

Gene haber karartması uygulanacak olan görüşmeler BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın Danışmanı Diego Cordovez'in yönetiminde yapılacak.

Richard Holbrooke Montreux'da perde arkasında. Glion'a gelmiyor. Ama ABD'nin yakın ilgisi sürüyor.

Denktaş'ın, Montreux'ye gelmeme eğilimi ortaya çıktığında ABD'nin Mesut Yılmaz üzerinden devreye girdiği ve ‘‘görüşme sürecinin kesilmesi durumuda firkateynlerin verilmesinin gecikebileceği'' mesajı gönderdiği iddiası KKTC'de yayınlanan gazetelerde yer aldı.

Dışişleri Bakanı İsmail Cem'in geçen hafta KKTC'ye giderek Denktaş'ı ikna ettiği ziyaretinin nedenin bu olduğu söyleniyor.

Ortaklık Anlaşması da bu pazarlığın bir sonucu gibi görünüyor. Çünkü böyle bir anlaşmanın yapılacağından KKTC'de kimsenin haberi yok. Denktaş'ın yakın çevresi bile son anda öğreniyor.

***

Denktaş bu kez zorlu bir mücdeleye hazırlanıyor. Trautbeck'de kararlaştırılan gündeme göre bu toplantıda Diego Cordovez'in Kıbrıslı liderlerin önüne koyduğu çözüm belgesi üzerinde tartışılacak.

Türk tarafı, Montreux görüşmesinin federasyonun temel ilkeleri üzerinde yoğunlaşmasından yana. Cordovez ise tartışmaların daha derinleşmesini ve çözüm ile ilgili bir çerçevenin ortaya çıkmasını istiyor. Ayrıca toplantı sonunda ortak bir deklerasyon yayınlanması için hazırlık yapıyor.

Ancak toplantı öncesi atmosfer gözönüne alındığında bunun gerçekleşmesi zor gibi görünüyor.

Ve görüşmelerin çıkmaza girmemesi için uluslararası gözlemciler bu kez liderleri geçen seferkinden daha fazla zorlayabilirler.

Eğer görüşmeler, zorlama gerektirecek bir noktaya gelirse o zaman da kopuş kaçınılmaz gibi.

Rum tarafı, Monreux'ye gelmeden önce yapılan açıklamalara bakıldığında Denktaş'ı bu yola itme taktiğini güdecek gibi görünüyor. Böylece Türklerle uzlaşmaya mecbur kalmadan Avrupa'ya tam üyelik yolunun açılabileceğini planlıyor.

Ancak bugünkü görüşmeler çıkmaza girerse liderlerin yeniden biraraya getirilmesi için, şu anda gündemde olmayan bir başka buluşma daha tasarlanıyor.

Kıbrıs süreci, evet kaplumbağa hızıyla ama ilerliyor.