Dogan Uluc: Tehlike cocukta

Dogan ULUC

Yuregindeki heyecan genc cehresine vurmus, gozleri piril piril soylediklerimizi yutarcasina dinliyor. Selim, ailesinin tavsiyesiyle son bir hafta icinde ofisimize gelen ucuncu Turk ogrencisi. Lisan egitimi icin New York'ta. Biz de kurulu ses bandi gibi rutin uyarilarimizi yapiyoruz. ‘‘Gunes battiktan sonra Central Park'ta gezintiye cikma. 110'uncu sokagin otesine gitme, zenci mahallesi Harlem basliyor orada, ne olur ne olmaz. Evde iken kapini mutlaka kilitle, bilmedigin kimseye kapini acma. Yolda karsidan tipini begenmedigin biri geliyorsa kaldirim degistir. Alisveriste odeme yaparken cebinden bol para cikarma.’’

Kimseyi korkutmaya niyetimiz yok ama burasi New York. Unlu kente ilk ayak bastigimizda tanidiklarimiz bize de benzeri uyarilarda bulunmustu. Cesitli alanda oldugu gibi curum turlerinde de New York onder. Adam oldurme desen mafya filmlerine tas cikartacak cinayetler, dolandiricilik, tehditle harac, ev hirsizligi, irza gecme hepsi bu kentte. Ama son aylarda onemli gelismeler var. Ilkin yerlisine, turistine mujde! Yil basindan bu yana agir suclarda dikkati ceken azalma var. Isadami, esnafi yildiran mafyaya ait haberler dahi gazete sayfalarina dusmuyor artik. Kotu gelisme ise agir suclularda yas sayisi giderek kuculuyor. Ortaokul ve lise ogrencileri arasinda cinayet ve seks suclari ebeveynler ve resmi kuruluslari ciddi kaygi yaratan duzeye ulasmis.

Henuz cocuk yasinda, delikanliliga dahi erismemis bu kesim niye agir suclara yoneliyor? Polis makamlari, psikologlar, sosyal bilimciler uzun zamandir bu soruya yanit ariyorlar. Sorunun temelinde bir digerini takip eden cesitli faktorler var. Yetisme cagindaki gencligin genel tablosu soyle: Amerika'da cocuklar hicbir ulkede gorulmeyecek duzeyde ozgur, basibos bir yasam suruyor. Ana-babalarin cocuklari ustunde etkisi yok denecek kadar az. Kulagi cift kupeli erkek ogrenciler, dili, dudagi, gobek cukurunda halkalar tasiyan, omuz basi, gogus-kalca ustu dovmeli kizlar dilediklerini yapma serbestisi icindeler. Aileler basibos biraktiklari cocuklarina soz geciremiyorlar.

Peki genclik agir curumleri nasil ogreniyor? Bana kalirsa video oyunlari, televizyon ve dergilerden. Cocuklar okul donusunde evde odalarina kapanip ekranlarda vasat bir insanin uykusunu kaciracak karanlik bir dunya icine giriyor. Video oyunlari ile adam oldurme heyecani yasiyorlar, dergilerde bomba yapimini, Internet’te bir milyonu askin porno sitesinde cinsel iliskilerin dik alasini ogreniyorlar. Son 10 yildir giderek gelisen iletisim teknolojisi genc kusaklara kuresel bilgilendirme yanisira insan iliskilerinin en kotu orneklerini de tasiyor. Normal kanallarin yuksek reytingli bazi programlarinda, ‘‘Sevgilimi kizkardesim bastan cikardi’’, ‘‘Annemi nisanlimla yatakta yakaladim’’, ‘‘Babamdan uc kez hamile kaldim, kurtaj yaptirdim’’ diye itirafta bulunan genc kizlari studyo seyircileri tepkiden yoksun cehreyle izliyorlar.

Neticede ortaya normal aile duzenini dislamis, kisisel sorumluluktan uzak, hayat dersini curum asilayan video oyunlari, sapik seks programlariyla ekranlardan alan bir genclik tablosu cikiyor. Harcanmis kusak mensubu bu gencler masum ev partilerinde kiz arkadaslarinin ickisine ilac katarak toplu irza gecmeyi, baba tabancasini kusanarak okulda ogrencileri kursun yagmuruna tutmayi yigitligin sani goruyorlar. New York polis teskilati, ‘‘Agir suclar yetiskin insanlar arasinda azalirken cocuk yastakilerde ciddi oranda tirmanisa gecti. Ilkokul birinci sinif ile lise ogrencilerine uzayan seritte cocuklar suclu kategorisinde ust siraya ciktilar. Yasalar dahi cikmazda. Savcilar agir suc isleyenleri cocuk mu, buyuk mu diye yargilayacaklarini bilemiyor. Ana-babadan ogretmene, sinema ve TV sanayiine herkes bu isten sorumlu’’ diyor.

Sosyal bilimciler seks suclari ve silah kullanmaya tesvik eden TV programlari, video oyunlari, ozel dergilerin kontrol altina alinmasini oneriyorlar. Buna karsin elektronik iletisim sanayii yoneticileri milyarlarca dolar zarara gireceklerini belirtip ‘‘Anayasamiz ifade ozgurlugunun kisitlanmasini men ediyor’’ diye sansure karsi cikiyor.

Gelecegin temeli cocuklar Amerika'nin basinda onemli bir sorun. Ortada cozum getirecek formul de yok. Dunya sorunlarinin pek cogunun ustesinden gelmeyi basarmis Amerika kendi cocuklarinin suca yonelmesini onlemekte acz icinde.