Asya ve Martina söyleşimizde, karantina da dâhil genellikle evde geçirdikleri 8 aylık süreci ve kurdukları “kültürlerarası iletişimi” ön yargılardan uzak bir büyüme aracı olarak özetlerken; birbirlerine kardeşim demenin güzelliğini ve ayrılacak olmanın da tatlı hüznünü yaşıyorlardı. Bu hafta ülkesine dönen Martina’yı yolcu etmeden önce, Bursa’da ona kapılarını açan Yılmaz ailesi ile AFS Bursa Bölge Koordinatörü Sibel İstanbullu ile bir araya geldik ve gençlerin “cesaretle değişim” sloganına örnek hikâyelerini dinledik.
Martina öncelikle seni ve aileni tanımak isteriz?
Martina Bussaccihini: Kuzey İtalya’da Bresca şehrine bağlı 11 bin nüfuslu Nave kasabasında yaşıyorum. 17 yaşındayım, Annem Cecillia Santoro bankacı ve babam Nicola Bussaccihini metal fabrikasında ara kademe yöneticisi. Tek çocuklarıyım. Büyükbabamın 30 dönümlük çiftliğinde ve kasaba hayatı içinde doğayla uyumlu, 3 yaşımdan beri kendi meyvemi sebzemi yetiştirerek, domates sosumu bile yaparak, doğal beslenerek büyüdüm. Diğer taraftan 5 yaşından beri profesyonel dans ediyorum, akademik hayatımı başarıyla sürdürmeye çalıştığım mütevazı bir yaşama sahibim.
AFS programına başvurarak Türkiye’ye gelmeye nasıl karar verdiniz? Üstelik pandemi sürecinde aileniz endişe etmedi mi?
Martina B. : AFS programına kabul edildiğimi öğrendikten bir hafta sonra salgın patlak verdi. Ancak bu deneyimi çocukluğumdan beri yaşamak istediğim için gelmeye karar verdim, ailem kaygılansa da destekledi. Sonuçta 17 yaşındaki tek çocuklarını yurt dışına gönderiyorlardı. Kozmopolitlik ve kültürlerarası iletişimin, bizi önyargılardan ve klişelerden kurtarabilecek bir büyüme aracı olarak önemine derinden inanıyorum. Aslında Türkiye ilk tercihim değildi, hakkında da çok bilgim yoktu ancak amacım bir ülkeden çok farklı kültürleri tanımaktı. Çevrem önce ön yargılı yaklaştı ancak ben Bursa’daki aileme yerleşince kültür yapılarımızın da çok farklı olmadığını gördüm. Uyum sağlamakta zorlanmadım. Tofaş Fen Lisesi öğrencisi olarak geldim ancak 8 ayın sadece 3 haftasında okula gidebildim.
DÜNYAYI ANLADIM İNSANLARI TANIDIM
Asya biraz da deneyimlerin eşliğinde seni tanıyalım?
Kahvecioğlu ile söyleşimizde hayalleriyle yeşerttiği Müzikist Derneği’nin hikâyesini ve beş yılda ulaştıkları 23 ilden 300 gönüllü müzisyen ile sürdürdükleri müzikte iyilik hareketini konuştuk.
Müzikle olan hikâyeniz nasıl başladı?
Aslında müzikle olan maceram çok tesadüfi başlamadı. Dedem bir halk ozanı; Âşık Yusuf Karataş. Onun ailede bıraktığı müzik kültürünün içinde büyüdüm. Bu bana büyük bir yaratıcı bakış açısı kazandırmış ki henüz dokuz yaşındayken besteler yapmaya başladım. Tabii bunun yanında çocukluğum İstanbul, Bursa, Gaziantep üçgeninde geçti. Çok farklı kültürlerin içinde, farklı farklı renkleri kendime katarak büyüdüm. Bu durum kişiliğimi ve hayata bakış açımı en temelden etkileyen şey oldu. Şu anki Onur Kahvecioğlu’yu var eden renkler. Günümüze gelecek olursak Uludağ Üniversitesi Müzik Öğretmenliği mezunuyum. Mezuniyet sonrası kendi müziğime yöneldim. Müzikist’le olan maceramız da tam bu noktada başlıyor zaten. Kendimi tanıtırken müzik öğretmeni ve müzisyen diyordum fakat son beş yıldır bunun yanına müzikist de eklendi. Artık soranlara Müzikist’im diyorum (gülerek).
Müzikist’in adımları nasıl atıldı, amaçlarını nasıl belirlediniz?
Uludağ Üniversitesi’ndeki lisansımın ilk yılında K.Ö.Y. Projesinde gönüllü olarak köydeki çocuklarla müzik atölyeleri yaptım. Hayatında hiç enstrüman görmeyen çocuklarla karşılaştım. Orada gördüğüm şey beni çok etkilemişti. Çocuklar çok istekliydi fakat imkânları yoktu. O günden itibaren, köy çocuklarının sanatla kolaylıkla tanışıp buluştuğu hatta sanatçıların yetiştiği, sanatla dolu köyler hayal ettim. Hayat amaçlarımdan birini orada edindim ve bunun için çalışmalara başladım. Müzikist’e uzanan hikâyenin ilk tohumları buydu diyebilirim. Kendi müziğimi yapmaya başladıktan sonra bir bağımsız sanatçı olarak da çok zorlandım. Ana akım medyada belli başlı sanatçıların klipleri dönüyor. Konser organizatörleri risk almadan etkinliklerde popüler isimlere yer veriyor. Bu durumda bağımsız sanatçıların sanatlarını kitlelere ulaştırmaları çok zor. Bunu yaşayan biri olarak, bağımsız sanatçıları destekleyici bir ağa ihtiyacımız olduğunun da farkındaydım.
MÜZİĞİN İYİLEŞTİRİCİ GÜCÜNE İNANDIM
Yakın zamanda kirliliğin sebep olduğu oluşumu, Gemlik Körfezi’nin altında dalış yaparak da görüntüleyen ve “Esas trajedi suyun altında” açıklamasıyla 17 Mayıs tarihli Hürriyet Bursa gazetesine manşet olan Tahsin Ceylan, suyun altındaki trajediyi bu kez ayrıntılarıyla anlattı.
Ceylan, tanık olduğumuz gerçekliğin doğanın bir haykırışı, gözyaşları olduğuna dikkat çekerek, “Marmara Denizi uzun zamandır tehlike sinyalleri veriyor. Buna karşın, sessiz dünyanın bu cılız sesi suyun yüksek iletkenliğine rağmen maalesef duyulmuyor. Ancak doğa intikamını mutlaka alacaktır” dedi.
Su altı fotoğrafları: Tahsin Ceylan
Yakın zamanda Gemlik, Mudanya sahillerinde çekimler gerçekleştirdiniz. Marmara Denizi’ndeki son durumu siz nasıl açıklarsınız?
Soluduğumuz havanın içindeki oksijenin yüzde 70’ini denizlere borçluyuz. Bunun yüzde 50’si de tek hücreli canlılar dediğimiz fitoplanktonların fotosentezinden geliyor. Fitoplanktonların büyük bir bölümünü dinoflagelat dediğimiz türler oluşturuyor. Bunlar organik maddeyi sindiren türler. Öldükleri zaman bakteriyel parçalanma yaşıyorlar ve ortamdaki oksijeni hızla tüketiyorlar. Bu tüketimin sonunda anoksik bir alan oluşuyor ve o bölgede yaşayan canlıların yaşamı risk altına giriyor. Son günlerde Marmara Denizi’nde yaşadığımız olay tam da budur. Gerçekten suyun altı görünmüyor. Suyun üstünden bakanların “bu ne biçim kirlilik” dediği olayı suyun altında gördüğünüz zaman daha büyük bir “trajedi” yaşandığını anlıyorsunuz. Tanık olduğumuz gerçeklik doğanın bir haykırışı aslında, doğanın gözyaşlarıdır. Doğa intikamını mutlaka alacaktır.
Bu görüntülere alışmalı mıyız?
Evden çalışma modeli pandemi süreci ile birlikte iş hayatının gündem maddeleri arasında yer alırken, tüm dünyada çalışma hayatının kuralları da yeniden yazılmaya başladı. Yönetim ve Çalışma Psikolojisi ABD Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aşkın Keser ile röportajımızda evde çalışma yönteminin uygulanabilirliğini ve getirdiği yükümlülükleri konuştuk.
Araştırma sonuçlarında evde çalışırken karşılaşılan öncelikli sorunlar nelerdir ve çalışanlara ne yönde yansıyor?
Araştırma 20 Kasım 2020 ile 20 Aralık 2020 tarihleri arasında internet üzerinden gerçekleştirildi. Bir aylık sürede katılanların verdikleri cevaplar incelendiğinde, ilk sırada “İş ortamındaki iletişim ve işbirliği fırsatlarını kaybetmek”, ikinci sırada “Aile ile birlikte yaşarken çalışmada zorlanmak” ve üçüncü sırada da “Artan iş yükü ile boğuşmak” olduğu görülüyor. Pek çoğumuz açısından sosyal bir alan olan işimiz, sosyalleşmemiz açısından da değerli. Motivasyonumuz açısından da çalışma arkadaşlarımızla iletişim ve işbirliğimiz önem kazanıyor. Uzaktan çalışma, işbirliğinden kaynaklanan sinerji imkanımızı ortadan kaldırdı. Yaptığımız iş sonrasında yöneticimizin takdiri, kabul görme süreci yok oldu. Tüm bunlar günümüzde sanal ortamdan gerçekleşmekte ve bu durum da maalesef suni bir hava oluşturuyor. Bizler iş yerinde problem çözerken, gelişim fırsatlarından yararlanırken, birlikte çalıştığımız kişilerle birlikte sosyalleşiyor ve birlikte öğrenmenin büyüsü ile gelişiyoruz. Evde çalışırken, yüz yüze iletişimin olmadığı ortamda çalışma arkadaşlarımızdan, yöneticilerimizden aldığımız enerji söz konusu olmuyor. Evde çalışırken, yalnızlaştık ve grubun bir üyesi olmanın ayrıcalığımızı kaybediyoruz.
İŞTE ANLAM KAYBI YAŞANIYOR
Evde çalışırken sadece iş ortamından fiziksel olarak uzak kalınmıyor, aynı zamanda “işte anlam kaybı” yaşanıyor. Çalıştığımız ortamda, müşterilerle bir araya gelme, çalışma arkadaşlarımızla ya da yöneticimizle bir arada çalışıyor olma, bir sorunun çözümüne katkı sağlama gibi birçok etkinlik bizlerin yaptığımız işte bir anlam elde etmemizi sağlıyor. Yaptığımız işe başarmanın verdiği haz, mutluluk, işimizi daha da anlamlı kılıyor. Evde çalışma bu anlamı zayıflattı. Örneğin öğretmenler ve akademisyenler öğrencileri ile temas kurma, onların gözlerinin içine bakarak ders anlatmak yerine bilgisayar ekranına bakarak ders yapar hale geldiler.
HİBRİT MODEL UYGULANABİLİR
Evde çalışma konusunda karar alan işletmelere sizin önerileriniz ne olur?
Yazar Erhan Arda ile söyleşimizde yavaş yaşam ile hızlı tüket kavramlarının özüne inen, giysiler ile Corona Virüsü arasındaki ilişkiden; tüm alanların merkezine neden modanın oturduğuna dair birçok soruyu gözler önüne seren kitabını konuştuk.
Corona Virüs’ü farklı bir yaklaşımla ele aldığınız kitabınızı yazarken, kullandığınız yöntemi öğrenmek isterim?
Uzun yıllar akademik kitaplar ile uğraştım ve birçok akademisyenle çalıştım. Ekonomi ve uluslararası ilişkiler alanında kırkın üzerinde kaynak kitap hazırladım. Kendime ait bir yöntemim var ve basitçe tarif edersem: Yüz parça (birçok parça demek istiyorum) bir araya gelerek tek parça olmalı, bunu hedefledim. Her şeyde olduğu gibi uyumluluğu sağlamak ise parçaların mükemmelliği ile olabilir. Bu kitabın yazım planında, yönteminde çok parça olmasına rağmen özellikle edebiyat dünyasının büyük üstadı J.L Borges’in “Zahir” adlı öyküsü moda ve paranın işleviyle, zihin ve vizyona müthiş vurgusundan dolayı, beni çok etkilediğini belirtmek istiyorum. En önemli insani özelliğimizden istifade ile onun yöntemini taklit ederek hareket ettim. Tıpkı Borges tedrisatından geçmiş Paulo Coelh’nun da dünyanın en çok satan romanı “Simyacı”da yaptığı gibi. Diğer yandan Walter Benjamin, Gilles Deleuze ve Paul Ricoeur’den etkilenmemek mümkün değildir. Edebiyat, felsefe ve ekonomi alanında iyi eserler vermiş, değerli üstadlardan yararlanmak benim için hassas bir konudur.
Çin Hapşırığı kitabınızda, Corona Virüsü neden bir ejderha olarak nitelendiriyorsunuz?
“Çin Hapşırığı” ismiyle “global etki”yi, daha net ve sınırları daraltan bir isimle anlatmak istedim. Örneğin “dünya” dediğimizde çok şey akla gelir. Oysa sadece “Corona Virüsü” dediğimizde gözle görülemeyecek kadar küçük bir şey, dünyayı istila etmiştir ve vizyona oturmuştur. Milyarlarca insanın zihninde, global vizyonda, baktığı ekranda, aynı ve tek bir şeyin olması en çok olağanüstüdür. Bütün bakışların tek bir şeyi izlemesi mümkün müdür? Karar sizin… Spot açıklamasında ise “Corona Virüsü Ejderhası ve Etkileme Modası” alt başlığını özellikle tercih ettim. Ejderha figürünü en çok Çin’de görsek de tercih sebebim, ejderha kelimesinin anlamının genelde bilinmeyeni ifade etmesindendir. Corona Virüsünün (CV) bilinmezlikleri, onu 2020’nin muamması, ejderhası yapmıştır.
HIZ SEBEBİYLE DÜNYAYA YAYILDI
Üzerinde durduğunuz kavramlardan “meta”nın corona virüs ile yeniden konumlanmasını biraz daha açabilir misiniz?
Macera türündeki son kitabı “Günlükte Saklı Sırlar” için bir araya geldiğimiz Yeşim Saygın, insanın giderek kendi dünyasının renklerini soldurduğunu ifade ederken, çocuk edebiyatının iyileştirici gücünden yetişkinlerin de faydalanması gerektiğini söyledi. Saygın, röportajımızda çocukluk yıllarındaki yeşil Bursa’nın yazarlığında cesaretlendirici ve ilham verici bir rolü olduğunu da belirtti.
Çocukluğunuzun Bursa’sını ve kitaplarla ilk tanışıklığınızı dinlemek isterim öncelikle?
Çocukluğum, 70’li yılların Bursa’sında, anneannemle dedemin evinin her türlü meyve ağacı ve çiçeklerle kaplı gizemli bir ormanı anımsatan bahçesinde ya da sokak aralarında arkadaşlarımla hayali maceralar peşinde koşarak geçti. Başını benim çektiğim küçük bir çetem bile vardı. Durum böyle olunca dizlerimde de onur nişanesi gibi taşıdığım yeni bir yara belirirdi her gün. Kitapları görünür kılan sihirli el ise babamındı. Edebiyata âşık, eve sürekli yeni kitaplarla gelen, bir yandan çayını yudumlayıp bir yandan aklı ve ruhuyla satırlar arasında coşkuyla dolaşan babama… Ona o kadar özenirdim ki. Henüz okumayı bilmediğim yaşlarda ileride okumam için çocuk kitapları alır, adlarını söylerdi. Benimse iştahım kabarır, sabırsızlığım artar, okuyamadığım için bozulurdum. Bunlar içinde, adı da kapağındaki resim de beni büyüleyen “Yaşasın Pablito”, okumayı söktükten sonra kendi seçimimle okuduğum ilk çocuk romanı olmuştu.
ÇOCUK KİTAPLARI UMUT DEMEK
Çocuk edebiyatı alanında ilerlemeye nasıl karar verdiniz?
Çocuk kitapları her şeyden önce umut demek, içimizdeki gücün farkındalığı demek. Yazmanın ötesinde çocuk edebiyatının rengârenk vadilerinde dolaşmayı, keşfetmeyi, o sınırsız tılsımlara tanık olmayı çok seviyorum. Çocuk kitaplarındaki iyileştirme gücü, tam da kendimizi çaresiz hissettiğimizde bize verdiği yeniden başlama enerjisi, başka bir alanda bulması son derece zor olan, nadir bir değer. Bu yüzden çocuklar kadar yetişkinlerin de çocuk edebiyatından kocaman yudumlar almalarının, yaşama sevinçlerini şahane bir şekilde parlatacağına inanıyorum.
Yaşam hikâyesi projesinin amacını destekler nitelikte olan Çetin ile tüm kırılmalara rağmen örnek bir mücadeleyle yoluna devam etmeyi nasıl başardığını da konuştuk.
Arçelik’te Endüstri Mühendisliği bölümünü kurarak, ilk kadın mühendis yöneticilerinden olan TÜBİTAK’ta internetin Türkiye’ye de kurulumu ve üniversitelere yaygınlaştırılması çalışmalarına liderlik eden elektronik bilgi merkezi ULAKBIM’i kuran bunlara rağmen “Bilim kariyeri yapmak, içimde hep ukde kaldı” diyen Müjgan Çetin ile yaklaşan ‘21 Nisan Dünya Yaratıcılık ve İnovasyon Günü› haftasına özel bir söyleşi gerçekleştirdik. Çetin ile kitabını tanıtmak üzere geldiği Simbiyoz Aktivite Derneği etkinliği vesilesiyle bir araya geldik.
Çocukluk hayallerinizi merak ettim. Mesleğinizi seçerken bilinçli bir tercih mi yaptınız?
Rahmetli babam bir asker emeklisiydi. Her sene başka bir okulda okuyorduk ve ilkokul öğrencisi için sürekli öğretmen, sınıf değiştirmek, arkadaş edinmeye çalışmak çok travmatik şeylerdi. Şimdi öğrencilere hayatımı anlatırken fark ediyorum; o zamanki mutsuzluğum şimdiki yeteneğim haline dönüştü. Hiç tanımadığım insanlarla hemen bağ kurup, sohbet edebiliyorum. O yaşlarda yaşadıklarım, 10 yaşında bir kız çocuğu olarak, babamın olmamı istediği öğretmen mesleğini seçmek ve kendimi babama sevdirmekti... İlk kırılmamı o zaman yaşadım. O kadar çok ders çalıştım ki, ODTÜ’de kimya lisansını birincilikle kazandım.
KARDEŞLERİM İÇİN MESLEĞİMİ DEĞİŞTİRDİM
Öğretmen olmak isterken mühendisliğe geçişiniz nasıl oldu?
TED Bursa Koleji 10. Sınıf IB (Uluslararası Bakalorya diploma programı ) öğrencileri kurdukları gruplar ile projeler yazarak, dünya sorunlarına dikkat çekmeye ve sosyal bilinçli bir küresel hareketin yayılmasına yardımcı olmak için çalışıyor.
Geçen yıl Global Social Leader Yarışması’nda uluslararası yüzlerce proje arasında yarı finale kalarak “Impact (Etki)” ödülü alan Collect For Future grubu; Yiğit Yalçın ve Taha Yiğit Karabulut, Mehmet Çetiner, Çağrı Özsarı ve Atilla Kağan Gönder ile yeni projelerini konuştuk. Söyleşimizde dünyayı eşit ve yaşanabilir bir hale getirmek için herkesi yürüttükleri “atık pil” ve “köy okullarına kitap” projelerine destek vermeye davet ettiler.
Projeler öncesi ilgili Küresel Sözleşmeler İlkesi maddeleriyle ilgili farkındalığınız ne düzeydeydi?
Yiğit Yalçın (Proje Lideri) : Geçtiğimiz yıl okulumun Global Citizen Klübüne girdiğimde bilgi sahibi oldum ve beş arkadaşım ile birlikte Collect For Future grubunu kurdum. Klüp çalışmaları sırasında; 2011 yılında Future Foundations ve Wellington Liderlik Enstitüsü tarafından kurulan bir yapı olan Global Social Leaders sayfasını keşfettim. Misyonları, gençlere tam potansiyellerine ulaşmaları için ilham vermek. Her yıl onlarca ülkeden yüzlerce projenin katıldığı bir program. Yaşıtlarımızın dünya sorunları ile ilgili yaptıkları çalışmaları görünce, biz de küresel hareketin yayılmasına yardımcı olmak için farkındalık yaratacak bir proje geliştirdik. Dünyayı herkes için eşit ve yaşanabilir bir hale getirmek bizlerin görevi. Gençler biraraya gelip sesimizi duyurduğumuzda ne kadar güçlü olabiliriz bunu gördük. Ben de bunun parçası olmak için elimden geleni yapmaya çalışıyorum.
KIR ÇİÇEKLERİ İÇİN TOPLADIK
Geçen yıl “Impact (Etki)” ödülü aldığınız ilk projenizde nasıl çalışmalar yürüttünüz?
