Boğazların güvenliğine çağdaş sistem

Ferai TINÇ

İstanbul halkı arasındaki yaygın inanca göre İstanbul Boğazı, Karadeniz'den girişte biri Avrupa diğeri de Anadolu yakasında yatan iki evliya tarafından korunur. Telli Baba ve Hazreti Yuşa.

İşte bu iki evliya bundan sonra daha rahat uyuyacaklar çünkü İstanbul Boğazları'nın trafik güvenliğini sağlayacak çağdaş yöntemlerin hayata geçirilmesiyle ilgili çalışmalar son aşamasına geliyor.

Geçtiğimiz ağustos ayında emekli olan Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Güven Erkaya'nın başkanlığında oluşturulan ve Başbakanlığa bağlı olan Türk Boğazları Yönetim ve Bilgi Sistemi Proje Ofisi, İstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndan geçişi güvence altına alacak olan radar ve kurtarma sistemleri ile ilgili çalışmalarını tamamlıyor.

Bu çalışmalar sonucu İstanbul ve Çanakkale Boğazları, dünyada benzer geçişlerin sahip olduğu çağdaş sistemler ile denetlenecek.

Üstelik de bu sistemler önceden, bazı firmaların kendi projeleri doğrultusunda ortaya atılan rakkamların daha altında fiyatlara gerçekleştirilebilecek.

* * *

Bazı firmaların hazırladıkları teklif önerilerinde, Boğazlar için 80 radar ve 150 milyon dolarlık bir yatırım öngörülürken Proje Ofisi, dijital yöntemlerle çok farklı sonuçlara vardı.

İstanbul ve Çanakkale Boğazları'nın üç boyutlu dijital haritaları bilgisayarlara yüklendi, üzerine radarlar monte edildi ve kapsama alanları ölçüldü.

Böylece en sınırlı sayıda radarla en verimli sonuç alınabilecek yerleştirme pozisyonları belirlendi.

Daha önce verilen tekliflerde öngörülen 80 rakkamı kaça indi biliyor musunuz? 10'a.

Altı tane İstanbul Boğazı, dört tane de Çanakkale olmak üzere 10 radarın kapsama alanları ile trafik kontrolünün mümkün olabileceği anlaşıldı.

Ayrıca gemi kurtarma sistemi ve alt yapı yatırımlarıyla ilgili projeler de hazır duruma getirilerek, Türkiye'nin Boğazları uluslararası kriterlere en uygun biçimde güvenlik altına alınacak.

Devletin elindeki projelerle ihaleye çıkması ve değerlendirme kriterlerinin yayınlanması ise vurgunları önleyecek.

* * *

Türkiye'nin Boğaz geçişleriyle ilgili tüzük ve teknolojik donanım konularında düzenlemeler yapmasına karşı görüşte olanlar da var.

Bu görüşe göre, Boğazlar'da trafiği düzenleyen önlemler Hazar Denizi ve Orta Asya petrollerinin uluslararası piyasaya Boğazlar yoluyla sevkini kolaylaştıracak. Bakü-Ceyhan projesini suya düşürecek.

Bu eleştiri ilk bakışta doğru gibi görünse de Türkiye'nin uluslararası yükümlülüklerinden kaçınması mümkün değil. Üstelik Boğazların artan trafiğini uluslararası kriterler çerçevesinde denetim altına almak, iddia edildiği gibi, daha fazla sayıda gemi ve tankerin geçişinde büyük bir kolaylık sağlamayacak. En önemlisi çok daha tehlikeli sonuçları önleyecek.

Bilindiği gibi Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO)'nun geçen yıl kasım ayında Londra'daki toplantısında gerek Boğazlar tüzüğünde, gerek trafik kontrol mekanizmalarında altı ay içinde düzenlemeler yapılmadığı takdirde Boğazların uluslararası denetime açılması gündeme gelmişti.

Bu kritik süre önümüzdeki ay doluyor. Mayıs'ta Londra'da yapılacak toplantıya Türkiye'nin hem tüzük değişikliğini hem de trafik denetleme projelerini sunarak Boğazlar üzerindeki kontrolüyle ilgili tartışmaları sona erdirmesi gerekiyor.

---