Son dönemlerde moda olan ağırlıklı battaniyeler gerçekten uykuya dalmayı kolaylaştırıyor mu?
Şimdilerde uykusuzluk sorununa çare olsun, uykuya dalmayı kolaylaştırsın diye pek çok insan ağırlıklı battaniye kullanıyor. Üreticiler bu battaniyelerin uyku kalitesini ve uykuda geçen süreyi artırdığını iddia ediyor. Peki ama uzmanlar ve araştırmalar ne diyor?
Son yıllarda milyonlarca insan uyku kalitesini artırmak, uykuda daha uzun süre kalmak ve stresini azaltmak için ağırlıklı battaniye kullanmaya başladı. Yetişkinler arasında oldukça popüler olan ürünler artık bebekler, hatta yeni doğanlar için bile kundak şeklinde üretiliyor.
Bu battaniyelerin sarılmayı taklit ettiği, bu hafif baskının sevgi hormonu olarak bilinen oksitosinin salgılanmasında artış sağladığı, bu özelliği nedeniyle kalp ritmi ile tansiyonun düşürülmesine yardımcı olduğu iddia ediliyor.
Bundan 20-25 yıl önce şimdilerde bazaların altına kaldırılan ağır yün yorganlar kullanılırdı. Hâlâ daha sağlıklı olduğuna inandığı için yün yorgan kullananlar var. Son yıllarda yapılan bazı çalışmalarda da ağır battaniyelerin bedeni daha iyi kavradığı için sakinleştirici etkisinin olduğu ileri sürülüyor.
Peki gerçekten ağır yün yorganlar şimdiki yorganlara göre daha mı sağlıklı?
Bu ağırlıklı battaniyeler uykumuzu nasıl etkiliyor?
Melatonin salgılanmasını destekliyor mu?
İçinde nasıl malzemeler kullanılıyor?
Ağırlıklı battaniyelerle ilgili aklımıza takılan soruların yanıtlarını uzmanlardan aldık.
1- Bu konuda yapılan son araştırmalar ne diyor?
Washington Post’ta yer alan habere göre yakın zamanda yapılan bir araştırma, ağırlıklı battaniye kullanımının, uykuyu teşvik eden ve beyin tarafından üretilen melatoninin hormonunun daha fazla salınmasına neden olabileceğini ortaya koyuyor.
İsveç Uppsala Üniversitesi'nde farmakoloji profesörü olan çalışma yazarı Christian Benedict, "Bana ağırlıklı battaniyenin sihirli etkilerinden bahseden birçok pediatri doktoru ve terapistle tanıştım, ancak bunun plasebo etkisi olup olmadığını bilmiyoruz. Bu çalışmayı yapmaya karar vermemin nedenlerinden biri de buydu" dedi.
Araştırmada, herhangi bir uyku ya da başka sağlık sorunu olmayan 26 genç erkek ve kadından, uyku laboratuvarlarında bir gece ağırlıklı bir battaniyeyle, diğer gece ise hafif bir battaniyeyle uyumaları istendi. Katılımcıların hiçbirinin daha önceden ağırlıklı battaniye deneyimi olmamıştı. Araştırmacılar, hormon seviyelerindeki değişiklikleri ölçmek için akşam 22:00 ile 23:00 arasında her 20 dakikada bir tükürük örnekleri aldılar. Katılımcıların ağırlıklı bir battaniyeyle uyudukları gecede melatonindeki artış ortalama yüzde 32 daha fazlaydı.
2- Pek çok üretici bu ağırlıklar için cam boncuklar veya plastik pellet kullanıyor. Önceden kullandığımız yün yorganlar ağır olduğu için daha mı sağlıklıydı? Uyurken üzerimizde hissettiğimiz bu baskı uykumuzu nasıl etkiliyor?
Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Osman Özgür Yalın:
Yün, eskiden yorganlar için yaygın olarak kullanan doğal bir madde idi. Özellikle koyun yünü tüm yorganlar için yaygın olarak tercih ediliyordu. Bu yorganların ağır olmaları özellikle soba ile ısınılan dönemlerde gece soğuk odalarda uyumak için çok elverişliydi. Çünkü gece soba söndürülür ve oda soğurdu. Günümüzde oda sıcaklığının ideal olduğu ortamlarda ağır ve çok sıcak tutan bu yorganların kullanılmasının ek bir yararı olacağını düşünmüyorum. Uyku için ideal oda sıcaklığı 22-24 derece arasıdır ve iyi havalandırılmış temiz bir oda sağlıklı olur. Ayrıca odanın gün içinde güneş alması, havalandırılması, çarşafların haftada 2 kez değişimi ve odanın tozunun günlük alınıp odanın nemli temiz antibakteriyel bez ile silinmesi önemlidir.
3-Ağırlıklı battaniyelerin uykuya dalma süresini hızlandırdığı, derin uyku süresinin artırdığı, zinde uyanmayı sağladığı, stres ve kaygının azalmasına yardımcı olduğu söyleniyor. Bu iddiaların ne kadarı doğru?
Doç. Dr. Osman Özgür Yalın: Ağır ve kalın yorganların uyku kalitesini artırması bence çok olası değil. Bu konuda çok ciddi çalışmalar yok ama uyku kalitesinin artması için oda sıcaklığına uygun bir yorgan seçilmesi yardımcıdır. Yün yorganların yıkanması pek kolay değil. Ev tozu akarı birikimi açısından sık sık yıkanmayan, havalandırılamayan battaniye ve yorganların yatak odasında kullanılmaması daha uygundur. Ayrıca bu tip yünlü veya kalın battaniyeler sık sık yıkanmalı, güneşte havalandırılmalı ve yatak odasında muhafaza edilmemelidir. Ev tozu akarı alerji gelişimi için oldukça önemli bir risktir. Ev tozu akarı uyku kalitesini bozar.
Ayrıca uyku hijyeni açısından yatak odasında telefon, televizyon, tablet gibi elektrikli ve elektronik aletler ile meşgul olmamak gerekir. Uyku için yatağa girip temiz sade bir yatak odasında tam karanlık bir odada uyunmalıdır. İdeal uyku süresi 7-8 saat olup, gece uykusu süresi dışında yataktan çıkılmalı ve gün için uyanmamalıdır. Az uyku gibi 8 saatin üzerindeki uyku da sağlıklı değildir. Gün içerisinde fiziksel aktivite ve uyanık bir gün ile gece sağlıklı bir uyku mümkün olabilecektir.
Dr. Fatih Binboğa: Bilim insanları ağırlıklı battaniye ile oluşturulacak rahat sıkıştırmanın insan vücudunda güven, mutluluk ve tatminkarlık duygularını karşılayan oksitosin, dopamin ve serotonin düzeylerini artırdığını, stres ve kaygı hormonları olarak adlandırılan kortizon ve norepinefrin düzeylerini azalttığını göstermişlerdir. Bu ürünlerin uykusuzluk çeken ve uyku sorunu olan insanların daha derin uyumasına ve daha dinlenmiş olarak uyanmasına yardımcı olduğu söylenebilir. Özellikle dikkat eksikliği bozukluğu olan çocukların ve erişkinlerin daha sakin bir uyku geçirmesine ve ertesi gün görevlerine odaklanmasına yardımcı olduğu çalışmalarda gösterilmiştir.
4- Ağır yorgan ya da battaniyeler uyku süresini uzatır mı?
Nörolog Belma Doğan Güngen: Ağır battaniyelerin verdiği sarılma hissi serotonin salgılanmasına neden olur. Yükselen serotonin seviyesi melatonin salınımını da artırarak, uykunun en faydalı bölümü olan derin uyku süresini uzatır. Ancak ağırlıklı battaniyeler herkese göre değildir. Örtüyü kendisi çıkaramayacak durumda olan bebek, çocuk ve yaşlı grubu kullanmamalıdır. Ayrıca astım, uyku apnesi ve dolaşım sorunları gibi belirli tıbbi rahatsızlıklarla yaşayan kişiler için de uygun olmayabilirler.
Dr. Fatih Binboğa: Soğuk bir kış gününde ağırlıklı bir battaniye altında uyuma fikri hepimize cazip gelebilir, fakat sabahları karanlık hüküm sürerken uyanmanın daha da güç olabileceğini söylemeliyim. Geçmişte ağır yün yorganlar kullanılırdı, ağırlıklı battaniye fikri yeni değil, basınç uyarımı adı verilen bir terapi yönteminden kaynaklanır. Ağırlıklı battaniye derin basınç ve rahat sıkıştırma uygularken, uyku sorunları olduğunu ifade eden erişkinlerde yapılan bir araştırmada katılımcıların yüzde 68’i kaygı durumlarının azaldığını, daha kolay uykuya daldıklarını, gece boyunca daha iyi uyuduklarını ve daha dinlenmiş olarak uyandıklarını ifade etmişlerdir.
