Devrim ve kurum

Hadi ULUENGİN

İster ‘devr' kökeninden Türkçe lügata girmiş ‘devrim' sözcüğünü kullanın, ister Arapçada bozukluğu tanımlayan ‘halel'den üretilmiş ‘ihtilal' kelimesine başvurun, isterseniz de Latincede geriye döndürmek anlamına gelen ‘revolutio' fiilinden yola çıkın, yukarıdaki her üç kavram da hem dilbilim etimolojisi, hem de insan beynindeki çağrışımları itibariyle dönüşümü simgeler.

Duraganlığın zıddını betimler. Dinamik içerir. ‘Anti' nitelik taşır.

Zaten, ‘devrim' sosyal anlamda bir altüst oluş halini yansıtır.

‘Evrim'den farklı olarak iradeci bir müdahalenin varlığını ortaya koyar.

Dolayısıyla, ‘devrim', ‘ihtilal' veya ‘revolutio' zamanda sınırlıdır.

Üç kelime de, belirli bir ekonomik veya zihni sistemden başka bir sisteme geçişin ‘momentum'unu ifade eder. Anlık bir dilimi kapsar. İlelebet sürmez.

Hareket başarı kazanırsa yerleşiklik edinir, olgunlaşır ve kurumsallaşır.

Ama kurumsallaşma ‘devrim'in noktalanmasını da getirir. ‘Momentum' biter.

Zira her kurumsallaşma statüko yaratır. Her statüko ise ‘anti'sini üretir.

‘Kurumsal devrim' artık devrim olmaz ve kurumların ‘devrimciliği' sürmez.

* * *

BUNUN aksini iddia eden bir siyasi yapı var ki ‘Kurumsal Devrimci Parti' adını taşıyor. Meksika'da tam 68 yıldır iktidarı gaspetmiş bulunuyor.

Oysa, kökeni Emiliano Zapata ve Pancho Villa'nın mağdurlar isyanına uzansa da, Latin Amerika'daki bu garabet partinin ‘devrim'le hiç bir ilgisi yok.

‘KDP' yalnızca bir kurum. Hem de ne kurum !.. Ahtapot ve dinozor...

‘Kurumsal Devrimci Parti' ülkedeki bütün ipleri elinde tutuyor. Hayatın ve siyasetin tüm alanlarını belirliyor. ‘Anti' sorgulamaya izin vermiyor.

1988 başkanlık seçimlerinde olduğu gibi, istediği an ‘ceryan kesintisi' gerçekleştiriyor ve bilgisayardan çıkan oylama sonuçlarını tahrif ediyor.

‘Kurumsal Devrimci Parti' demokrasi kurumlarının ırzına geçerek yaşıyor.

* * *

AMA, durum galiba değişecek. ‘Devrim'in ‘anti'si belki galebe çalacak.

Çünkü, başkent Mexico'nun belediye başkanlığı için önceki gün ilk kez hür iradeyle gerçekleşen seçimleri ‘Demokratik Devrim Partisi' lideri ve muhalefet önderi Cuauhtemoc Cardenas kazandı. KDP yenilgiyi kabullenmek zorunda kaldı.

Dev megapolün düşmesi ise, eğer ‘Kurumsal Devrimci Parti' yeni bir düzenbazlığa başvurmazsa, yakında yapılacak başkanlık oylamasında KDP defterinin dürüleceği anlamına geliyor. Dönüşüm rüzgarları Latin esiyor.

68 yıl sonra Meksika'da ‘kurumsal devrim'e nihayet nokta konuyor.

* * *

‘KURUMSAL devrimler' böyledirler. İki kelimenin yanyana gelmesi maddenin tabiatına aykırı olsa bile, onlar ‘devrim' adını gaspetmekten vaz geçmezler.

Süreklilik ideolojisinin devrim değil statüko ürettiğini kabullenmezler.

Dolayısıyla, sorgulayıcı ‘anti'lere müsamaha göstermezler. İzin vermezler.

Fakat bazen iç, bazen dış konjonktür, bazen de her ikisi birden öylesine bir raddeye ulaşır ki, ‘kurumsal devrimler' ister istemez ricata çekilirler.

68 yıl sonra özgür iradeye nihayet boyun eğmek zorunda kalırlar.

Zaten Meksika örneği bu kaçınılmaz evrimde ilk değil. Son da olmayacak...

Çünkü, ‘kurumsal devrimler' devrimi değil, hayatın akışına ve dünyanın dönüşümüne ters düşen karşı devrimi temsil ederler.

Devrimler ‘kurumsal' olamazlar ve kurumlar da ‘devrimci' kalamazlar.