Vücudumuzdaki hangi lekeler tehlikeli? Benler ve çiller kansere çevirir mi? Nasıl ayırt edeceğiz?

İngiltere'de yaşayan üç çocuk annesi Kay Wootten, 2018'de yüzünde çıkan bir çil için doktora gitti. Doktorlar bu çilin egzamaya bağlı bir leke olduğunu düşündü, tedavi için steroid ve nemlendirici verdi. Ancak Wootten zamanla lekenin şeklinin ve boyutunun değiştiğini görüp tekrar doktora gittiğini ve nihayetinde yapılan biyopsi sonucunda kendisine melanom (cilt kanseri) teşhisi konduğunu söyledi.

Daily Mail’e konuşan Wootten, yüzündeki lekeyi, ilk olarak Ağustos 2018'de fark ettiğini, karantina sırasında semptomlarının kötüleştiğini ve çilinin büyümeye, kaşınmaya ve kanamaya başladığını, ancak doktorların bunun egzama olduğu konusundaki ısrarını sürdürdüğünü belirtti.

İddiasına göre Wootten, 2021 yılında tekrar hastaneye gitti ve bir dermatoloğa sevk edilme konusunda ısrarcı oldu ancak kendisine bir kez daha hiçbir işe yaramayan steroid ve nemlendiriciler reçete edildi.

Ardından Haziran 2022'de yapılan bir biyopsi ile Wootten’a her yıl yaklaşık 17.000 İngiliz'i etkileyen bir kanser türü olan dördüncü aşama melanom teşhisi kondu.

12 aydır kemoterapi gören Wootten, kanserin daha fazla yayılmasını da önlemek için ameliyat olmak zorunda kaldı.

57 yaşındaki kadın o dönemde yaşadıklarını Daily Mail’e şu sözlerle anlattı:

“Geçirdiğim ilk ameliyat birinci tümörü çıkarmak içindi. Sonra tümörün etrafındaki sınırların net olmadığını ve hâlâ kanser hücrelerinin olduğunu fark ettiler. İkinci bir ameliyat daha oldum. Ben lekedeki değişimi fark etmiştim ve eğer bu değişim başladığında tedavi olsaydım tüm bu yaşadıklarım önlenebilirdi. Tüm hayatım altüst oldu ve bu beni gerçekten üzüyor.”

Melanom pozitif olduğu için tiroidini de aldıran Kay, kemoterapi nedeniyle kendini sürekli hasta hissettiğini ve hiçbir şey yapamadığını, bu durumdan sadece kendisinin değil çocuklarının da etkilendiğini, ailece çok şey kaçırdıklarını ifade etti.

-- Peki, benzer durumlar yaşamamak için cildimizde hangi değişiklikleri görünce mutlaka bir doktora görünmeliyiz?

-- Cildimizde beliren hangi lekeler normal, hangileri tehlikelidir?

-- Çillerin ve benlerin kansere çevirme ihtimali var mı?

-- Her renk ve şekil değiştiren ben kansere mi işaret eder?

-- Çok ben ya da çile sahip olmak riskli bir durum mu?

-- Açık tenliler koyu tenlilere göre daha riskli bir grup mu?

 BENLERDE GÖRÜLEN HIZLI BÜYÜME, RENK DEĞİŞİKLİĞİ VE KANAMAYA DİKKAT

Deri ve Zührevi Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Zekayi Kutlubay, derideki koyu renkli olan veya olmayan yeni oluşumların ve mevcut benlerdeki değişimlerin çok önemli olduğunu, benlerde görülen hızlı büyüme, renk değişikliği, kanama, açık yara oluşması ve kabarma gibi bulguların, riskli olduğunu belirtti ve kanser riski olan oluşumların neler olabileceğini şu sözlerle açıkladı:

“Derideki koyu renkli benler dışında, sağlam bir deride birdenbire ortaya çıkan ve gittikçe büyüyen siyah ya da koyu renkli oluşumlar da cilt kanserinin belirtileri arasında yer alır. Bunların büyüklüğünde değişiklik, yoğun kaşıntı olması ve koyulaşması alarme edici bulgulardır. Yine deride iyileşmeyen, uzun süreli yara benzeri oluşumların cilt kanseri açısından değerlendirilmesi gerekir.”

Gözden KaçmasınCilt kanseri neden erkekler için daha ölümcül? ‘Özellikle partneri olmayanlar risk altında!’Haberi görüntüle

"Cildimizde beliren hangi lekeler normal, hangileri tehlikelidir? Nasıl ayırt edeceğiz?" sorusunu yönettiğimiz Kutlubay, sınırları düzenli, oval ya da yuvarlak şekilli, çapı küçük, açık kahverengi ve tek renk olan lekelerin genellikle normal olduğunu fakat çok koyu mor-siyah renkte olan, büyük, sınırları düzensiz, birden fazla renk içeren, kaşınan ve kanayan benler (nevuslar) ya da lekelerin tehlikeli olabileceğini belirtti ve bu tarz oluşumları olan kişilerin mutlaka bir dermatoloğa gitmeleri gerektiğini önemle vurguladı.

Kutlubay, "Eğer asimetrik benlere sahipseniz, kenarları pürüzlüyse ve rengi değişiyorsa, ayrıca boyutunda bir değişiklik var ise özellikle 6 mm’den büyük olan benleriniz var ise mutlaka bir tıbbi yardım alınmalıdır" dedi.

Grafik: Harun Elibol

Massachusetts'teki bir hastanenin melanom programının yöneticisi Dr. David Fisher, birçok dermatoloğun bunun için farklı sınıflandırmaları olduğunu belirtti.

MEVCUT ÇİL VE BENLER KANSERE ÇEVİREBİLİR

Kutlubay, mevcut çillerin ve benlerin kansere çevirme ihtimalinin bulunduğunu, açık tenli, renkli gözlü, çilli, kızıl saçlı, atipik benleri olanlarda deri kanseri görülme sıklığının daha yüksek olduğunu söyledi. Çilleri ve benleri fazla olan insanlarda deri kanseri gelişme riskinin daha yüksek olduğunu ifade eden Kutlubay, vücudunda 50’den fazla beni olanlarda deri kanseri sıklığının arttığını, en öldürücü deri kanseri olan melanomun üçte birinin mevcut benlerden geliştiğini, dolayısıyla benlerdeki değişimlerin, kötüye gidişatın habercisi olabileceğini vurguladı.

Peki çil ile kanserin neden olduğu lekeler arasındaki belirgin farklar nelerdir? Biz bu ikisini ayırt edebilir miyiz?

Kutlubay, çilin genellikle daha açık kahverengi, sınırları düzenli ve tek renk iken deri kanserine bağlı lekelerin sınırları düzensiz, kahverenginin birden fazla tonuna sahip bazen üzerinde kanama odakları bulunan oluşumlar olduğunu, çillerin genelde yazın ortaya çıkıp, kışın azalma eğiliminde olduklarını söyledi ve ekledi: “Benlerdeki renk değişimleri, siyahlaşma veya tam tersi beyazlaşma ya da birkaç rengin bir arada bulunması da istenmeyen bir durumdur."

“Her renk ve şekil değiştiren ben kansere mi işaret eder?” sorumuza Kutlubay şöyle yanıt verdi:

“Her zaman değil fakat her renk ve şekil değiştiren benin bir dermatolog tarafından mutlaka muayene edilmesi gerekir. Çünkü erken tanı ve tedavi hayat kurtarır.”

NE KADAR ÇOK BEN VARSA RİSK O KADAR YÜKSEK

Bu noktada akla şu soru da geliyor: Bir kişide ne kadar çok ben varsa, melanom geliştirme riski o kadar yüksek midir? Aynı şekilde çok sayıda çil varsa bu da bir risk faktörü mü?

Ben ve çil sayısı ne kadar fazla ise melanom gelişme riskinin de o kadar yüksek olduğunu söyleyen Kutlubay, “Genel olarak kişinin vücudunda 50’den fazla ben varsa risk yüksektir. İlaveten atipik benler yani sıradan benlerden farklı görünüme sahip olan benler varsa deri kanseri riski artmıştır” dedi.

Açık tenlilerde risk koyu tenlilere göre daha mı yüksek? Buna dair bilimsel bir veri var mı?

Bilimsel verilerin açık tenli, renkli gözlü, sarı ya da kızıl saçlı veya çilli olmanın melanom riskini artırdığını doğruladığını, deri kanserinin açık deri rengi olanlarda daha çok görüldüğünü ifade eden Kutlubay, dünyada en sık deri kanseri görülen ülkenin Avustralya olduğunu, bunun sebebinin açık tenli Avrupalıların oraya yerleşmeleri ve daha çok güneşe maruz kalmaları olduğunu belirtti.

Gözden KaçmasınGittiği maçta dikkatiyle hayat kurtardı! '30 yaşından sonra her yeni bene şüpheyle yaklaşın'Haberi görüntüle

ERKEN EVREDE YAKALANIRSA YAŞAM ŞANSI UZAR

Bütün kanser türlerinde olduğu gibi deri kanserinde de erken teşhisin önemini hatırlatan Kutlubay, deri kanserlerinin en ölümcül olanının malign melanom olduğunu ama derinin gözle görülebilen bir organ olduğu için melanomun erken teşhisinin daha kolay olduğunu söyledi.

Herkesin mutlaka deri muayenesi yapması, kendi benlerini ve çillerini tanıması, gerekirse görsel kayıt alması gerektiğini vurgulayan Kutlubay, bu muayenelerde deride yeni gelişmiş veya boyutu, şekli ya da rengi değişen herhangi bir ben ya da leke var ise mutlaka dermatoloğa gidilmesi gerektiğini, kanser erken evrede, yani henüz yayılmamışken yakalanıp tedavi edilirse, yaşam süresinin uzayacağını yineledi.

Grafik: Harun Elibol