Prof. Dr. Banu Coşar

Gözlerde kaşıntı ve kızarıklığa yol açan göz alerjileri (alerjik konjonktivit) bugünlerde hayli yaygın… Alerjiye yol açan polen, küf, toz veya evcil hayvan tüyü gibi maddelere “alerjen” adı verilir. Alerjenler, göz kapakları ve gözlerde kaşıntı, kızarıklık ve şişmeye yol açarlar. Ayrıca gözlerde yanma ve yaşarmaya neden olabilirler.

Göz alerjisi olan kişilerin genellikle burun alerjisi de (alerjik rinit) vardır.

Alerjenlerden nasıl kaçınabilirsiniz?

Göz alerjilerini tedavi etmenin anahtarı, soruna neden olan madde (alerjen) ile teması önlemek veya sınırlamaktır.
Neye alerjiniz olduğunu, alerji uzmanının yaptıracağı cilt veya kan testleri ile öğrenebilirsiniz…

Polenlerden kaçınmak için:

• Polene alerjiniz varsa, polen sayısının en yüksek olduğu zamanlarda (sabah ve akşamüstü) dışarı çıkmaktan kaçının.

• Polenlerin etrafa savrulduğu rüzgarlı havalarda, dışarı çıkmayın.

• Polenlerin gözlerinize girmesini azaltmak için dışarıdayken gözlük takın.

Yüzmek, harika bir egzersiz ve serinlemenin rahatlatıcı bir yolu… Ama sudaki klor, tuz ve mikroplar gözlerimize zarar verebiliyor…

Havuz suyundaki klor “kimyasal konjonktivit”e yol açabilir

“Gözyaşı filmi” adı verilen ince bir gözyaşı tabakası gözümüzün ön yüzeyini kaplar. Bu gözyaşı filmi; gözlerimizi nemli, pürüzsüz ve berrak tutar.

Havuz suyunu temiz tutmak için kullanılan klor ve diğer kimyasallar ise gözyaşı filmini yıkayarak, gözlerde rahatsızlık ve kızarmaya yol açabilir. Bu duruma “kimyasal konjonktivit” adı verilir. Sık yüzmek, görüşte geçici bir bulanıklaşmaya da yol açabilir.

Havuz suyundaki mikroplar “mikrobik konjonktivit”e yol açabilir

Klor sudaki çoğu zararlı mikroorganizmayı öldürür ama adenovirüs gibi bazı virüsler ve kimi bakteriler klorlu suda hayatta kalabilir ve enfeksiyona neden olabilir.

Havuzda gözünüzü açmak gözünüze zarar verir mi?

Havuzda kısa bir süre yüzmek ve havuzun dibinden bir şey almak göze belirgin bir zarar vermez… Ancak daha uzun süre yüzecekseniz, yüzücü gözlüğü takmanızı tavsiye ederim.

Yaz mevsimi genellikle güneşte uzun saatler anlamına gelir. Çoğu insan güneş kremi uygulayarak cildini korumayı hatırlar ama ne yazık ki güneşin ultraviyole ışınlarının gözleri için oluşturabileceği tehlikelerin farkında değil…

Güneş gözlüğü takmadan güneşe her çıktığınızda, aşağıda başlıcalarını sıraladığım göz hastalıkları için riskinizi artırırsınız:

- Katarakt (gözün içindeki lensin şeffaflığını yitirmesi)

- Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı (görme merkezinde bozulma)

- Pterjiyum (göz yüzeyinde et yürümesi)

Her yaştan insan –özellikle de bebekler ve çocuklar- dışarıdayken gözlerini korumak için güneş gözlüğü takmalıdır.

Güneş gözlüğü satın almadan önce UV derecesini kontrol etmeyi unutmayın: %100 UV veya UV400 koruması sağlayan veya hem UV-A hem de UV-B ışınlarını engelleyen güneş gözlüklerini seçtiğinizden emin olun.

Güneş ışığı; yüksek rakımlarda, sudan/buzdan/kardan yansıdığında ve saat 10 ile 16 arasında en kuvvetlidir. Ama bulutlu havalarda da güneş ışınlarının bulutların arasından geçerek zarar verebileceğini unutmayın...

Sigara içmek dünyada her yıl 7 milyon ölüme yol açıyor. Sigara içenler, içmeyenlere kıyasla 10 yıl daha erken ölüyor. Sigara, göz sağlığımızı da olumsuz etkiliyor…

Sigara, yaşa bağlı sarı nokta hastalığı ve katarakt riskini artırıyor.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre yaşa bağlı sarı nokta hastalığı; sigara içenlerde içmeyenlere kıyasla 5.5 yıl önce gelişiyor. Ayrıca yaşa bağlı sarı nokta hastalığı gelişme riski sigara içenlerde 4 kez artıyor.

Ancak kendisi sigara içmediği halde sigara dumanına maruz kalanlarda da yaşa bağlı sarı nokta hastalığı riski 2 kez artıyor.

Ayrıca, sigara içenlerde katarakt gelişme riski de içmeyenlere kıyasla 2-3 kat daha fazla...

Elektronik sigara masum değil

Elektronik sigara da gözlerimize zararlı…

Elektronik sigara içindeki maddeler; serbest radikaller ve stabil olmayan atomların üretimini

Gözlerin arkasındaki basınç hissi; göz yuvalarının hemen arkasında, kafada bir zonklama, baskı veya sıkışma gibi hissedilebilir.

Göz arkasındaki basınç hissinin en sık nedenleri şunlardır:

• Baş ağrısı: Özellikle gerilim tipi baş ağrısı ve migren, göz arkasında basınç hissine neden olur.

• Gözleri yormak: Uzun saatler ekran karşısında çalışmak, gerekli olduğu halde gözlük kullanmamak veya gözlük derecelerinin yetersiz olması gibi nedenler; göz arkasında baskı hissine yol açabilir.

• Sinüzit: Gözlerimizin ve burnumuzun yakınında “sinüs” denen içi hava dolu boş alanlar vardır. Bu alanların iltihaplanmasına “sinüzit” denir ve göz arkasında basınç hissi yaratabilir.

• Diş sorunları: Diş ağrısı, gözün arkasında ağrı veya basınç olarak hissedilebilir.

• Açı kapanması glokomu: Göz tansiyonu (glokom) hastalığının çeşitli tipleri vardır. En sık glokom tipi olan açık açılı glokomda ağrı izlenmezken; “açı kapanması” denen glokom tipinde gözde ve göz arkasında basınç hissedilir.

Göz arkasında basınç hissedersek ne yapmalıyız?

Miyopi, uzağı görememeye yol açan bir göz kusurudur. Miyop olan insan sayısı endişe verici bir hızla artıyor… 2000 yılında dünya nüfusunun yaklaşık %25'i miyoptu. Araştırmalar, 2050 yılına kadar dünya nüfusunun kabaca yarısının miyop olacağını gösteriyor… Miyopi genellikle çocuklukta başlar ve 18-21 yaşa dek ilerler.

Miyopinin gelişimi ve ilerlemesi, çeşitli faktörlerden etkilenir:

• Genetik: Bir kişinin ebeveynlerinden biri miyop ise, miyop olma riski üç kat daha fazla olabilir. Her iki ebeveyn de miyopsa, altı kat daha fazla riskleri olabilir.

• Yakına bakmak: Okuma ve dijital ekran süresi gibi uzun süreli yakın çalışma, miyop olma ihtimalinin daha yüksek olmasıyla ilişkilidir.

Miyopiyi kontrol etme

Miyopinin ilerlemesini yavaşlatmak için:

• Çocuklarda gözlük derecesi TAM verilmeli, yani derece DÜŞÜK TUTULMAMALI.

• Miyopi kontrol gözlükleri – Belirli bifokal, progresif diğer özel olarak tasarlanmış gözlük camları miyopi ilerlemesini yavaşlatabilir.

Göz sağlığımızı korumak için fazla şeker tüketiminden kaçınalım…

Diyabet (şeker hastalığı) gözleri nasıl etkiler?

Şeker hastası olduğunuzda, vücudunuz ya hücrelere glikoz (şeker) sağlayan bir hormon olan insülini üretmez ya da insüline yanıt vermez. Kan dolaşımında çok fazla glikoz olması, göz damarları da dahil olmak üzere tüm kan damarlarına ve sinirlere zarar verebilir.

Diyabetik retinopati (şekerin göze vurması)

Diyabetik retinopati, körlüğün en yaygın nedenlerinden biridir. Diyabet, retinanın (ağ tabaka) kan damarlarının sızdırmasına veya retina yüzeyinde anormal yeni kan damarlarının büyümesine neden olur. Ayrıca gözün görme merkezinde (sarı noktada) ödem oluşur. Tüm bunlar görmenin bozulmasına yol açar.

Glokom (göz tansiyonu)

Bir glokom türü olan neovasküler glokom, diyabetten kaynaklanır. Yüksek şeker seviyeleri, iriste (gözün renkli kısmı) yeni kan damarlarının büyümesine ve göz basıncında artışa neden olur.

Katarakt (gözümüzün içindeki merceğin şeffaflığını kaybetmesi)

Göz nezlesi olarak bilinen “viral keratokonjonktivit”, adenovirüslere bağlı bir göz enfeksiyonudur. Oldukça bulaşıcıdır. Adenoviral keratokonjonktivit salgınlarının en sık görüldüğü yerler hastaneler, okullar ve yüzme havuzlarıdır…

Adenoviral keratokonjonktivitin bu kadar kolay yayılma nedeni, virüsün bulaştığı yüzeylerde haftalarca kalabilmesi ve virüse yakalanan kişinin belirti vermeden önce virüsü yaymaya başlamasıdır.

Bulaşma, solunum ve göz salgılarıyla temas yoluyla olur. Virüs, ortak havlu kullanımından da geçer. Virüs kapıldıktan 4-10 gün sonra enfeksiyon belirtileri başlar. Takip eden 12 gün boyunca, virüsü kapan kişinin bulaştırıcılığı devam eder.

Adenoviral keratokonjonktivitin belirtileri nelerdir?

Tanı koymak için çeşitli test yöntemleri mevcut olsa da genellikle test yapmaya gerek duyulmadan mevcut belirtilere dayanarak göz doktorunuz tarafından tanı konur. Ancak tanı konusunda şüpheler varsa, göz sürüntüleri, göz yaşı ve kan testi yöntemlerinden faydalanılır.

Göz nezlesi gözlerde şu belirtilere yol açar:

• Kızarma, kanlanma

• Sulanma

• Kaşıntı