Ege Cansen: Dijital ekonomi

Dijital (digital) ekonomi deyimiyle, kısa süre önce karşılaştım. Dünyanın önde gelen yönetim danışmanlığı şirketlerinden A.T. Kearney şirketinin yarbaşkanlarından Douglas F.Aldrich bir kitap yazmış. Adını da ‘‘Dijital Piyasaların Ustası Olmak-Yeni Ekonomide Rekabet Gücünü Korumak İçin Uygulanabilir Stratejiler’’ koymuş. Bu kitabında, ekonominin sırasıyla, tarım, sanayi, hizmetler, küreselleşme aşamalarından geçip, günümüzde ‘‘dijital’’ (sayısal) evresine geldiğini söylüyor. Ekonominin, insanlık tarihi boyunca geçmiş olduğu evreleri, yazar gibi sınıflandırmayı kabul edemiyorum. Ama şurası muhakkak ki, ‘‘elektronik iletişimden’’, daha bilinen deyişiyle ‘‘internet’’ten sonra ekonomi, yeni bir çağa girdi. Buna isterseniz yazar gibi ‘‘Sayısal Ekonomi’’, isterseniz ‘‘E-Ekonomi’’, isterseniz başka bir ad takabilirsiniz. Adı ne olursa olsun, ‘‘piyasaların sanallaşması’’ yüzünden ‘‘arz ve talep ilişkisi’’, kısaca ekonominin temel kanunu, yeni bir boyutta ve hatta yeni bir yörünge üzerinde hükmünü icra edecek. Ben de bu köşede ‘‘e-ekonomi’’ konularına daha fazla değineceğim.

* * *

Benim de eğitim aldığım, Amerika'nın önde gelen iş idaresi okullarından Wharton School, MBA (İş İdaresi Masteri) programına ‘‘elektronik ticaret’’i (e-commerce) uzmanlık alanı olarak ilave etmiş. Bu yeni uzmanlık alanı, ‘‘pazarlama’’ bölümünün idaresine verilmiş. Demek ki, e-ticarette ilk akla gelen yönetim fonksiyonu, pazarlama. Buna ilave olarak, 1996'da kurulmuş bulunan ‘‘Elektronik Ticarette Wharton Forumu’’ adlı 50 bilim adamından kurulu bir inceleme ve araştırma grubunun başına da eski dekan getirilmiş. Demek Wharton bu ‘‘e-ticaret’’e giderek daha fazla ağırlık verecek.

* * *

E-ticaret, hem yeni bir iş dalıdır, hem de geleneksel sektörlerin yeni iş yapma ortamı ve yöntemidir. E-ticaret, öncelikle bir pazarlama ve satış yöntemi olarak algılanmışken, şimdilerde ‘‘lojistik’’ (satın alma) işlevini yeniden yapılandırmanın önemli bir modeli haline gelmiş. Nitekim önce Chrysler tarafından başlatılan ‘‘e-lojistik’’ uygulamasının, günümüzde bütün otomotiv sektörüne yayılmaya başladığını gazetelerden öğrendik. Üstelik, rekabetle işbirliği yaparak. Satın almada rakip şirketlerin ortak platform oluşturması inanılmaz bir gelişme doğrusu.

* * *

Aldrich'e göre, dijital ekonominin yeterince anlaşılmamasının bir sebebi de, Alfred Chandler, Peter Drucker, Micheal Porter gibi yönetim biliminin büyük ustalarının (guru), teorileri hálá ‘‘sanayi ekonomisi’’ temelleri üzerine inşa etmeleridir. Bu yüzden en önemli firmaların baş yöneticileri bile, bu e-ticaretin, şirketlerine nasıl bir etki yapacağını bilmemektedir. Yazar Aldrich, dijital ekonomi ortamında, firmalarını iyi yönetebilmek için, genel müdürlere şu üç soruya cevap bulmalarını tavsiye ediyor:

1. Müşterimizin neye değer verdiğini nereden biliyoruz?

2. Dijital ekonomi, şirketin, müşterisiyle ve şirkete mal veya hizmet satan yan sanayicileriyle olan ilişkilerini nasıl değiştirecektir?

3. Dijital ekonominin, şirket kültürüne ve örgüt yapısına etkisi ne olacaktır?

SON SÖZ: Değişmemek, değişmekten yorucu olabilir.