Bana bir şey olmaz demeyin, cinsel yolla bulaşan hastalıklara dikkat edin!

“Bana bir şey olmaz”, “Bir kereden bir şey olmaz”, “Korunmama ne gerek var” gibi düşünceler ile partnerleri ile güvensiz ve güvenliksiz cinsel ilişkiye girmekte, kendi sağlıklarını olduğu kadar partnerinin de sağlığını tehlikeye atmaktalar. 

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH) giderek artmakta ve geri dönüşü olmayan ciddi sonuçlar doğurmaktadır, örneğin erkeklerde ölümcül sonuçlar doğurmayan genital siğillerin nedeni HPV virüsü olup, kadınlara ten teması ile geçerek rahim ağzı kanserine neden olmakta, erken teşhis konulmaz ise ölümcül sonuçlara yol açmaktadır. 

Utanmayın, çekinmeyin, mutlaka hekime gidin

Toplumda cinsel yolla bulaşan hastalıkların sadece seks işçiliği yapan kadınlarda görüldüğü düşünülse de aslında cinsel yolla bulaştığı için bu hastalığı taşıyan partnerle birlikte olmuş erkeklerin ve/veya onların eşlerinin de hasta olmaları kaçınılmaz.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı oluşmuş ön yargılar nedeniyle hastalar, utanırlar, hekime gitmekten çekinebilirler. Çoğu kez bu hastalıklar belirtisiz seyredebildiğinden kişi yakalandığı hastalığı günlerce hatta haftalarca farkına varmadan taşıyarak, başkalarına, eşine, nişanlısına veya sevgilisine bulaştırabilir. Bu nedenle de tanı ve tedavi gecikebilir.

Belirtileri nelerdir?

Bazen kişilerde hastalık belirtileri görülebilmesine karşın çoğu kez belirti vermeyebilir. Ve bu sırada da ilişkide bulundukları eşlerine bulaştırabilirler.

• Üreme organları ve idrar yolundan gelen kirli beyaz, sarı, sarı-yeşil, bazen kötü kokulu, bazen köpüklü olabilen normal zamanlarda rastlamadığımız akıntılar görülmesi,
• Üreme organlarında yara, siğil, ülserler,
• Sık idrara çıkma,
• İdrar yaparken yanma hissi ve/veya ağrı,
• Cinsel ilişki sırasında ağrı,
• Cinsel ilişkiden sonra kanama,
• Üreme organları ve çevresinde kaşıntı,
• Kasıklarda veya karnın alt bölgesinde ağrı,
• Kasıklarda beze, şişmeler,
• Ateş, halsizlik, yorgunluk gibi genel enfeksiyon belirtileri,
• Eklem ağrıları, cinsel yolla bulaşan hastalıkların habercisi olabilir.

Bulaşma yolları nelerdir?

• Temel bulaşma yolu korunmasız yapılan cinsel ilişkidir. Birden fazla cinsel eşe sahip olmak, cinsel eşin son bir yıl içerisinde CYBH geçirmiş olması,
• Sadece normal (vaginal) cinsel ilişki ile değil, diğer cinsel ilişkilerde de (anal, oral) bulaşma riski vardır, hatta daha yüksektir,
• Bu hastalıkların bazıları, enfekte anneden bebeğe gebelik sırasında, doğum sırasında, doğum sonunda yakın temas ve süt ile geçebilir,
• Kan ve kan ürünlerinin verilmesi sırasında,
• Hastalarla yakın temas ve enfekte olmuş eşyaların ortak kullanılması ile,
• Vücudun çeşitli yerlerine, delerek küpe vb takılması veya iğne ile dövme yaptırılması durumlarında da bulaşabilmektedir.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan en sık görülenleri ve belirtileri şunlardır:�

AIDS: Vücudun bağışıklık sistemini zayıflatarak bozan HIV virüsünün, cinsel ilişki, virüs bulaşmış enjektör kullanımı, virüslü kan nakli veya hasta bir anneden doğma yoluyla vücuda girmesiyle oluşur. Geçmek bilmeyen soğuk algınlığı, nedensiz kilo kaybı, ishal, ağızda beyaz benekler, ağız, burun ve makatta sedef rengi lekeler gibi yıllar sonra ortaya çıkabilen belirtileri vardır. Yaşam süresini uzatmaya çalışmanın dışında henüz kesin bir tedavisi yoktur. Kesin teşhis korunmasız cinsel ilişkiden 1-3 ay arasında, antikorlar ortaya çıktıktan sonra konulabilir. 

Bel soğukluğu: Cinsel ilişkiden 2-21 gün sonra ortaya çıkar. Kadınlarda koyu sarı ya da beyaz vaginal akıntı, ağrılı adet kanamaları, idrar ya da dışkılama esnasında ağrı ve erkeklerde penisten koyu sarı veya beyaz akıntı, idrar ya da dışkı esnasında yanma veya ağrı gibi belirtileri olur. Tedavisi çok kolaydır ancak yapılmazsa üreme organlarında kalıcı hasarlara, kalp, deri, eklem hastalıklarına hatta körlüğe bile sebep olabilir.

Cinsel organ siğilleri: Human papilloma virüsü (HPV) yol açar. Kadınlarda daha çok görünür, erkekler genellikle taşıyıcıdır. Cinsel organlarda ya da makatta siğiller, kaşınma, yanma gibi belirtileri olur. Cinsel ilişkiden 1-8 ay sonra ortaya çıkar. Cinsel ilişki yoluyla veya anneden bebeğe geçerek bulaşabilir. 

Frengi: Hastalık frengili biriyle cinsel ilişki veya anneden bebeğe geçerek bulaşır ve dönemler halinde seyreder. Her dönemin belirtileri farklıdır. Birinci dönem ilişkiden 3 hafta ila 3 ay sonra makat ve ağızda ağrısız yaralar ve yumrular şeklinde kendini gösterir. Bunu 3-6 hafta sonra vücutta kaşıntısız deri döküntüleri takip eder. Tedavi edilmediğinde hastalığın kalp, büyük damarlar ve beyine yayılması ile ölüme kadar götüren üçüncü döneme girilir. Geç kalınmadığı takdirde tedavisi kolay ve etkilidir.

İdrar yolu iltihapları: Cinsel ilişkiden 1-3 hafta sonu ortaya çıkar, bazı kadınlarda ve erkeklerde taşıyıcı olmalarına rağmen belirti görünmeyebilir. Hastalık kendini erkeklerde sarı ya da beyaz akıntı, idrar yaparken ağrı, kadınlarda vajinada yanma şeklinde belli eder. Bu da birçok hastalık gibi anneden çocuğa geçebilir. Tedavi edilmezse üreme organlarına zarar verip kısırlığa yol açabilir.

Hepatit B: Virüs vücuda girdikten 6 hafta ile 6 ay arasında belirtiler ortaya çıkar. Aşırı halsizlik, iştahsızlık, karında hassasiyet, dışkının açık renkli olması, derinin ve gözlerin sararması şeklinde kendini belli eder. Cinsel ilişki, enfekte şırınga kullanılması, kan nakli yoluyla ya da anneden bebeğe geçer. Aşısı vardır, genellikle 4-8 hafta içinde kendiliğinden geçer, 1/100 de kronikleşir, tedavi edilebilir.

Klamidya: Cinsel ilişkiden, 7-21 gün sonra ortaya çıkar. Kadınlarda, vaginal akıntı, idrar yaparken ağrı, muayyen günlerin dışında vajinal kanama, karın alt bölümünde ağrı, ateş ve bulantı; erkeklerde ise penisten beyaz su gibi bir akıntı gelmesi, idrar yaparken ağrı ya da yanma şeklinde görülür. Tedavi edilmediğinde üreme organlarında kalıcı hasarlara ve kısırlığa sebep olabilir.

Uçuklar: Cinsel birliktelikten 2-30 gün sonra kabarcıklar şeklinde ortaya çıkar, kabarcıklar geçer gibi olsa da sonradan tekrar çıkabilir ve hastalık devam eder. Soğuk algınlığına benzer, cinsel organlar ve ağız etrafında küçük ve ağrılı kabarcıklar oluşur, kaşıntı ve yanma yapar. Gebeliğin erken dönemlerinde bebeklerde anormalliklere sebep olabilir, tekrarlayan bir yapısı varsa tedavi edilmelidir.

Trikomonas: Belirtiler cinsel ilişkiden 3-28 gün sonra ortaya çıkar. Kadınlarda köpüklü, kötü kokulu ve yeşilimsi bir vajinal akıntı; erkeklerde penisten akıntı şeklinde olur. Tedavi edilmeyip ilerlemesi durumunda üreme organlarına hasar verebilir.

CYBH neden önemlidir?

• CYBH’nin topluma sosyal ve ekonomik yükü oldukça fazladır.
• Korunmak büyük ölçüde mümkündür.
• Erken tanı konur ise çoğunlukla tedavi edilebilir.

Riskli cinsel davranışlar nelerdir?

CYBH’ın geçişinde, birinci sorumlu yol, cinsel ilişkidir. Ancak hastalık bulaşma riskini arttıran davranış biçimleri vardır ve riskli davranışlar olarak adlandırılmaktadır.

Bunlar:

• Sık sık cinsel eş değiştirmek,
• Birden fazla cinsel eşe sahip olmak,
• Cinsel eşin birden fazla cinsel eşinin olması,
• Cinsel eşin son bir yıl içerisinde CYBH geçirmiş olması,
• Seks işçileri ile cinsel ilişkide bulunmak,
• CYBH belirtisi olanlarla cinsel ilişkiyi sürdürmek,
• Vajina kurutucu maddeler kullanarak ya da cinsel ilişki sonrası vajinayı yıkayarak bu bölgeyi enfeksiyonlara daha açık hale getirmek.

Korunmak, tedaviden daha kolaydır

En başta korunmak, her zaman için tedaviden daha kolaydır. Bu hastalıklardan korunmanın başlıca yolları tek cinsel eşli olmak, güvenli cinsel ilişki kurmak, (örneğin kondom kullanımı CYBH’a karşı korunmada etkili yöntemlerden birisi) riskli davranışlardan kaçınmadır. Özellikle HPV için geliştirilen aşılar hem kız çocuklarına hem erkek çocuklarına 14 yaşından itibaren yapılmalı, aktif cinsel hayata geçmeden önce bağışıklığı sağlanarak ileride gelişebilecek bir kanser olasılığının önü kesilmiş olmalıdır. 

Ayrıca prezervatif takmak gibi çok basit bir önlemle, uzun yıllar sağlıklı ve mutlu bir cinsel hayat sürdürülebilir. Diğer sağlık sorunlarına gösterilen özen, cinsel sağlığa da gösterilmelidir.