Çamaşır yıkarken yaptığımız bu hatalar giysilerimizin ömrünü kısaltıyor

NE KADAR SICAK O KADAR TEMİZ Mİ?

1- Hangi kıyafetler sıcak su ile hangileri soğuk su ile yıkanmalı?

Doç. Dr. İlkan Özkan, çamaşırların yıkama sıcaklığının, çamaşırlardaki kiri ve lekeleri çözmek için gereken deterjan miktarını etkilediğini, yüksek sıcaklıklarda yıkamanın, deterjan kullanımını azaltmaya yardımcı olabileceğini ancak çamaşırların renklerinin solmasına ve çekmesine de neden olabileceğini belirtti.

Genel olarak, pamuklu çamaşırları 40-60 derecede, hassas çamaşırları 30 derecede, yünlü çamaşırları ise soğuk suda yıkamanın en iyisi olduğunu ifade eden Özkan, kumaş türlerine göre yıkama talimatlarını şöyle sıraladı:

Pamuklu çamaşırlar: Dayanıklı bir kumaş türü olan pamukluları yüksek sıcaklıklarda yıkamak genellikle güvenlidir. Ancak, çok kirli dahi olsa 60 dereceyi geçen sıcaklıklarda uzun yıkama aşırı çekmeye, tüylenmeye ve aşınmaya neden olabilir. 

Hassas çamaşırlar: Genellikle narin ve kolay yıpranan kumaş türleri olan hassas çamaşırları düşük sıcaklıklarda yıkamak önemlidir. Hassas çamaşırları yıkarken 30 derecenin altındaki sıcaklıkları tercih etmek daha iyidir.

Yünlü çamaşırlar: Hassas, kolay yıpranan ve keçeleşebilen bir kumaş türü olan yünlüleri soğuk suda elde ya da çok düşük devirde yıkamak çamaşırın ömrünü uzatacaktır. Yünlü çamaşırları yıkarken 30 derecenin altındaki sıcaklıklar tercih edilmelidir.

YUMUŞATICILAR DOST MU DÜŞMAN MI?

2- Yumuşatıcılar çok güzel kokuyor ama giysilerin ömrünü mü kısaltıyor? 

Yumuşatıcıların çamaşırların yumuşak ve ipeksi olmasını sağladığını ancak yumuşatıcının fazla kullanımının çamaşırların lekelenmesine ve renklerinin solmasına neden olabileceğini ifade eden Özkan, yumuşatıcıyı yalnızca gerektiğinde kullanmanın çamaşırların ömrünü uzatmaya yardımcı olabileceğini söyledi.

Özkan yumuşatıcının çamaşırlar üzerindeki muhtemel olumsuz etkilerini şöyle sıraladı:

“Fazla miktarda kullanılan yumuşatıcı, çamaşırların üzerinde deterjan kalıntıları oluşturabilir. Bu kalıntılar, çamaşırlarınızın lekelenmesi ve renklerinin solmasına, ek olarak çamaşırların gözeneklerini tıkayarak hava geçişinin azalmasına neden olabilir. Lekelenmeler, çamaşırların parlaklığını olumsuz etkileyerek eskimiş bir görünüme sebep olabilir.”

The Guardian'a konuşan temizlik çalışanı ve TikTok fenomeni Ann Russell'a göre, yumuşatıcı ile yıkamak uzun vadede giysilerin temizlenmesini de zorlaştırabiliyor. Örneğin kıyafetlerin birdenbire daha kötü kokmaya başlaması genellikle yumuşatıcıdan kaynaklanıyor. Yumuşatıcı ilk başta güzel koksa da her yıkamada kullanıldığında kalıntıları zamanla birikerek kir ve kokuları hapsediyor.

Russell, bu sorunu çözmek isteyenlere, “Yıllardır yumuşatıcı kullanarak yıkadığınız kıyafetleri sodyum karbonat olarak da bilinen çamaşır sodasıyla yıkarsanız genellikle o biriken kremsi yapıdan kurtulabilirsiniz” tavsiyesinde bulundu.

DETERJAN MİKTARI KİRLİLİK DERECESİNE GÖRE AYARLANMALI

3- Çamaşır yıkarken ne kadar çok deterjan kullanırsak o kadar çok temizlenecek gibi düşünüyoruz ama önerilen ölçüyü kaçırmak giysilere zarar veriyor mu?

Çamaşır yıkarken kullanılan deterjanın, yumuşatıcı tipi ve miktarının, çamaşırların temizliğini ve yumuşaklığını önemli ölçüde etkilediğini söyleyen Özkan, deterjanın çamaşırlardaki kiri ve lekeleri çözmeye yardımcı olduğunu fakat kullanılacak miktarın çamaşırların kirlilik seviyesine göre belirlenmesi gerektiğini vurguladı.

Özkan, kirlilik seviyesine göre kullanılacak miktarın belirlenmesinde deterjan ve makine üreticilerinin kullanım talimatlarının incelenmesinin faydalı olacağını, kullanılan fazla deterjanın çamaşırlarda kalıntı ve leke bırakarak daha az temiz olmasına ve daha önemlisi çevre zararına neden olacağını vurguladı.

DETERJANI DOĞRUDAN KIYAFETLERİN ÜZERİNE ATMAYIN

4- Deterjanı deterjan gözüne mi yoksa makinenin içine mi koyalım?

"Deterjan üreticisi talimatlarında doğrudan belirtmediği sürece deterjan kıyafetler üzerine değil makinenin deterjan haznesine konmalıdır. Hazneye konan deterjan kademeli ve homojen bir şekilde yıkamaya dâhil olur” diyen Özkan, böylece çamaşırların bir anda yoğun bir kimyasal baskısına maruz kalmayacağını, doğrudan kıyafetlerin üzerine atılan deterjanın, kumaşın gözeneklerini tıkayabileceğini, lekelenmelere neden olabileceğini ve dolayısı ile çamaşırların ömrünü kısaltabileceğini söyledi.

AZ KULLANILAN VE ÇOK KİRLİ OLMAYAN EŞYALAR DÜŞÜK SICAKLIKLA YIKANMALI

5- Ne sıklıkla çamaşır yıkamalıyız? Daha uzun aralıklarla yıkamak kıyafetlerin ömrünü uzatmaya yardımcı olabilir mi?

Bu sorumuza Doç. Dr. İlkan şöyle yanıt verdi: “Çamaşırları ne sıklıkla yıkamanız gerektiği, çamaşırlarınızın kullanım ve kirlenme sıklığına göre belirlenir. Az kullanılan ve belirgin şekilde kirli olmayan çamaşırlar daha düşük sıklıkta, kısa programda ve az miktarda deterjanla yıkanabilir. Sık yıkanan çamaşırlar, yıkamanın doğası gereği ısı ve sürtünmeye daha sıklıkla maruz kalırlar. Bu da çamaşırların renginin solmasına, çekmesine, tüylenmesine, yüzey yapısını bozarak eski görünmesine neden olabilir. Daha uzun aralıklarla çamaşır yıkamak bu etkileri azaltarak çamaşırlarınızın ömrünü uzatmaya yardımcı olur.”

TERS ÇEVRİREREK YIKAMAK RENKLERİ KORUMAYA YARDIMCI OLUYOR

6- Çamaşırların tersini çevirip makineye atmak da ömrünü uzatma açısından etkili bir yöntem mi?

Bunun çamaşırların ömrünü uzatma açısından çok etkili bir yöntem olduğunu söyleyen Özkan, özellikle renkli ve baskılı çamaşırların mutlaka ters çevrilip yıkanması ve kurutulması gerektiğinin altını çizdi ve ekledi: “Çamaşırların tersini çevirmek, çamaşırların ön yüzü üzerindeki baskıyı azaltır ve kullanım yönündeki renklerinin solmasını önler. Zamanla ters tarafta renk kaybı önyüzden daha fazla olur fakat solan kısım iç tarafta kaldığı için orijinal renk daha uzun süre ön yüzde kalır. Bu da kullanım ömrünün daha uzun olması anlamına gelir."

AYAKKABILARIN BAĞCIKLARINI ÇÖZÜN VE İÇİNE BEZ KOYARAK YIKAYIN

7- Özellikle beyaz spor ayakkabılarımızı makineye atıp bembeyaz olmasını sağlıyoruz. Bu durum ayakkabıların daha kolay deforme olmasına neden olur mu? Hangi ayakkabılar makineye atılabilir, hangileri kesinlikle atılmaz?

Spor ayakkabıların makinede yıkamaya uygun ve uygun olmayan modellerinin olduğunu, bu nedenle ayakkabıların kullanım etiketlerinin okunması ve makineye atmaya uygun olup olmadığının kontrol edilmesinin önemine dikkat çeken Özkan, yapısal olarak yıkamaya uygun olmayan ayakkabıları makineye atıldığında üzerindeki farklı renklerin birbirine karışabildiğini, özellikle deterjan, ısı ve sürtünme etkisi bir araya geldiğinde taban/saya yapışma noktalarında açılmalar, baskılı kısımlarda ve dikiş bölgelerinde deformasyonlar meydana gelebileceğini söyledi.

Özkan; deri, rugan, saten ve el yapımı ayakkabılar ile yapısında metal aksesuar bulunan ayakkabıların makineye atılmasının bu ayakkabıların şeklinin bozulmasına, renklerinin solmasına ve hatta deforme olmasına neden olabildiği için, bu tip ayakkabıların kesinlikle makinede yıkanmaması gerektiğinin altını çizdi.

Genellikle kanvas ve sentetik kumaşlardan yapılmış spor ayakkabıların makineye atılmaya uygun olduğunu ancak, ayakkabıların etiketlerini okumanın ve makineye atmadan önce uygun olup olmadığını kontrol etmenin her zaman önemli olduğunu vurgulayan Özkan, spor ayakkabıları makineye atarken, aşağıdaki noktalara dikkat edilmesini tavsiye etti:

-- Ayakkabıların bağcıklarını bağlayın ya da sökerek makineye atın.

-- Ayakkabıların içine yumuşak bir bez koyun ki ayakkabının şeklini ve formunu korusun.

-- Ayakkabıları düşük sıcaklıkta ve devirde az deterjan kullanarak yıkayın.

-- Yıkadıktan sonra, doğrudan güneş ışığına maruz kalmayacak şekilde kurutun.

8- Kıyafetler yıkanmadan önce nasıl ayrılmalı?

Russell'ın kesin ve kesin bir kuralı var: "Beyazları, tamamen beyaz olmayan bir şeyle yıkamamak. Eğer çok canlı ve renkli çamaşırlar yıkıyorsanız Russell'ın kullandığı gibi renk koruyucu mendiller kullanabilirsiniz. Bu çamaşır makinesine koyulan çok emici bir kumaş parçası. Yıkama suyuna çıkan herhangi bir boya, diğer kumaşlara bulaşmadan önce bu kumaşta toplanıyor böylece renkler birbirine karışmıyor.

Russell’ın diğer tavsiyeleri de şöyle:

Yünlü kıyafetleri diğerlerinden ayırarak yıkayın. Bu kıyafetleri ya elde yıkayın ya da en hassas programda. Kıyafetlerin etiketlerindeki yıkama talimatlarına uyun. Örneğin sadece kuru temizleme yapılacağı yazıyorsa o kıyafeti makinede yıkamayın.

9- Kurutma makinesi çamaşırlarımıza zarar veriyor mu?

Kanadalı moda yorumcusu Derek Guy, artık çoğu insanın kurutuculara çok fazla güvendiğini ama kurutucuların genellikle kumaşları küçülttüğünü, giysilerin parlaklığını ve renklerini bozabileceğini söyledi. Patric Richardson, "Kurutucuya koyduğum tek şey çarşaflar, havlular, iç çamaşırları ve çoraplar" dedi.

10- Özetlersek yaptığımız hangi hatalar giysilerimizin ömrünü kısaltıyor?

Doç. Dr. İlkan Özkan, çamaşırları yıkarken dikkat edilmesi gereken temel unsurları şu şekilde özetledi:

-- Çamaşırlar renklerine ve kumaş türlerine göre ayrılmalıdır. Bu, renk karışmalarını ve kumaş hasarını önlemeye yardımcı olacaktır.

-- Çamaşırların etiketleri kesinlikle okunmalıdır. Bu etiketler, çamaşırların yıkama talimatlarını içerir. Bu talimatları takip etmek, çamaşırlarınızın zarar görmesini önlemeye yardımcı olacaktır.

-- Deterjan ve yumuşatıcı miktarı doğru ayarlanmalıdır. Aşırı deterjan kullanımı çevreye zarar verebilir ve çamaşırlarınızda leke bırakarak yeterince temizlenmemesine neden olabilir. Yetersiz deterjan kullanımı ise leke çıkarmada yetersiz kalabilir. Bu sebeple deterjan üzerinde bulunan kullanım önerileri ve çamaşır makinesi üreticilerini yıkama önerileri dikkate alınmalıdır.

-- Çamaşır makinesine kapasitesinin üzerinde çamaşır atılmamalıdır. Çamaşır makinesini fazla doldurmak, temizlemenin temel unsuru olan termo-mekanik etkiyi zayıflatarak çamaşırların yeterince temizlenmemesine neden olabilir.

-- Çamaşırlar doğru sıcaklıkta yıkanmalıdır. Uygun olmayan sıcaklıkta yıkama, çamaşırlarınızın renklerinin solmasına, çekmesine ve zarar görmesine sebep olabilir.

-- Çamaşırlar kurutma sonrası kontrol edilerek çekmecelere yerleştirilmelidir. Çamaşırların tamamen kuruduğundan emin olunmalıdır. Islak çamaşırları saklamak, küf, bakteri ve dolayısıyla kötü koku oluşumuna neden olabilir.