Florence Nightingale

Nightingale'in bilinmeyen bir başka yönü zamanının en iyi kadın matematikçi ve istatistikçilerinden biri olmasıdır. İstatistik tekniklerini sağlık alanında kullanan ilk insanlardan biri olduğu dahi iddia edilebilir.

KARİYER MÜCADELESİ

Florence Nighingale zengin ve entelektüel bir ailenin kızı olarak 1810 yılında dünyaya geldi. Dadılarla büyüdü. Çok küçük yaşlarda klasik felsefecileri, Öklid ve Aristo gibi matematikçileri öğrendi. Din ve siyasete merak sardı.

Yirmi yaşına basmadan öğrenimini matematik alanına kaydırmak istedi. Bir matematik hayranı olan babasının ‘‘matematik kızlara göre değildir’’ muhalefetiyle karşılaştı. Kararlı olan Florence babasıyla girdiği mücadeleyi kazandı. Zamanın en ünlü matematikçilerinden dersler aldı. Matematiğin pratiğini yaptı.

Geniş bir ilgi yelpazesine sahipti. Yirmi beş yaşında sağlık sorunlarıyla ilgilenmeye başladı. Hemşirelik ilgisini çekti. Aynı matematikte olduğu gibi, ailesi hemşireliğin de Nightingale'e göre olmadığını düşündü. Çünkü, 1800'lü yılların ortasında, İngiltere'de hemşirelik cahil kadınların bir uğraşı olarak görülüyordu.

Aile dostlarıyla birlikte Avrupa ve Mısır'ı dolaşırken çeşitli hastane sistemlerini öğrenme fırsatı buldu. İskenderiye'de hemşirelik eğitimi almaya başladı. Almanya'da eğitimini tamamladı. Artık o otuz yaşlarında eğitimli bir hemşireydi.

İş bulması zor olmadı. İngiltere, Fransa ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Rusya'ya açtığı Kırım Savaşı'nda İngiliz sağlık teşkilatının çok kötü olduğu anlaşıldı. Dönemin İngiltere Savaş Bakanı olan aile dostları Sidney Herbert onu Türkiye'deki İngiliz Hastaneleri Kadın Hemşirelik Teşkilatı'nın başına getirdi. Florence Nightingale 1854 yılında İstanbul'a taşındı. İstanbul'da iki yıla yakın oturdu.

Bütün dünya Nightingale'i İstanbul'daki çalışmalarıyla tanıdı. Savaşta yaralanıp hastanelere getirilen yaralıların ölüm oranı birkaç ay içinde yüzde 60'dan yüzde 40'a düştü. Altı ay içinde hastanelerdeki ölüm oranı yüzde 2 civarına geriledi. Gereğinde, kendi parasını kullanarak hastanelere yiyecek ve sağlık gereçleri tedarik etti. Sağlıkta bakımın önemini bütün dünyaya gösterdi.

PROFESYONEL İSTATİSTİKÇİ

Florance Nightingale'in matematik ve istatistik bilgilerinin kamuoyuna yansımaları da bu dönemde ortaya çıktı. Hastanelerdeki sağlık sorunlarının istatistiksel analizlerini yapmaya başladı. İstatistiksel analizleri savaş sonrası askerlerin sağlık sorunlarını da kapsadı.

Savaştan dönen 20-35 yaş aralığındaki askerlerin savaşa gitmemiş akranlarına göre iki kat ölüm oranına sahip olduğunu buldu. Kraliçe Victoria, Prens Albert ve Başbakan Lord Palmerston'un ilgilerini çekti. Sağlık üzerine İngiltere'de Kraliyet Komisyonu'nun kurulmasına neden oldu. Hindistan'daki İngiliz askerlerinin sorunlarıyla ilgilenmeye başladı.

İstatistik tekniklerinin kullanılmasında gösterdiği ustalık Florence Nightingale'in 1858 yılında Royal Statistical Society'nin ilk kadın üyesi seçilmesine neden oldu. İstatistik alanındaki ustalığı sayesinde, Nightingale, sağlık sorunlarını hükümet düzeyine taşıyabilmiş ve siyasetçilerin politika üretmelerine katkıda bulunabilmiş bir kadındı.

Kullandığı istatistik tekniklerinin ayrıntılarını ya da hemşirelik alanındaki diğer katkıları yer darlığı nedeniyle burada sıralayamam. Bir başka yerde o konulara girerim.

Florence Nightingale hiç evlenmedi. Doksan yaşında öldü.