Çeteyi yakalayıp da ne yapacaksınız ki?

Enis BERBEROĞLU

Hayrettir ama halkımız ve mali piyasalar Anasol-D Hükümeti'nin ardından kanlı gözyaşları dökmüyor, çetelerden korkup evine saklanmıyor...

Demek ki, ‘‘Biz gidiyoruz, çeteler gelecek’’ edebiyatıyla kamuoyuna sunulan acemi şantaj girişimi tutmadı.

Halkımız belki bu hükümetin gelişinden biraz umutlandı, ama uğurlarken hiç umursamadı... Geriye kaldı çeteler...

Çeteleri sual edecek olursanız, her zamanki gibi keyifleri yerinde.

Neden olmasın ki?

Çünkü çeteyi yakalamak yetmiyor, bir de mahkûm etmek gerekiyor.

* * *

Kapağına taşıdığı her konuyu en ince ayrıntısına kadar sorgulayan Ekonomik Forum Dergisi bu ay çetelere el attı.

Eski Adalet Bakanı Hasan Denizkurdu'na ‘‘Çetenin ölçüsü, işareti nedir?’’ diye sordular, hukuki ama anlaşılır yanıt aldılar.

Anladığımıza göre, bir suçun çete tarafından işlendiğine işaret eden ölçütler ikiye ayrılıyor:

1) Zorunlu ölçütler: Yani olmazsa olmaz ölçütler... Çete dediniz mi en az üç veya daha fazla kişinin işbirliği aranıyor. Bu işbirliğinin, uzunca bir süre, kazanç veya güç elde etmek için sürmesi gerekiyor.

2) İkinci derecede ölçütler: Çete üyelerinin belirli bir görevi veya rolü olmalı, çetede iç disiplin ve kontrol mekanizması bulunmalı, çete şiddet veya tehdide başvurmalı, çete karapara aklamalı, uluslararası düzeyde çalışmalı...

* * *

Çete davalarına DGM'ler bakıyor. DGM, çeteleri faaliyet alanına göre üçe ayırıp yargılıyor. DGM'de görülen çete davaları sayısında 1995-1997 yılları arasında yüzde 61.4 artış var...

1995 yılında 3 bin 339 sanık çete suçlamasıyla DGM'de yargıç karşısına çıkmış, 620'si hüküm giymiş. 1997 yılında sanık sayısı 4 bin 878'e, hükümlü sayısı 915'e yükselmiş. Sanık sayısındaki iki yıllık artış yüzde 46, hükümlü sayısındaki artış yüzde 47...

Demek ki yargı, aslında çalışıyor... Ama hükümlülerin aldığı cezaya bakılırsa hukukun gücü çeteye yetmiyor.

* * *

Diyelim ki, uyuşturucu çetesi kurdunuz, milyonlarca dolar kazanırken enselendiniz... Sizi ne kadar ceza bekliyor biliyor musunuz?

Adalet Bakanlığı istatistiklerine birlikte göz atalım...

1995-1997 yılları arasında toplam 82 sanık, uyuşturucu çetesinden hüküm giydi... Bunlardan 51'i, yani yarısından fazlası 3 yıl 9 aydan az ceza yedi. 65'inin, başka deyişle dörtte üçünün cezası 5 yılın altında kaldı. Sadece sanıkların beşte biri beş yıldan fazla ceza aldı.

‘‘Suç işlemek için teşekkül oluşturmak’’, yani çete kurmak suçuyla DGM'de yargılanan sanıkların aldıkları cezalar daha komik...

1995-1997 arasında toplam 30 sanık çetecilikten hüküm giydi. 11'i yani üçte biri bir yıldan az ceza aldı. 21'inin, demek ki üçte ikisinin cezası bir yılın altında kaldı. Sadece dokuz sanığın cezası bir yıldan fazla oldu.

* * *

Çeteler ortada, cezalar da öyle...

Aslında TBMM'de bekleyen bir yasa tasarısında çete suçlarında cezanın üçte birden yarıya kadar artırılması öngörülüyor.

Ama bu yasa bir türlü çıkmıyor. ‘‘Çete avcısı’’ rolü için kıyasıya yarışan iktidar ve muhalefet, her nedense çetelere kıyamıyor, daha fazla ceza konusunda anlaşamıyor.

Yakışır.