DADI EKONOMİSİ | Fiyatlar uçtu, 3 dil öğreten var... 'Bakıcı fiyatları yüzünden kariyerim bitti'

Son günlerin en çok konuşulan konularından biri de çocuk bakıcılarının talep ettikleri maaşlar… Eğitim düzeylerine, tecrübelerine, yabancı dil bilmelerine göre fiyatları değişen ve 80 binlere varan maaş talepleri dudak uçuklatıyor. Peki ne oldu da bakıcılık birden en çok kazandıran meslek haline geldi?

Fiyatların bu kadar yüksek olmasına rağmen hala pek çok aile istediği gibi bir bakıcı bulmakta zorlanılıyor. Sektör temsilcileri pandemiden sonra bakıcı arayanlarda çok büyük bir talep artışı olduğunu, ocak ayından bu yana fiyatların yüzde 60 arttığını belirtiyor.

İnternette bakıcı bulmak isteyenler için pek çok site var ama çalışma izninin olup olmadığına çok dikkat etmek gerekiyor. Çalışma şekli, (gündüzlü ya da yatılı), yabancı dil bilgisi, çalışma deneyimine göre fiyatlar giderek artıyor. Rakamlar o kadar yüksek ki birçok aile çareyi ya işi bırakmakta buluyor ya da yakın arkadaş veya aile üyeleri ile birleşip bir bakıcı tutup günleri bölmekte buluyor. 

YABANCI DADI YERİNE TÜRK DADI MODASI

Çalışma izinlerinin bitmesinden dolayı yasal çalışma izni olan yabancı dadı sayısında ciddi bir şekilde azalma var, az sayıda bulunduğu için yabancı uyruklu bakıcıların fiyatları oldukça yüksek. Bu nedenle ebeveynlerin yeni tercihi profesyonel Türk dadılar. Filipinler, Özbekler, Türkmenler en çok tercih edilen uyruklarken şimdi ebeveynler Türk dadılara yöneliyor. Ancak Türk dadıların maaş talepleri çoğu ailenin karşılayamayacağı seviyelere yükseldi.

Herhangi bir eğitim şartı aranmayan profesyonel dadılar, sadece tecrübeli oldukları ve piyasadaki açıktan dolayı için 30 bin lira ile 50 bin lira arasında ücret talep ediyor.  Dadılar sadece çocukları değil aynı zamanda aileleri de eğitiyor, özel ders veriyor. Hatta 5 yaşına kadar 3 dil konuşma garantisi veren dadılar bile var.

Tüm bu vaatlerine karşılık onlar da bu hizmetlerinin karşılığını almak için ailelerle sıkı pazarlığa oturuyor.

Biz de Türk ya da yabancı bakıcıları olan, bakıcısı kaçan ya da yeni bir bakıcı arayışı içinde olan aileler ile konuştuk.

'9 BİN LİRAYA BAKICI BULAMIYORUM'

C. D. (32)

Evlendiğim günden beri ‘torun sevmek istiyorum’, ‘ne zaman çocuk yapıyorsun?’, ‘teyze olmak istiyorum’ gibi çocuk yapmamı direten kişilerle mücadele ediyorum. Henüz buna hazır olmadığımı ve nasıl bakacağıma dair kaygılarım olduğunu da sık sık dile getiriyordum. Ancak buna da bir karşılıkları vardı. ‘Biz büyük bir aileyiz, elden ele büyür. Sen yeter ki çocuk yap.’ İşte tam da bu laflara kanıp sonunda anne olma kararı aldım. Şimdi ise işe başlamam gerekiyor ve gece-gündüz bakıcı arıyorum. Aileler de dâhil çocuğu bakarız diyen kimse ortada yok. Üstelik 9 bin liraya bakıcı da bulamıyorum. Oysa bakıcıdan ne dil bilmesini, ne evin işlerine yardım etmesini ne de yemek yapmasını bekliyorum. Sadece çocuğumu bakmasını istiyorum. Bu fiyatın üstüne çıkarsam da maaşımın tamamını bakıcıya vermiş oluyorum. Rakamlar gerçekten inanılır gibi değil, bu fiyatlara çocuk baktırabilecek aile sayısının çok fazla olduğunu düşünmüyorum. Eğer çocuk yapmayı düşünüyorsanız kreş yaşına gelene kadar işinizi gücünü bırakıp kendi çocuğunuza bakın.

‘O PARAYI SEN BANA VER, BEN SENİN ÇOCUĞUNA BAKAYIM’

K.S (32)

Bence çalışan bir annenin en büyük sorunlarından biri işe geri döndüğü zaman bebeğine bakacak güvenilir bir bakıcı bulmasıdır. Bakıcıyı bulsa da çok büyük paralar kazanmıyorsa bakıcı parası da ikinci büyük sorun olarak karşısına dikilir. Son zamanlarda bakıcı fiyatları korkunç artmış durumda. Ben evime yatılı bakıcı almayı hiç düşünmedim ama işe geri dönebilmem için oğluma gündüz bakacak bir bakıcı bulmam gerekti. Annem ve kayınvalideme teklif ettim önce ama evleri bize çok yakın olmadığı için pek oralı olmadılar, ihtiyacın olunca gelir bakarız ama tam zamanlı bakamayız dediler kibarca. Ben de mecbur bir bakıcı buldum ve işe döndüm. Bakıcımız da bir anneydi ve kendisini çok sevdik. Onun büyük çocukları küçük olana baktığı için bu işi yapabiliyordu. Çocuklar okula gidince de bir akrabası göz kulak oluyordu çocuğuna. Bazen buraya getir beraber oynasınlar diyordum, birkaç kere kendi çocuğunu getirdi.

İlk zamanlar verdiğim ücret gözüme batmıyordu çünkü çalışmayı özlemiştim ve sürekli evde olmak istemiyordum. İkinci yılımızda maaşı düşük bulduğunu söyledi ve zam istedi. Mecbur yaptık tabii ama ona maaşını verince benim aldığım paradan çok az kalıyordu elime. Bu yıl da her şeye zam geldi diye hayli yüklü bir zam isteyince bizde işler çığırından çıktı. Benim kazandığımdan çok daha fazlasını istedi benden. “Sen bana o parayı ver de ben senin çocuğuna bakayım” dedim. Anladım ki zaten onun amacı daha fazla kazanacağı başka bir aile ile çalışmakmış. Beni yüzüstü bırakıp gitti anlayacağınız. Birkaç hafta anneler idare etti ama sonunda ben işi bırakmak zorunda kaldım. 

Gözden KaçmasınBİR SORUDAN FAZLASI: 'Torunuma bakmak istemediğim için bencil miyim?'Haberi görüntüle

‘EN İYİ BAKICI BÜYÜKANNELERDİR’  

E.M. (38)

İlk çocuğum doğduğunda yasal izin sürem boyunca ailemin de yardımıyla çocuğa kendim baktıktan sonra, işe dönmem gerektiğinde bir bakıcı ile anlaştım. O zamanlar bakıcı hem fiyatları bu kadar yüksek değildi, hem de bu denli bir talep yoktu. Hatta tüm arkadaşlarımın çocuklarını anneleri bakarken benim bakıcıya vermem garip bile karşılanmıştı. Tüm sorunlarla ikinci çocukla birlikte yüzleşmeye başladık. Önce yıllardır yanımızda olan bakıcımız ödemesi ne olursa olsun iki çocuğa birden bakamayacağını ve benim yasal izin sürem dolana kadar yardımcı olabileceğini söyledi. Ben de birkaç ay içinde hızlıca yeni bakıcı aramaya başladım. Son fiyatlara bakılınca iki çocuğa bakıcı tutmam zaten imkansızken, tek bir bakıcı için bile tüm maaşımı vermem gerekiyordu. Üstelik iki çocuğa birden bakacak birini bulmak da kolay değildi. Neyse ki annem imdadıma yetişti ve her ikisine birden bakmayı kabul etti. Zaten ev ekonomimiz için de en uygunu buydu. Son fiyatları ve yaşadığım bakıcı bulma mücadelesinden sonra ‘en iyi bakıcı büyükannelerdir’ diyorum.

'İKİNCİ ÇOCUK KARARINI BAKICIMIZA GÜVENEREK ALDIM'

D. Y (30)

Küçük bir ilçede oturuyoruz, oğlum bu yıl ilkokula başladı. 2 yaşından beri aynı bakıcı ile çalışıyoruz. Kendisi artık bizim evin bir ferdi gibi. Evlerimiz de yakın olduğu için her an iç içeyiz. Sanki kız kardeşim gibi. Çalışmadığı günlerde bile bize gelip çocukları seviyor. Bu kadar memnun olduğum bir bakıcımız olduğu için birkaç yıl sonra 2. çocuğu düşünmeye başladım ama iki çocuk birden bakamam derse kararımı değiştirecektim, çok nettim bu konuda. Annem hep “çocuğa bir kardeş yap yalnız kalmasın” diyordu, ben de "demesi kolay ama bakmaya gelince ortada yoksun” diyordum. O da “bakarım ben” diyordu ama oğlumun 40’ı çıktıktan sonra ortadan kaybolmuştu. Bakıcı aramıştı, bebeğime tam zamanlı bakma korkusundan... Yani annemin dediğine hiç itimadım yoktu. Bakıcıma sorduğumda işe “Abla ikisi bir büyür aradan çıkar ben sen tamam artık git diyene kadar yanındayım” dedi. Ona güvendim ve şimdi kızımı ve oğlumu birlikte büyütüyoruz. Bir kere bile maaş muhabbeti olmadı aramızda ama ben kendi bütçeme göre artış yapıyorum, o da bugüne kadar hiç itiraz etmedi. Şimdiki bakıcı fiyatlarını duyunca ağzım açık kaldı ve ne kadar şanslı olduğumu bir kez daha hatırladım.

Gözden KaçmasınBİR SORUDAN FAZLASI | Bize anne baba demeyecek misin?Haberi görüntüle

BIRAKIR GİDER DİYE KORKUYORUZ

I.T (42)

Ben ilk çocuğumu kucağıma aldığımdan beri evde bir dadımız var. Çocuktan sonra çalışmayı bıraktım ama kendi şirketimiz var ve kazancımız da oldukça iyi. Yani bakıcı parasından hiç kaçmadık ama ilk yıllar çok sorun yaşadık. Genelde yabancı dadılarımız oldu. İlk işe girdiklerinde çok iyiydiler ama hiç sebepsiz yere işi bırakıp gidiyorlardı. 3 yıl arayla doğum yaptım ve 2. çocuğumu dünyaya getirdiğimde 2. bakıcıyı işe almıştık bile. Yani bir bakıcıya iki çocuğun birden bakımını yüklemiyorduk. Ev temizliği bile yapmıyorlardı, görevleri sadece çocuğun bakımı ve yemeğini yapmaktı. Sebepsiz yere işten çıkmalarının nedenini sonraları öğrenmiştim. El altından başka ailelerle görüşüp daha yüksek maaş verene geçiyorlarmış meğer. Çocuklar şu anda 12 ve 9 yaşında ama yaklaşık beş yıldır aynı bakıcı ile devam ediyoruz. Hiç sorun yaşamıyoruz. Bırakır giderse bu kıtlıkta ne yaparız diye korkuyoruz açıkçası…

‘BAKICI FİYATLARI YÜZÜNDEN KARİYERİM BİTTİ'

H.K. (40)

Evliliğimin üzerinden 8 yıl geçtikten sonra çocuk yapma kararı aldık. Bu süre boyunca herkes ‘neden çocuk yapmıyorsun?’ sorularıyla beni bunaltmaya devam ediyordu. Ancak ben kariyerime öncelik vermiştim ve istediğim noktaya ulaştığımda çocuk yapmak istiyordum, öyle de oldu. Kendi kariyer hedefimi tamamladıktan sonra, çocuğum için de iyi bir eğitim planlamam gerekiyordu. Bu sebeple yabancı bir bakıcıyla anlaşma kararı aldım. Yaklaşık bir yıl kadar bunu sürdürdük, ancak neredeyse aldığım tüm maaşı bakıcıya veriyordum. Kendimi bakıcı için çalışıyor gibi hissetmeye başladım. Üstelik bunun için çocuğumun en güzel anlarında yanında olamıyor, yorgun bir şekilde eve geldiğimde ise pek ilgilenemiyordum. Eşim de bu durumun farkındaydı ve benden önce o konuşmaya karar verdi. Konuyu enine boyuna tartıştığımızda ise yıllardır peşinde koştuğum kariyerime artık son vermem gerektiği sonucuna vardık. En azından bunu okula başlayana kadar yapmamız gerekiyordu. Şimdi çocuğuma yabancı dili de ben öğretiyorum, yemeğini de ben yapıyorum, kısacası tüm zamanımı onunla geçiriyorum.

'ÇEYİZ PARASINI TAMAMLAYINCA KAÇTI GİTTİ'

G.O. (42)

Özellikle yatılı bakıcılar dolar üzerinden maaş aldıkları için ve dolar kuru da günümüzde oldukça değişken olduğu için maaşları 15-30 bin aralığında değişiyor. Özellikle pedagojik formasyon almış olan yabancı bakıcıların maaşları en yüksek skalada. Ben bir üniversitede öğretim görevlisi olarak çalışıyorum, doğumdan sonra ara verdim.  Eğer bakıcı bulamazsam ücretsiz izne ayrılacağım, bulursam da tüm maaşımı bakıcıya vermek zorunda kalacağım.

Ülkemizde bakıcılık yapacak kişide bir sertifika zorunluluğu aranmadığı için maalesef aileler oldukça zorlanıyor ve kötü deneyimlere maruz kalabiliyor. Ben bakıcı halen bulamadım. Bebek bakıcıları asgari ücret artı yol parasını elinin tersiyle itiyorlar. Pek çok çalışan anne o kadar parayı maalesef alamıyor ki bakıcıyı ödesin.

Bu arada hiçbir yasal zemini olmadan sadece kulaktan dolma fısıltı gazetesiyle bakıcılarla aileleri buluşturan aracı kadınlar var. Onlar da bir maaş kadar komisyon alarak çalışıyor. Gönderdikleri kişiden memnun olunmaması durumunda işe o aracıya verilen para da maalesef geri alınmıyor. Özellikle son günlerde bu konu da duyduğum başka bir hikâye de şu: Bakıcı maaşları çok yükseldiği için mevcutta sizinle çalışan bakıcılar ailenin haberi olmadan daha yüksek maaş verecek başka ailelerle gizlice görüşüyorlar, kabul edildiklerinde de pat diye işten çıkıp aileyi ortada bırakıyorlar.
Benim çok kısa süreliği bir bakıcı deneyimim oldu. Biri ile anlaştık, başladı işe. Ben de evde olduğum için zaten sürekli yanındaydım. Kısa bir süre sonra ayrıldı çünkü bu bakıcılık işini bir proje olarak yapmış. Kızın çeyiz parası için ihtiyacı olan miktar kadar bizimle çalıştı, istediği parayı tamamlayınca kaçtı gitti.

EN ÇOK YATILI BAKICILAR TERCİH EDİLİYOR

‘Bakıcı fiyatları neden bu kadar yükseliyor?’ sorusunu yönelttiğimiz özel bir bakıcı şirketinin Aile İlişkileri Direktörü Nizam Ali Eriş, oturum izinli bakıcı sayısının azalmasının bu sorunun en önemli nedeni olduğunu belirtiyor. 

“Türkiye’de daha çok yatılı bakıcılar tercih ediliyor. Yatılı olarak çalışmayı ise çoğunlukla yabancı bakıcılar kabul ediyor. Kurun artması ve genel fiyat artışı da bu çalışanların maaşlarının artmasına sebep oluyor. Bu artış sadece İstanbul, Ankara gibi büyükşehirlerde değil, küçük bölgelerde de devam ediyor. Hatta küçük şehirlere gidecek yatılı bakıcı bulmak çok daha zor olduğundan, o bölgelerde sorunun daha da çok olduğunu söyleyebiliriz” dedi.

SADECE HAFİF EV İŞLERİ TALEP EDİLEBİLİR

Ücretler ne kadar yüksek olursa olsun çalışan anneler bir bakıcı desteği almak zorunda. Ancak bu talep karşılanmakta zorlanıyor. Aslında bunun sebebinin ailelerin daha kaliteli bakıcı arayışında olmasından kaynaklandığını söyleyen Eriş, “Aslında talebi karşılayacak kadar bakıcı var ama aileler daha az ücrete hem dil bilsin hem ev işlerine yardım etsin hem de çocuklara baksın istiyor. Böyle olunca da karşılıklı beklentiler uyuşmadığından bir bakıcı bulmak zor oluyor” açıklamalarında bulundu. 

“Bakıcı hem çocuk ile ilgilenip hem de evin temizliği ve yemeğiyle ilgilenmekte zorlanabilir. Bu işlerle de meşgul olduğundan çocuklar için yeterince verimli olmayabilir. Bakıcıdan sadece hafif ev işleri için yardım talep edilebilir. Tabii ki o da çocuklardan vakit bulduğu sürece.”

DİL ÖĞRENME GARANTİSİ VERİYORLAR

Bakıcı maaşlarında 80 bin TL gibi uçuk fiyatlar da görmek mümkün. Eriş, bu bakıcıların çok daha özel olduğunun altını çizerek, “Bazı uzman bakıcılar var ki yenidoğan bebeğin bakımından itibaren yanında olarak 5 yaşına kadar 3 dil konuşma garantisi veriyor. Özellikle aileler çocuklarının dil öğrenmesi için bu gibi bakıcıları tercih ediyor” dedi. “Bu gibi arayışlarda özellikle dil bilen çocuk gelişimi mezunlarına teklif götürüyoruz. Ancak adı ‘bakıcı’ olduğundan dolayı çok daha fazla kazanabileceklerine rağmen tercih etmiyorlar.”

Grafik: Harun Elibol

BİR BAKICI İKİ AİLE OLUR MU?

Geçtiğimiz günlerce sunucu Ece Erken bakıcı ücretleri konusundaki şikâyetlerini sosyal medyada dile getirmişti. Ünlü sunucu, çevresinde bir bakıcıyı iki ailenin kullanması gibi örneklerin olduğunu da eklemişti. Peki bu nasıl oluyor?

Bu modelin sürdürülebilir olmadığını vurgulayan Eriş, “Bir bakıcı iki aile modeli yaklaşık beş senedir Türkiye’de uygulanıyor. Aileler ya 3’er gün ya da sabah ve akşam olarak bu modeli uyguluyor. Yani bakıcı sabah okula gidene kadar bir çocuğa bakıyor, öğleden sonra ise diğer çocuğu okuldan alıp ailesi gelene kadar onu bakıyor. Bu sadece yakın lokasyonlar için uygulanabilir bir model. Aileler yüksek ücretlerle bu şekilde mücadele etmeye çalışıyor” ifadelerini kullandı.

Eriş, fiyatların önüne geçilememesindeki engelleri şöyle açıkladı:

“Merdivenaltı olarak adlandırdığımız yasal olmayan firmalar beklentileri bakıcı fiyatlarının düşürülmesi önünde büyük engel. Bir firmanın yasal olduğunu anlamak için İŞ-KUR belgelerinin mutlaka eksiksiz olması lazım. Aynı zamanda Türk bakıcıların yatılı olarak hizmet vermeyi kabul etmesi de talebi karşılamak konusunda hem ailelere hem de sektöre yardımcı olabilir.”